Herzmanice

Herzmanice
Heřmanice
Część miasta Ostrawy
Ilustracja
Kościół Husycki w Herzmanicach
Herb
Herb
Państwo

 Czechy

Kraj

 morawsko-śląski

Powiat

Ostrawa-miasto

Miasto

Ostrawa

W granicach Ostrawy

1 lipca 1941

Powierzchnia

7,09 km²

Populacja (2001)
• liczba ludności


1909

• gęstość

269,3 os./km²

Kod pocztowy

713 00

Położenie na mapie Ostrawy
Mapa konturowa Ostrawy, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „HerzmaniceHeřmanice”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, po prawej znajduje się punkt z opisem „HerzmaniceHeřmanice”
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego
Mapa konturowa kraju morawsko-śląskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „HerzmaniceHeřmanice”
Ziemia49°51′37″N 18°19′52″E/49,860278 18,331111
Multimedia w Wikimedia Commons

Herzmanice[1] lub Hermanice[2] (cz. Heřmanice, niem. Herzmanitz) – jedna z 37 części miasta statutarnego Ostrawy, stolicy kraju morawsko-śląskiego, we wschodnich Czechach. Jest to także jedna z 39 gmin katastralnych w jego granicach, która ma powierzchnię 709,03 ha[3]. Populacja w 2001 wynosiła 1909 osób[4], zaś w 2010 odnotowano 847 adresów[5].

Położona jest w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego, w północno-wschodniej części miasta Ostrawy i około 3,5 kilometra od jego centrum. Stanowi jedną z 8 części składających się na miejski obwód Śląskiej Ostrawy. Do 1941 roku samodzielna gmina.

Na zachodzie sąsiaduje z dzielnicami Gruszów, Muglinów, na południu ze Śląską Ostrawą i Michałkowicami, na wschodzie z miastem w powiecie Karwina – Rychwałdem, a na północy z dzielnicą Bogumina – Wierzbicą.

Demografia[4]

[edytuj | edytuj kod]
Rok 1869 1880 1890 1900 1910 1921 1930 1950 1961 1970 1980 1991 2001
Liczba ludności 842 1025 1423 2514 3727 3221 3214 3202 3305 2834 1868 1714 1909

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Hermanni villa[6][7][8][9]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Nazwa prawdopodobnie wywodziła się od jej założyciela i kasztelana pobliskiego zamku. Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Miejscową parafię pw. św. Marka Ewangelisty założono jeszcze w XIV lub w pierwszej połowie XV wieku[10] i po raz pierwszy wzmiankowano w sprawozdaniu z poboru świętopietrza sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 jako jedną z 51 w archiprezbiteracie cieszyńskim (pod nazwą Hermansdorff)[11]. Na podstawie wysokości opłaty w owym sprawozdaniu liczbę ówczesnych parafian oszacowano na 150[12].

W 1447 wieś została odziedziczona przez cieszyńskiego księcia Bolesława. W 1491 książę Kazimierz odsprzedał ją Piotrowi Osinskiemu z miejscowości Žitna. W 1520 roku wieś stała się majątkiem Polskiej Ostrawy, a w 1630 znaczną jej część wykupił za 23 tysiące złotych monet Mikuláš z rodu Wilczków. Wilczkowie dokupowali pozostałe części: w 1683 od Jana Jerzego Kochtickiego z Kochtic i w 1686 od Anny Kechendorfowej. W ten sposób Wilczkowie znaleźli się w posiadaniu całej wsi aż do 1848 roku.

Do połowy XIX wieku jej mieszkańcy trudzili się głównie rolnictwem. Jednak wraz z rozwojem przemysłu ciężkiego w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim odnajdywali nowe zatrudnienie w okolicznych zakładach. W samych Herzmanicach takowych jednak się nie doczekali, mimo że właściciele ziemscy chcieli tu wydobywać węgiel kamienny, to z powodów finansowych i przyrodniczych musieli ten pomysł zaniechać. Ciekawostką jest powstanie firmy Dynamit-Nobel w 1884, produkującej materiały wybuchowe dla okolicznych kopalń. Została ona jednak doszczętnie zniszczona 19 marca 1924 roku, gdy w jej składzie doszło do wybuchu. W miejscu tym w 1959 wybudowano obóz pracy, a obecnie znajduje się tam więzienie.

W 1849 do gminy Herzmanice włączono Gruszów i Muglinów. Hruszów usamodzielnił się w 1866 a Muglinów w 1890. W 1869 roku w 94 domach w Herzmanicach mieszkało 842 osób[4], W następnych dekadach liczba ta systematycznie rosła i według austriackiego spisu ludności z 1900 w 184 budynkach mieszkalnych w Herzmanicach na obszarze 689 hektarów mieszkało 2514 osób. co dawało gęstość zaludnienia równą 364,9 os./km², z tego 2487 (98,9%) mieszkańców było katolikami, 18 (0,7%) ewangelikami a 9 (0,4%) wyznawcami judaizmu, 1743 (69,3%) było czesko-, 691 (27,5%) polsko- a 16 (0,6%) niemieckojęzycznymi[1]. Do 1910 liczba budynków wzrosła do 230 a mieszkańców do 3727, z czego 3608 było zameldowanych na stałe, 2800 (77,6%) było czesko-, 776 (21,5%) polsko- a 32 (0,9%) niemieckojęzycznymi, 3600 (96,6%) było katolikami, 85 (2,3%) ewangelikami, 20 (0,5%) kalwinistami, 21 (0,6%) żydami 1 osoba była jeszcze innej religii lub wyznania[13]. W 1920 roku miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji, a w 1939 w granicach Protektoratu Czech i Moraw. 1 lipca 1941 roku gmina została przyłączona do Morawskiej Ostrawy. Spod administracji niemieckiej Herzmanice wydostały się wraz z dotarciem Armii Czerwonej 1 maja 1945 roku o godzinie 9.

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
  • Pieczęć gminy z XVIII wieku
    Pieczęć gminy z XVIII wieku
  • Kościół św. Marka
    Kościół św. Marka
  • Hałda w Herzmanicach
    Hałda w Herzmanicach

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  2. ↑ Nazwa spotykana na mapach jak ta: z początku XX wieku.
  3. ↑ Informace o katastrálním území Heřmanice. [dostęp 2010-10-13]. (cz.).
  4. ↑ a b c Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 736-737. [dostęp 2010-10-13]. (cz.).
  5. ↑ Adresy v České republice. 2010-10-13. [dostęp 2010-10-13]. (cz.).
  6. ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
  7. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] www.dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
  8. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
  9. ↑ Hosák et al. 1970, 253.
  10. ↑ I. Panic, 2010, s. 414
  11. ↑ Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti. „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”. 27, s. 369-372, 1893. Breslau: H. Markgraf. (niem.). 
  12. ↑ I. Panic, 2010, s. 321
  13. ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ladislav Hosák, Rudolf Šrámek: Místní jména na Moravě a ve Slezsku I, A-L. Praha: Academia, 1970.
Podział miasta statutarnego Ostrawy
obwody miejskie
części miasta

Herb Ostrawy