Hōfuku Maru

Hōfuku Maru

„Hōfuku Maru” wpływa do Wilhelmshaven przywożąc niemieckich jeńców repatriowanych z Japonii, 24 lutego 1920
Bandera	Japonia
Port macierzysty	Kobe
Właściciel	K Line (1927–1941)
Dane podstawowe
Typ	statek towarowy
Historia
Stocznia	Kawasaki Dockyard Company, Kobe
Data budowy	6 sierpnia 1918
Data wodowania	1 listopada 1918
Data oddania do eksploatacji	22 listopada 1918
Data zatonięcia	21 września 1944
Dane techniczne
Długość całkowita (L)	117,3 m
Szerokość (B)	15,5 m
Zanurzenie (D)	11 m
Pojemność	5825 RT
Napęd mechaniczny
Silnik	maszyna parowa potrójnego rozprężania
Moc silnika	436 NHP
Prędkość maks.	10 w.
Multimedia w Wikimedia Commons

„Hōfuku Maru” – japoński statek towarowy oddany do służby w 1918 roku.

W okresie międzywojennym był własnością linii żeglugowych K Line. W 1941 roku, na krótko przed wybuchem wojny na Pacyfiku, został zarekwirowany przez Cesarską Armię Japońską. W czasie działań wojennych był wykorzystywany do przewozu żołnierzy i materiałów wojennych. 21 września 1944 roku został zatopiony na Morzu Południowochińskim przez amerykańskie samoloty pokładowe. Statek przewoził wtedy 1289 brytyjskich i holenderskich jeńców wojennych, spośród których 1047 poniosło śmierć.

„Hōfuku Maru” jest zaliczany do grona tzw. piekielnych statków.

Dane techniczne

„Hōfuku Maru”^[a] był statkiem towarowym o długości 117,3 metrów, szerokości 15,5 metrów i zanurzeniu 11 metrów. Jego pojemność wynosiła 5825 BRT^[1].

Napęd zapewniała maszyna parowa potrójnego rozprężania o mocy 436 NHP^[1]. Statek osiągał prędkość 10 węzłów^[2].

Historia

Przebieg służby

Budowę statku rozpoczęto 6 sierpnia 1918 roku w stoczni Kawasaki Dockyard Company w Kobe. Początkowo planowano nadać mu nazwę „Taifuku Maru”, jednakże jeszcze w trakcie budowy zmieniono ją na „Hōfuku Maru”. Pod tą nazwą jednostka została wodowana 1 listopada 1918 roku. Do służby weszła trzy tygodnie później^[3] .

W pierwszych latach służby „Hōfuku Maru” pozostawał własnością stoczni, w której został zbudowany^[1]. Pod koniec grudnia 1919 roku wyruszył w rejs z Kobe, przewożąc 71 niemieckich jeńców wojennych, którzy w związku z podpisaniem traktatu wersalskiego mieli zostać repatriowani do ojczyzny. Do portu docelowego, którym było Wilhelmshaven, przybył 24 lutego 1920 roku^[4].

W 1927 roku statek został sprzedany liniom żeglugowym Kawasaki Kisen Kabushiki Kaisha (K Line). W czerwcu następnego roku został oddany do dyspozycji linii Kokusai Kisen Kabushiki Kaisha, które były jednym z trzech przedsiębiorstw tworzących konglomerat K Line. W okresie międzywojennym pływał na trasach pacyficznych, a w 1938 roku odbył rejs do Portugalskiej Afryki Wschodniej^[3] .

W październiku 1941 roku, na krótko przed wybuchem wojny na Pacyfiku, został zarekwirowany przez Cesarską Armię Japońską i przystosowany do przewozu wojska. Na przełomie lutego i marca 1942 roku uczestniczył w japońskiej inwazji na Jawę. W drugiej połowie marca tegoż roku uczestniczył w operacji „U”, podczas której konwój złożony z 32 statków przewiózł do Rangunu w Birmie japońską 56. Dywizję Piechoty^[3] .

W kolejnych latach „Hōfuku Maru” pływał w konwojach na Palau, Formozę, Filipiny i Nową Gwineę, a także do Singapuru i Rabaulu^[3] .

„Piekielny statek”

Pierwsza faza rejsu i postój w Manili

4 lipca 1944 roku „Hōfuku Maru” wypłynął z Singapuru w ramach konwoju SHIMI-05. W swoich ładowniach przewoził 1076 brytyjskich i 213 holenderskich jeńców wojennych, a także ładunek boksytu^[3] . Według innych źródeł łączna liczba jeńców, którzy znaleźli się na statku, wynosiła 1287^[5]. Stanowili oni część większego jenieckiego kontyngentu (tzw. Japan Party Two), który zamierzano wywieźć z Singapuru do Japonii. Spośród dziesięciu statków, które wchodziły w skład konwoju SHIMI-05, łącznie pięć przewoziło jeńców w swych ładowniach^[5][b].

Rejs „Hōfuku Maru” okazał się najdłuższym, które japońskie statki przewożące jeńców wojennych odbyły w czasie wojny na Pacyfiku. Jeńcy spędzili bowiem w jego ładowniach aż 79 dni^[6]. Gdy 8 lipca konwój przybył do Miri na Borneo, okazało się, że „Hōfuku Maru” musi pozostać w porcie z powodu awarii maszyn. 18 lipca statek wznowił rejs, by następnego dnia dopłynąć do Manili. Stał w tym porcie aż do 20 września, tj. przez ponad 60 dni^[3] . Jeńcom nie pozwolono w tym czasie opuszczać ładowni. Niektórzy autorzy podają, że tak długi postój był spowodowany przede wszystkim koniecznością naprawy maszyn i oczekiwaniem na sformowanie nowego konwoju^[3] [7]. Inni sugerują, że Japończycy obawiali się, że jeńcy mogą przenieść choroby zakaźne na Wyspy Japońskie^[8]. W szczególności mieli podejrzewać, że w ładowniach wybuchła epidemia cholery^[9].

W czasie rejsu i postoju w Manili jeńcy licznie umierali na skutek odwodnienia, niedożywienia i chorób. Wiele ofiar pochłonęła w szczególności dyzenteria. Japończycy nie zapewnili jeńcom opieki medycznej ani lekarstw. Jeńcy-lekarze byli zmuszeni improwizować, aplikując pacjentom pirogeny przy użyciu prymitywnych igieł, które wykonano ze znalezionych w ładowniach szprych^[10]. Liczba jeńców, którzy zmarli w czasie rejsu i postoju w Manili, bywa szacowana na 98 osób^[7][11], a według innych źródeł wyniosła od 94 do 184 osób^[12].

Dopiero 24 sierpnia Japończycy zgodzili się przenieść 66 Brytyjczyków i pięciu Holendrów do więzienia Bilibid. Owi jeńcy znajdowali się w fatalnym stanie fizycznym. Mimo wysiłków podjętych przez jeńców-lekarzy, w więziennym szpitalu zmarło dziewięciu Brytyjczyków. W miejsce alianckich żołnierzy, których ewakuowano z ładowni, Japończycy umieścili taką samą liczbę jeńców, których zabrali z Bilibid^[12].

Zatopienie

Późnym popołudniem 20 września „Hōfuku Maru” wypłynął z Manili w ramach konwoju MATA-27, złożonego z sześciu statków i pięciu eskortowców. Konwój zatrzymał się na noc w Zatoce Subic. Rankiem wznowił rejs, obierając kurs na port Takao na Formozie^[12].

Jeszcze tego samego poranka, gdy konwój znajdował się na wysokości Masinloc (ok. 80 mil morskich na północ od Corregidoru), zaatakowały go samoloty pokładowe z amerykańskich lotniskowców należących do zespołu TF 38. Około godziny 10:35 „Hōfuku Maru” został trafiony trzema torpedami^[2][3] . Zatonął w ciągu zaledwie trzech minut^[13]. Amerykańskie samoloty zatopiły także wszystkie pozostałe statki konwoju oraz jeden eskortowiec^[2].

1047 alianckich jeńców zatonęło wraz z „Hōfuku Maru”^[14]. Zginęło także 144 japońskich pasażerów i 11 członków załogi^[3] . Ocalałe japońskie eskortowce ratowały przede wszystkim japońskich rozbitków^[7]. Tylko 42 jeńców zostało podjętych z morza i zabranych do Takao^[2].

Ponadto ocalało jeszcze około 200 jeńców^[c], którzy zdołali dopłynąć do wybrzeża Luzonu lub po pewnym czasie zostali uratowani przez japońskie jednostki, które przysłano na ratunek z pobliskich portów^[2][15][d]. Wszyscy jeńcy z tej grupy zostali osadzeni w więzieniu Bilibid lub w obozie jenieckim w Cabanatuan^[2].

Epilog

25–31 marca 1947 roku przed brytyjskim trybunałem wojskowym w Singapurze był sądzony sierż. Kitaichi Jotani, który w trakcie tragicznie zakończonego rejsu „Hōfuku Maru” był odpowiedzialny za transport jeńców. Zarzucono mu nieludzkie traktowanie powierzonych mu jeńców i niepodejmowanie żadnych działań w celu poprawy ich losu, co przełożyć miało się na śmierć około 98 osób. Jotani został uznany winnym zarzucanych czynów i skazany na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano^[11].

„Hōfuku Maru” jest zaliczany do grona japońskich „piekielnych statków” (ang. Hellships)^[16].

Pamięć

„Hōfuku Maru” jest jednym z „piekielnych statków”, które upamiętniono w obrębie tzw. Japanese Prison Ships Memorial Garden znajdującego się na terenie National Memorial Arboretum w brytyjskim Alrewas^[17].

Uwagi

1. W niektórych źródłach statek figuruje pod zniekształconymi nazwami: „Toyofuku Maru” lub „Fuku Maru”. Patrz: Daws 1994 ↓, s. 286–287 i Van Waterford 1994 ↓, s. 157.
2. Obok „Hōfuku Maru” były to: „Asaka Maru”, „Hakushika Maru”, „Rashin Maru” i „Sekiho Maru”. Patrz: Michno 2016 ↓, s. 194.
3. Według innych źródeł ocalało łącznie około 280 jeńców (patrz: Sturma 2021 ↓, s. 119 i Hackett 2014 ↓ ). Van Waterford podaje z kolei, że ocalało zaledwie 63 jeńców, a zginęło 1226 (patrz: Van Waterford 1994 ↓, s. 157).
4. Dotarły one na miejsce katastrofy po upływie około ośmiu godzin. Patrz: Sturma 2021 ↓, s. 118–119.

Przypisy

1. LRS 1925 ↓, s. 524.
2. Michno 2016 ↓, s. 244.
3. Hackett 2014 ↓.
4. Narashino prisoner-of-war camp 1915–1920. city.narashino.lg.jp. [dostęp 2022-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
5. Michno 2016 ↓, s. 194.
6. Michno 2016 ↓, s. 287.
7. Sturma 2021 ↓, s. 118.
8. Michno 2016 ↓, s. 242.
9. Daws 1994 ↓, s. 286–287.
10. Michno 2016 ↓, s. 242–243.
11. Jotani Kitaichi. singaporewarcrimestrials.com. [dostęp 2021-09-30]. (ang.).
12. Michno 2016 ↓, s. 243.
13. Daws 1994 ↓, s. 287.
14. Michno 2016 ↓, s. 316.
15. Sturma 2021 ↓, s. 118–119.
16. Michno 2016 ↓, s. 315–316.
17. Japanese Prison Ships Memorial Garden. warmemorialsonline.org.uk. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).

Bibliografia

• Gavan Daws: Prisoners of the Japanese. POWs of World War II in the Pacific. New York: William Morrow&Company, Inc., 1994. ISBN 0-688-14370-9. (ang.).
• Bob Hackett: Hofuku Maru: Tabular Record of Movement. combinedfleet.com, 2014. [dostęp 2021-09-23]. (ang.).
• Lloyd's Register of Shipping 1924–1925 Steamers & Motorships. Lloyd's Register, 1925. (ang.).
• Gregory F. Michno: Death on the Hellships. Prisoners at Sea in the Pacific War. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2016. ISBN 978-1-59114-632-2. (ang.).
• Michael Sturma: Hellships Down. Allied POWs and the Sinking of the Rakuyo Maru and Kachidoki Maru. Jefferson, North Carolina: McFarland&Company, 2021. ISBN 978-1-4766-8242-6. (ang.).
• Van Waterford: Prisoners of the Japanese in World War II. Jefferson, N.C., and London: McFarland & Company, Inc., Publishers, 1994. ISBN 0-89950-893-6. (ang.).