Henryków Lubański
| wieś | |
 Kościół św. Mikołaja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
816[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-800[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DLB |
| SIMC |
0190302 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Lubań  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lubańskiego  | |
 51°09′55″N 15°15′08″E/51,165278 15,252222[1]
| |
Henryków Lubański (niem. Katholisch Hennersdorf, 1937–1939 Hennersdorf, 1939–1945 Ziethen-Hennersdorf[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim, w gminie Lubań.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Henryków Lubański położony jest na Wysoczyźnie Siekierczyńskiej[4]. Przez wieś płynie niewielka rzeka[4]. Miejscowość leży około 4 km na północ od Lubania, około 20 km na wschód od granicy polsko-niemieckiej[4].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]Po II wojnie światowej wieś została włączona do Polski. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Charakter osady
[edytuj | edytuj kod]Henryków Lubański to duża wieś, ciągnąca się na przestrzeni około 3,7 km[4], licząca ponad 200 domów, zamieszkana w roku 2011 przez 816 mieszkańców[2]. W osadzie znajdują się m.in.: sklepy, siedziba Ochotniczej Straży Pożarnej, kościół pw. św. Mikołaja oraz cmentarz.
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Oś osady stanowi ulica krzyżująca się z drogą wojewódzką nr 296[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś powstała prawdopodobnie na przełomie XII i XIII wieku i stanowiła własność klasztoru magdalenek z pobliskiego Lubania[4]. Zależność ta spowodowała, iż mieszkańcy wsi w większości pozostali wierni katolicyzmowi także wtedy, gdy mieszkańcy innych okolicznych miejscowości przyjęli luteranizm (stąd aż do 1937 r. osada nosiła nazwę Katholisch Hennersdorf – niem. „Henryków Katolicki”)[4].
W 1432 r. wieś została zniszczona przez pożar. W XVI i XVII wieku osada słynęła z produkcji wysokiej jakości przędzy, z której wyrabiano adamaszek.
10 stycznia 1649 r. w pobliżu Henrykowa została rozegrana bitwa między wojskami cesarza Ferdynanda III Habsburga a oddziałami szwedzkimi. Inna, znacznie większa i ważniejsza bitwa miała miejsce w trakcie II wojny śląskiej – 23 listopada 1745 r., w trakcie której oddziały pruskie, dowodzone przez generała Hansa Joachima von Zietena zaskoczyły i rozbiły stacjonujących w osadzie żołnierzy saskich. Po bitwie zwycięskie wojska pruskie splądrowały opanowaną wieś. Miejsce bitwy upamiętnia obelisk[5] przy drodze DW296. Także w czasie II wojny światowej doszło do walk w pobliżu wsi, między Wehrmachtem a Armią Czerwoną. Miały one miejsce w dniach od 20 lutego do 4 marca 1945 r.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[6]:
- kościół parafialny pw. św. Mikołaja, zabytkowy, zbudowany został prawdopodobnie w XVII lub na początku XVIII wieku. Zastąpił on świątynię z 1220 r. Obecny wygląd kościoła dość znacznie odbiega od wyglądu pierwotnego, co związane jest z wielokrotnymi przebudowami (największe w latach 1754 i 1904) i naprawami (ostatnie po zniszczeniach wojennych w latach 1947–1950. Przy kościele znajdują się zabytkowe krużganki i kilka kapliczek
- plebania, zabytkowa z końca XVII w., 1776 r.
- dom mieszkalny nr 213, z początku XIX-XX w.
Inne zabytki:
- mur cmentarza z podcieniami i bramą, pochodzące z drugiej połowy XVIII wieku.
Droga świętego Jakuba
[edytuj | edytuj kod]Przez wieś przebiega Dolnośląska Droga św. Jakuba, odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii.
Cis Henrykowski
[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Henrykowa Lubańskiego rośnie najstarsze drzewo w Polsce – cis, którego wiek szacuje się na około 1280 lat[a][7][8]. Drzewo to jest starsze od państwa polskiego i zostało objęte ochroną poprzez uznanie za pomnik przyrody[4].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W 1987 jego wiek oszacowano na około 1250 lat.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 41168
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 356 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h i Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 1: A-Ł. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 281-286. ISBN 83-85773-60-6.
- ↑ 51°10′47,2″N 15°15′42,4″E/51,179779 15,261789
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 101. [dostęp 2012-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 38. ISBN 83-01-07011-0.
- ↑ Towarzystwo Najstarszych Drzew w Polsce. [dostęp 2011-12-06].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 2: Pogórze Izerskie (A-Ł). Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, ISBN 83-85773-60-6.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona Urzędu Gminy Lubań poświęcona henrykowskiemu cisowi. luban.ug.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-24)].
