Fan Zhen
| Nazwisko chińskie | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
Fan Zhen (ok. 450-510/515) – chiński filozof i uczony konfucjański, krytyk buddyzmu. Występował przeciwko mistyce i idealizmowi, dowodził, że świat pozaziemski nie istnieje[1].
Jego ojczyzną była komanderia Nan, położona na terenie dzisiejszej prowincji Henan. Pochodził z ubogiej rodziny, dzięki determinacji zdołał jednak zdobyć klasyczne wykształcenie konfucjańskie i rozpocząć karierę urzędniczą. Działał na dworze południowej dynastii Qi, a po jej upadku w państwie Liang. Był m.in. gubernatorem Yidu w prowincji Hubei w latach 494-497.
Napisał antybuddyjski traktat Shenmie lun (神滅論; «O zniszczalności duszy»), w którym podważał sens buddyjskiej nauki o reinkarnacji. Dowodził w nim, że dusza jest tylko jedną z funkcji ciała i nie posiada atrybutu nieśmiertelności[2]. Relację między ciałem a duszą przyrównał do relacji między nożem a ostrością noża: gdy nóż nie istnieje, nie można też mówić o jego ostrości[3]. Odwołując się do konfucjańskiej deterministycznej doktryny o kierującym losami świata Niebie, negował również istnienie prawa karmy[4].
Sprzyjający buddyzmowi cesarz Liang Wudi oficjalnie potępił dzieło Fan Zhena i nakłonił kilkudziesięciu dworskich uczonych do napisania esejów, w których obalali oni przedstawione w nim tezy. Pomimo presji Fan nie odwołał swoich poglądów. Ostatecznie skazano go na wygnanie, po pewnym czasie cesarz darował mu jednak winy i zezwolił na powrót do stolicy.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jang 1969 ↓, s. 87.
- ↑ Conrad Schirokaurer, Miranda Brown, David Lurie, Suzanne Gay, A Brief History of Chinese and Japanese Civilization, Cengage Learning, Boston 2013, s. 97.
- ↑ James Thrower, The Alternative Tradition. Religion and the Rejection of Religion in the Ancient World, Mouton Publishers, Hague 1980, s. 128.
- ↑ Kenneth K.S. Chen, Buddhism. The light of Asia, Barron's Educational Series, New York 1968, s. 142.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- w języku polskim
- King-tsy Jang: Walka materializmu z idealizmem w Chinach w epoce feudalizmu. W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 87–91. (pol.).
- w języku angielskim
- Ancient and Early Medieval Chinese Literature. A Reference Guide, Part One, edited by David R. Knechtges and Taiping Chang, Brill, Leiden 2010.