Jan Cieplak

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	7 grudnia 1908
Konsekrator	Apolinary Wnukowski
Współkonsekratorzy	Antoni Julian Nowowiejski; Stefan Denisewicz
Konsekrowani biskupi
Michał Godlewski	4 lutego 1917
Współkonsekrowani biskupi
Wincenty Kluczyński	29 maja 1910
Augustyn Łosiński	5 czerwca 1910
Longin Żarnowiecki	12 czerwca 1910
Aleksander Kakowski	22 czerwca 1913
Franciszek Karewicz	17 maja 1914
Ignacy Dubowski	15 stycznia 1917

Jan Feliks Cieplak
	Sługa Boży
Data i miejsce urodzenia	17 sierpnia 1857 ; Dąbrowa Górnicza, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1926 ; Passaic, USA
Miejsce pochówku	Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie
	Arcybiskup metropolita wileński
Okres sprawowania	1925–1926
	Arcybiskup tytularny Ochrydy
Okres sprawowania	1919–1925
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	24 lipca 1881
Nominacja biskupia	14 grudnia 1925
Sakra biskupia	7 grudnia 1908
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Feliks Cieplak (ur. 17 sierpnia 1857 w Dąbrowie Górniczej, zm. 17 lutego 1926 w Passaic, New Jersey) – arcybiskup metropolita wileński, sufragan mohylewski, Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Życiorys

Urodził się w kolonii Reden pod Dąbrową w powiecie będzińskim jako syn Jacentego Cieplaka (25 lat), górnika z kolonii Reden i Julianny z Bugajskich (22 lata, zmarła 21 XII 1859). Miał przyrodniego brata Stanisława (ur. 1879)^[1]. Ochrzczony został 23 sierpnia 1857 w kościele św. Trójcy w Będzinie.

W latach 1869–1873 uczył się w gimnazjum klasycznym^[2] w Kielcach, a następnie studiował w tamtejszym seminarium duchownym, które ukończył w 1878. W 1882 ukończył Akademię Duchowną w Petersburgu.

Święcenia kapłańskie otrzymał 24 lipca 1881. Został adiunktem na tejże akademii, wykładał archeologię biblijną, liturgię, teologię moralną, uczył też śpiewu kościelnego. W 1901 otrzymał stopień doktora teologii za rozprawę De momento, quo transsubstantiatio in Augustissimo Missae Sacrificio peragitur.

7 grudnia 1908 został w Petersburgu konsekrowany na biskupa pomocniczego mohylewskiego. W 1909 r. poświęcił nowo powstały kościół parafialny Polonii w Harbinie, pod wezwaniem św. Stanisława. Wielokrotnie karany przez władze rosyjskie za wygłaszanie patriotycznych kazań i udział w manifestacjach narodowych. Od 6 sierpnia 1914 został administratorem archidiecezji mohylewskiej.

Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu w 1917 uczestniczył w posiedzeniach Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego. Już po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) został 29 kwietnia 1919 mianowany arcybiskupem tytularnym Ochrydy. Jako najstarszy rangą przedstawiciel kościoła rzymskokatolickiego w Rosji Sowieckiej był dwukrotnie aresztowany w latach 1920 i 1921^[3]. Oskarżony o stawianie oporu wobec władzy sowieckiej w trakcie prowadzonej rekwizycji kosztowności należących do Kościoła (przestępstw z art. 16. 62, 69, f 119)^[4]^[5].

W dniach 21–25 marca 1923 sądzono go w Moskwie na procesie pokazowym. Wraz z 14 innymi duchownymi został skazany na karę śmierci za „podżeganie do buntu poprzez zabobony”^[6]. Pod naciskiem światowej opinii publicznej i po ostrzeżeniu ze strony rządu polskiego wyrok zamieniono na 10 lat więzienia. W 1924 wydalono go z ZSRR i przez Rygę udał się 12 kwietnia 1924 do Polski.

W kwietniu 1924 został odznaczony w Warszawie odznaką wojskową za wybitne zasługi czcigodnego pasterza w Rosji w okresie 1917–1919^[7]. Następnie wyjechał do Rzymu, gdzie zamieszkał w Kolegium Polskim^[8] i przebywał do drugiej połowy 1925^[9]. W 1925 z więzienia sokolnickiego w Moskwie zostało zwolnionych ośmiu księży współoskarżonych w procesie bp. Cieplaka^[10].

7 listopada 1925 został odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski^[11]. 14 grudnia 1925 biskup Cieplak został wyznaczony na arcybiskupa Wilna, zmarł jednak przed objęciem stanowiska. 16 marca 1926 pochowany został w katedrze wileńskiej. W pogrzebie uczestniczył Prezydent RP Stanisław Wojciechowski.

Upamiętnienie

Po jego śmierci w 1926 ukazała się publikacja pt. Pośmiertne wspomnienia pierwszego arcypasterza metropolji wileńskiej ś. p. Ks. Arcybiskupa Jana Cieplaka^[12].
W katedrze w Wilnie umieszczono wykonany przez prof. Bolesława Bałzukiewicza w 1929 r. nagrobek biskupa. Pomnik ten został zniszczony po 1945 roku, gdy miejscowe władze kazały usunąć popiersie, godło i tablicę. W 1994 r. w pustej niszy i miejscu po tablicy umieszczono popiersie biskupa litewskiego pochodzenia Jerzego Matulewicza.
Jan Lechoń poświęcił mu wiersz Arcybiskup Cieplak (1952)^[13].
Od 23 czerwca 1952 w Rzymie toczy się proces przygotowawczy do beatyfikacji Sługi Bożego Jana Cieplaka.

Przypisy

↑ Ś. p. St. Cieplak. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 225 z 3 października 1937.
↑ A. Massalski, J. Szczepański, Słownik biograficzny zasłużonych nauczycieli i wychowanków. I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, Kielce 2010, s. 81.
↑ Jak Ks. Arc. Cieplak powrócił do Polski. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 6, s. 112, 1924.
↑ Kronika religijna. Ze świata. Proces arcybiskupa Cieplaka. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 12, s. 257, 1922.
↑ Kronika religijna. Ze świata. Ks. arcybiskup Cieplak znowu uwięziony. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 1, s. 15, 1923.
↑ x. Józef Kłos, Grymas szatana, Wiadomości dla Duchowieństwa, Poznań, kwiecień 1923
↑ Kronika religijna. Odznaczenie J. E. ks. arc. Cieplaka w Warszawie. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 5, s. 95, 1924.
↑ Kronika religijna. Na świecie. Arcybiskup Cieplak w Rzymie. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 6, s. 118, 1924.
↑ Kronika religijna. Na świecie. Pogrzeb patrjarchy Zaleskiego. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 11, s. 312, 1925.
↑ Kronika religijna. Ze świata. Uwolnienie księży polskich. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 4, s. 93, 1925.
↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1080 „za wybitną działalność dla dobra Narodu i Państwa”.
↑ Pośmiertne wspomnienia pierwszego arcypasterza metropolji wileńskiej ś. p. Ks. Arcybiskupa Jana Cieplaka. Wilno: 1926.
↑ Roman Loth, Jana Lechonia wiersze nieprawomyślne, w: Przegląd Katolicki, nr 52-53/1989, s.9

Zobacz też

antykatolicyzm

Bibliografia

Polski Słownik Biograficzny, tom IV
Catholic-hierarchy.org

[1] Ś. p. St. Cieplak. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 225 z 3 października 1937.

[2] A. Massalski, J. Szczepański, Słownik biograficzny zasłużonych nauczycieli i wychowanków. I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, Kielce 2010, s. 81.

[3] Jak Ks. Arc. Cieplak powrócił do Polski. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 6, s. 112, 1924.

[4] Kronika religijna. Ze świata. Proces arcybiskupa Cieplaka. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 12, s. 257, 1922.

[5] Kronika religijna. Ze świata. Ks. arcybiskup Cieplak znowu uwięziony. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 1, s. 15, 1923.

[6] x. Józef Kłos, Grymas szatana, Wiadomości dla Duchowieństwa, Poznań, kwiecień 1923

[7] Kronika religijna. Odznaczenie J. E. ks. arc. Cieplaka w Warszawie. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 5, s. 95, 1924.

[8] Kronika religijna. Na świecie. Arcybiskup Cieplak w Rzymie. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 6, s. 118, 1924.

[9] Kronika religijna. Na świecie. Pogrzeb patrjarchy Zaleskiego. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 11, s. 312, 1925.

[10] Kronika religijna. Ze świata. Uwolnienie księży polskich. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 4, s. 93, 1925.

[11] M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1080 „za wybitną działalność dla dobra Narodu i Państwa”.

[12] Pośmiertne wspomnienia pierwszego arcypasterza metropolji wileńskiej ś. p. Ks. Arcybiskupa Jana Cieplaka. Wilno: 1926.

[Loth-13] Roman Loth, Jana Lechonia wiersze nieprawomyślne, w: Przegląd Katolicki, nr 52-53/1989, s.9

[a-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Białystok

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[A]