Goździeniowiec wrzecionowaty

Goździeniowiec wrzecionowaty
Ilustracja
2010-07-22 Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 95377 cropped
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

goździeńcowate

Rodzaj

goździeniowiec

Gatunek

goździeniowiec wrzecionowaty

Nazwa systematyczna
Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner
Monograph of Clavaria and allied Genera (Annals of Botany Memoirs No. 1): 367 (1950)
Multimedia w Wikimedia Commons
Tablica 234. z książki Coloured Figures of English Fungi or Mushrooms, James Sowerby, Londyn, 1797

Goździeniowiec wrzecionowaty (Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner) – gatunek grzybów z rodziny goździeńcowatych (Clavariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavulinopsis, Clavariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1799 r. James Sowerby, nadając mu nazwę Clavaria fusiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1950 r. Edred John Henry Corner, przenosząc go do rodzaju Clavulinopsis[1]. Synonimy[2]:

  • Clavaria ceranoides Pers. 1801
  • Clavaria compressa Schwein. 1832
  • Clavaria fusiformis Sowerby 1799
  • Clavaria fusiformis f. aurantiaca S. Imai 1941
  • Clavaria fusiformis Sowerby, 1797 f. fusiformis
  • Clavaria fusiformis var. ceranoides W.G. Sm 1908
  • Clavaria fusiformis var. congoensis Beeli 1926
  • Clavaria fusiformis Sowerby 1799 var. fusiformis
  • Clavaria inaequalis var. fusiformis (Sowerby) Fr. 1828
  • Clavaria platyclada Peck 1896
  • Clavulinopsis fusiformis var. bispora K.S. Thind & Sharda 1982
  • Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 196 var. fusiformis
  • Ramaria ceranoides (Pers.) Gray 1821
  • Ramariopsis fusiformis (Sowerby) R.H. Petersen 1978

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Tworzy gęste kępki nierozgałęzionych pałeczek o wysokości 5–15 cm. Każda z pałeczek ma średnicę do 1,5 cm i wyrasta z delikatnie filcowatej, białej podstawy. Pałeczki na przekroju poprzecznym są cylindryczne, ale dość często spłaszczone, a czasami podłużnie rowkowane. Mają zazwyczaj spiczasty wierzchołek. W stanie suchym mają barwę od jasnożółtej do żółtopomarańczowej[4].

Miąższ

Żółty, cienki, bez wyraźnego zapachu, w smaku gorzki[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki 5–9 × 4,5–9 μm, elipsoidalne do prawie kulistych, gładkie, z wyraźnym dzióbkiem o długości 1–2 μm. Podstawki ze sprzążkami, maczugowate, o długości 40–65 μm, 4-zarodnikowe[4], choć zdarzają się również 2-zarodnikowe i 3-zarodnikowe[5]. Strzępki w miąższu są dwóch rodzajów; nabrzmiałe o szerokości do 12 μm i wąskie o szerokości do 4 μm[6].

Gatunki podobne

Przede wszystkim goździeniowiec piękny (Clavulinopsis laeticolor). Także ma mocno żółty kolor, ale jest mniejszy, ma wysokość do 5 cm, nie ma szpiczastych wierzchołków i ma skłonność do wzrostu pojedynczo, rozproszonego lub w luźnych grupach[7]. Podobną barwę mają również goździeniowiec miodowy (Clavulinopsis helvola) i goździeniowiec żółtobiały (Clavulinopsis luteoalba), ale są mniejsze i zazwyczaj nie rosną w kępkach[8].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji[9]. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, zwłaszcza w jej północnej części[4]. W Chinach jest jednym z dominujących gatunków grzybów wielkoowocnikowych w lasach na wysokości 2600–3500 m[10]. Na terenie Polski, w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 stanowisk[3]. Owocniki wyrastają od lata do jesieni w lasach liściastych lub iglastych w trawie i wśród mchów[4].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Saprotrof. Nie jest grzybem trującym, jednakże część atlasów podaje, że jest jadalny[11], a inne, że jest niejadalny[12]. Wynika to prawdopodobnie z jego gorzkawego smaku. Owocniki są powszechnie zbierane i spożywane w Nepalu[13], gdzie lokalnie znany jest pod nazwą Kesari chyau[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-12-05] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-12-05] (ang.).
  3. ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 116, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e Michael Kuo, Clavulinopsis fusiformis [online], Mushroom Expert [dostęp 2018-12-05].
  5. ↑ E.J.H. Corner, A monograph of Clavaria and allied genera. Annals of Botany Memoirs, Oxford University Press 1950, s. 367.
  6. ↑ E.E. Tylukti, Mushrooms of Idaho and the Pacific Northwest. Vol 2. Non-gilled Hymenomycetes, Moscow, Idaho: The University of Idaho Press, 1987, 87–88 isbn=0-89301-097-9.
  7. ↑ Davis RM, Sommer R, Menge JA, Field Guide to Mushrooms of Western North America, University of California Press, 2012, s. 291–292, ISBN 978-0-520-95360-4.
  8. ↑ P. Roberts, S. Evans, The Book of Fungi, Chicago, Illinois: University of Chicago Press, 2011, s. 494, ISBN 978-0226721170.
  9. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-12-05].
  10. ↑ K. Furukuwa i inni, Hemagglutinins in fungus extracts and their blood group specificity, „Experimental and Clinical Immunogenetics”, 4, 12, 1995, s. 223–231, PMID: 8919354.
  11. ↑ Arleen R. Bessette, David W. Fischer, Mushrooms of northeastern North America, wyd. 1, Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1997, s. 421, ISBN 0-8156-2707-6, OCLC 34411834.
  12. ↑ Shelley Evans, The book of fungi: a life-size guide to six hundred species from around the world, Chicago: The University of Chicago Press, 2011, s. 494, ISBN 978-0-226-72117-0, OCLC 664519721 [dostęp 2018-12-29].
  13. ↑ Helle O. Larsen i inni, Collection and Use of Wild Edible Fungi in Nepal, „Economic Botany”, 62 (1), 2008, s. 12–23, DOI: 10.1007/s12231-007-9000-9, ISSN 1874-9364 [dostęp 2018-12-29] (ang.).
  14. ↑ M.K. Adhikari, S. Devkota, R.D. Tiwari, Ethnomycolgical Knowledge on Uses of Wild Mushrooms in Western and Central Nepal, „Our Nature”, 3 (1), 2006, s. 13–19, DOI: 10.3126/on.v3i1.329, ISSN 2091-2781 [dostęp 2018-12-29] (ang.).