Juan Crisóstomo Centurión

Juan Crisóstomo Centurión
Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1840 ; Itauguá
Data i miejsce śmierci	12 marca 1909 ; Asunción
Narodowość	paragwajska
Język	hiszpański
Dziedzina sztuki	literatura
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Juan Crisóstomo Centurión (ur. 27 stycznia 1840 w Itaugui, zm. 12 marca 1909 w Asunción^[1]) – paragwajski pisarz, dziennikarz, polityk i dyplomata.

Życiorys

Urodził się w Itaugui we wpływowej rodzinie^[1]. Odebrał wszechstronne wykształcenie, początkowo w placówkach krajowych, następnie zaś zagranicznych. W 1858 znalazł się w grupie stypendystów wysłanych przez rząd paragwajski do Europy^[2]. Osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie pobierał nauki w zakresie literatur angielskiej i francuskiej. Studiował też prawo międzynarodowe oraz prawo handlowe w King’s College, wchodzącym w skład Uniwersytetu Londyńskiego^[3]. Podczas pobytu w Londynie uczył się ponadto języka niemieckiego^[3]. Spędził również nieco czasu w Paryżu. W marcu 1863 otrzymał nakaz powrotu do kraju^[2].

Podjął pracę w otoczeniu prezydenta Solano Lópeza, początkowo w jego bibliotece, później jako sekretarz kancelarii głowy państwa oraz oficjalny tłumacz paragwajskiego rządu. Swe obowiązki wykonywał również po wybuchu wojny paragwajskiej. Odegrał istotną rolę w przepływie informacji między prezydentem a dowództwem armii^[1]. Tłumaczył też ze znaczną biegłością noty dyplomatyczne poselstw zagranicznych akredytowanych w Paragwaju^[1]. W uznaniu swych zasług został odznaczony Narodowym Orderem Zasługi w 1866^[1]. Polecono mu też utworzenie szkoły z gramatyką języka hiszpańskiego, geografią, językiem francuskim oraz językiem angielskim jako wykładanymi przedmiotami^[1].

Współtworzył, wraz z Nataliciem de Maríą Talaverą, dwujęzyczne, ukazujące się jednocześnie po hiszpańsku i w guarani, satyryczne pismo „El Cabichuí”^[4]. Pod koniec działań wojennych doszedł do stopnia pułkownika^[3]. W grudniu 1869 na krótko wypadł z łask prezydenckich^[1].

Brał również czynny udział w walkach^[2]. W starciu pod Cerro Corá (1 marca 1870), ostatniej bitwie wojny, dowodził batalionem^[2]. Odniósł w niej rany – kula przeszyła mu policzek^[2], uszkadzając część języka^[2] oraz zębów^[2]. Dostał się następnie do niewoli brazylijskiej^[2]. W charakterze jeńca został wysłany do Rio de Janeiro^[2]. Otrzymał pozwolenie na wyjazd do Europy, przybył do Paryża^[2]. Był świadkiem naocznym wojny francusko-pruskiej^[2] oraz upadku Napoleona III^[2]. Pomieszkiwał następnie na Kubie, w Stanach Zjednoczonych oraz na Jamajce^[2]. Do kraju powrócił w 1878^[2].

Odnowił swe związki z paragwajskim środowiskiem prasowym, współpracował z pismami „La Reforma” i „La Democracia”^[3]. Podjął też pracę w odradzającym się wymiarze sprawiedliwości Paragwaju, zasiadał w Najwyższym Trybunale Sprawiedliwości^[2]. Następnie pełnił funkcję prokuratora generalnego (od marca 1882)^[2]. Zaangażował się w życie polityczne, znalazł się wśród założycieli partii Asociación Nacional Republicana^[2]. W rządzie prezydenta Patricia Escobara był ministrem spraw zagranicznych^[2]. Na tym stanowisku bronił praw Paragwaju do Chaco, rozpoczynając w ten sposób długoletni konflikt dyplomatyczny o to terytorium z Boliwią^[2].

W 1890 mianowany ministrem pełnomocnym we Francji, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Powrócił do aktywności politycznej w 1895, został wybrany do senatu. Zasiadając w ławach senackich wchodził w skład komisji odpowiedzialnej za zbadanie przebiegu granicy z Boliwią. Doprowadził też do wprowadzenia świadczenia dla weteranów wojennych^[2]. Zmarł w Asunción^[1].

Zajmuje poczesne miejsce w historii literatury paragwajskiej. Jest autorem wydanej w 1877 w Nowym Jorku Viaje nocturno de Gualberto o Recuerdos y reflexiones de un ausente. Praca ta uznawana jest za pierwszą paragwajską powieść^[5]. Określa się ją jako dzieło o ogromnym znaczeniu symbolicznym i znacznej wartości artystycznej^[5]. Centurión opublikował ponadto czterotomowe Memorias o reminiscencias históricas sobre la Guerra del Paraguay, poświęcone wojnie paragwajskiej^[1]^[3]. Poślubił Concepción de Zayas y Hechavarríę, cenioną pianistkę kubańską^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Nacía un día como hoy Juan Crisóstomo Centurión, militar, periodista, diplomático y político. [w:] Radio 1000 [on-line]. radio1000.com.py, 2018-01-27. [dostęp 2021-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-14)]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Biblioteca Nacional Paraguay: Coronel Juan Crisóstomo Centurión. [w:] Fotografias [on-line]. bibliotecanacional.gov.py. [dostęp 2021-07-14]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Novela deJuan Crisóstomo Centurión. [w:] ABC [on-line]. abc.com.py, 2018-06-25. [dostęp 2021-07-14]. (hiszp.).
↑ Natalicio Talavera, primer poeta épico del Paraguay, nacía un 8 de septiembre de 1839. [w:] Radio 1000 [on-line]. radio1000.com.py, 2016-09-08. [dostęp 2021-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-13)]. (hiszp.).
↑ ^a ^b Rescatan la primera novela paraguaya a través de reedición. [w:] Ultima Hora [on-line]. ultimahora.com, 2018-06-29. [dostęp 2021-07-14]. (hiszp.).

[mer-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Nacía un día como hoy Juan Crisóstomo Centurión, militar, periodista, diplomático y político. [w:] Radio 1000 [on-line]. radio1000.com.py, 2018-01-27. [dostęp 2021-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-14)]. (hiszp.).

[juan-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Biblioteca Nacional Paraguay: Coronel Juan Crisóstomo Centurión. [w:] Fotografias [on-line]. bibliotecanacional.gov.py. [dostęp 2021-07-14]. (hiszp.).

[par-3] Novela deJuan Crisóstomo Centurión. [w:] ABC [on-line]. abc.com.py, 2018-06-25. [dostęp 2021-07-14]. (hiszp.).

[4] Natalicio Talavera, primer poeta épico del Paraguay, nacía un 8 de septiembre de 1839. [w:] Radio 1000 [on-line]. radio1000.com.py, 2016-09-08. [dostęp 2021-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-13)]. (hiszp.).

[cen-5] Rescatan la primera novela paraguaya a través de reedición. [w:] Ultima Hora [on-line]. ultimahora.com, 2018-06-29. [dostęp 2021-07-14]. (hiszp.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]