Jan Machulski

Jan Machulski
Ilustracja
Jan Machulski (2008)
Imię i nazwisko

Jan Henryk Machulski

Data i miejsce urodzenia

3 lipca 1928
Łódź

Data i miejsce śmierci

20 listopada 2008
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser, pedagog

Współmałżonek

Halina Machulska

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal „Pro Memoria” Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jan Henryk Machulski (ur. 3 lipca 1928 w Łodzi, zm. 20 listopada 2008 w Warszawie[1]) – polski aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, profesor sztuk teatralnych, reżyser teatralny i pedagog.

Pomysłodawca Alei Gwiazd w Łodzi. Współzałożyciel Teatru Ochoty w Warszawie (1970). Pedagog PWSTTviF w Łodzi. Wieloletni dziekan Wydziału Aktorskiego tej uczelni.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W 1947 ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne Pierwszego Stopnia w Aleksandrowie Łódzkim. Absolwent (1950) ówczesnego Państwowego Gimnazjum i Liceum im. T. Kościuszki w Łodzi (obecnie III LO w Łodzi)[2]. W 1954 ukończył studia aktorskie w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Łodzi, a w 1971 reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Trzy lata później zaczął wykładać w łódzkiej szkole filmowej, na wydziale aktorskim. Od 1963 należał do PZPR[3][4].

W 1970, razem z żoną, otworzył w Warszawie własną scenę, Teatr Ochoty – Ośrodek Kultury Teatralnej, a wkrótce potem ognisko teatralne dla dzieci i młodzieży. Machulski szefował Teatrowi Ochoty do 1996. Scena miała być miejscem edukacji młodych ludzi sztuki i miejscem spotkania twórców z publicznością. Od 1975 Teatr Ochoty występował latem w Zamościu grając sztuki szekspirowskie. Te występy stały się zalążkiem dorocznego Zamojskiego Lata Teatralnego.

Działalność pedagogiczna stała się wkrótce ważnym zajęciem Machulskiego. W 1974 rozpoczął pracę w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. W latach 1981–1983 oraz 1991–1996 był dziekanem wydziału aktorskiego tej uczelni. W 1999, wraz z żoną, otworzył prywatną Szkołę Aktorską im. Haliny i Jana Machulskich, działającą przy ASSITEJ – Międzynarodowym Stowarzyszeniu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży. Szkoła proponuje alternatywny program kształcenia aktorów zawodowych.

Występował na scenach wielu teatrów: w latach 1954–1955 Teatr Jaracza w Olsztynie, Teatr Ziemi Opolskiej w Opolu (1955–1957), Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie (1957-1963), Teatr Nowy w Łodzi (1963–1966), teatrów Polskiego oraz Narodowego w Warszawie (1966–1970).

Był założycielem m.in.: „agencji” w Teatrze Lubelskim (1961), „Sceny studyjnej” w Łodzi (1964). Zagrał ok. 120 ról teatralnych oraz ok. 45 ról filmowych.

W młodości aktywnie uprawiał sport, grając w III-ligowym klubie piłkarskim Włókniarz Aleksandrów Łódzki.

Był ambasadorem Łodzi w staraniach o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. 12 listopada 2008 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łodzi[5]. W latach 1986–1988 członek Społecznego Komitetu Odnowy Starego Miasta Zamościa[6].

Zmarł na zawał serca w warszawskim Szpitalu Bielańskim, w wieku 80 lat. 28 listopada 2008 został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C29-tuje-5)[7] po mszy pogrzebowej w Kościele Wizytek[8]. Pośmiertnie prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[9].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1954 w Olsztynie zawarł związek małżeński z Haliną Brzezińską, a rok później na świat przyszedł ich syn Juliusz.

Z nieformalnego związku miał również syna Wojciecha (ur. 2003)[10][11], który od 2022 roku jest rzecznikiem partii Nowa Nadzieja[12].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Imię Jana Machulskiego nosi Biblioteka Publiczna w Aleksandrowie Łódzkim[13] oraz jedna z ulic w tym mieście. W roku 2009 doroczne Nagrody Polskiego Kina Niezależnego otrzymały imię Jana Machulskiego – kilkuletniego członka OFFowej Akademii Filmowej i laureata pierwszej Nagrody za całokształt działań na rzecz polskiego kina.

Jan Machulski jest też patronem Szkoły Podstawowej nr 174 w Łodzi[14].

Rzeźba naturalnej wielkości przedstawiająca J. Machulskiego w roli H. Kwinty została odsłonięta przez żonę artysty Halinę Machulską podczas XIV Międzynarodowego Festiwalu Gwiazd w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach. Autorem dzieła jest Michał Selerowski[15].

6 listopada 2020, zgodnie z uchwałą rady m.st. Warszawy, założony przez aktora Teatr Ochoty otrzymał imię Haliny i Jana Machulskich w związku z jubileuszem 50-lecia teatru[16].

W Łodzi na ulicy Piramowicza 6 powstał mural upamiętniający Jana Machulskiego jako bohatera filmu Vabank[17].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Grób Jana Machulskiego
Gwiazda w łódzkiej Alei Gwiazd
Odcisk dłoni i podpis aktora na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach

Dubbing

[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jan Machulski nie żyje. [w:] Gazeta Wyborcza (gazeta.pl) [on-line]. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-09)].
  2. ↑ Stowarzyszenie Wychowanków III LO im. Tadeusza Kościuszki w Łodzi.
  3. ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 569. ISBN 83-223-2073-6.
  4. ↑ Kto jest kim w Polsce 1989. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 770. ISBN 83-223-2491-X.
  5. ↑ Honorowe obywatelstwo miasta Łodzi. [dostęp 2011-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 grudnia 2010)].
  6. ↑ Zamościopedia – Społeczny Komitet Odnowy Starego Miasta [online], zamosciopedia.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  7. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  8. ↑ Pożegnanie Jana Machulskiego, „TVN24.pl” [dostęp 2018-10-31].
  9. ↑ a b M.P. z 2009 r. nr 28, poz. 389 – pkt 1.
  10. ↑ Wyszło na jaw, że Jan Machulski miał nieślubnego syna. Wojciech specjalnie dla nas wspomina zmarłego aktora i pokazuje nam ich wspólne zdjęcia. „Bardzo lubił spędzać ze mną czas” [online], Fakt24.pl, 24 lutego 2022 [dostęp 2022-02-25] (pol.).
  11. ↑ Nieślubny syn Jana Machulskiego jest asystentem Korwin-Mikkego. „Potwierdzam prawdziwość słów prezesa” – Rozrywka Wprost [online], rozrywka.wprost.pl [dostęp 2022-02-23].
  12. ↑ Dariusz Kloch, NASZ NEWS. Znamy nowego rzecznika prasowego partii KORWiN. To syn Jana Machulskiego! [online], Media Narodowe, 1 czerwca 2022 [dostęp 2022-10-16] (pol.).
  13. ↑ Biblioteka Publiczna im. Jana Machulskiego [online], Biblioteka Publiczna im. Jana Machulskiego [dostęp 2019-05-24].
  14. ↑ Łódź: Jan Machulski patronem podstawówki [online], Dziennik Łódzki, 19 listopada 2010 [dostęp 2023-07-18] (pol.).
  15. ↑ Pomnik J. Machulskiego w Międzyzdrojach.. nocowanie.pl. [dostęp 2023-07-19].
  16. ↑ Teatr Ochoty z nową nazwą!. Teatr Ochoty. [dostęp 2020-11-18].
  17. ↑ Informacje na temat muralu upamiętniającego Jana Machulskiego. baedekerlodz.blogspot.com. [dostęp 2023-07-13].
  18. ↑ M.P. z 1998 r. nr 43, poz. 608 – pkt 11.
  19. ↑ Wydarzenia: 27 lutego 2008 r.. Senat Rzeczypospolitej Polskiej (senat.gov.pl), 2008-02-27. [dostęp 2018-03-22].
  20. ↑ Nagrody Miasta Łodzi. Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi (bip.uml.lodz.pl). [dostęp 2022-09-15].
  21. ↑ Jakub Wiewiórski, Marcin Kwintkiewicz, Jan Machulski nie żyje [online], lodz.wyborcza.pl [dostęp 2016-09-19] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-18].
  22. ↑ Honorowe Obywatelstwo Miasta Łodzi. Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi (bip.uml.lodz.pl). [dostęp 2022-09-15].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]