Julian Przyboś

Ten artykuł dotyczy polskiego poety, eseisty i tłumacza. Zobacz też: inne osoby o tym nazwisku.
Julian Przyboś
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 marca 1901
Gwoźnica Dolna

Data i miejsce śmierci

6 października 1970
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Faksymile
Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Krzyż Obrony Lwowa Odznaka pamiątkowa „Orlęta” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Tablica pamiątkowa w Cieszynie (2011)
Portret Juliana Przybosia autorstwa Ireny Wojnickiej-Markielowskiej

Julian Przyboś (ur. 5 marca 1901 w Gwoźnicy Dolnej, zm. 6 października 1970 w Warszawie) – polski poeta, eseista i tłumacz, polityk i dyplomata. Czołowy przedstawiciel Awangardy Krakowskiej. Poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny w ambasadzie RP w Szwajcarii 1947–1951, dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie 1951–1955.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Gwoźnicy Dolnej pod Strzyżowem w rodzinie chłopskiej jako piąte z siedmiorga dzieci Józefa (1862–1944), gospodarza na pięciu hektarach, kilkukrotnego emigranta zarobkowego w Stanach Zjednoczonych, i Heleny z Petyniaków (1866–1945), córki wiejskiego nauczyciela[1][2][3]. Jego braćmi stryjecznymi byli nauczyciele Stefan i Adam Przybosiowie[4][5]. Do czteroklasowej szkoły powszechnej uczęszczał w Gwoźnicy Górnej, a potem w Gwoźnicy Dolnej[3]. Od 1912 uczył się w II Gimnazjum, a od 1913 w I Gimnazjum w Rzeszowie, które ukończył 5 czerwca 1920[1][3]. Pod wpływem starszego kolegi z II Gimnazjum, Jana Wcisły ps. „Pankracy”, który wciągnął go do konspiracji niepodległościowej, studiował literaturę socjalistyczną (w jego ówczesnym mniemaniu „mało radykalną”) i anarchistyczną, w tym Wspomnienia rewolucjonisty Piotra Kropotkina i wydane anonimowo Wspomnienia nihilisty Władimira Karpowicza Debogorija-Mokriewicza(inne języki)[6][3]. Debiutował w 1917 sonetem „Wschód słońca” w konspiracyjnym piśmie uczniowskim „Zaranie”[3][2][7].

Dwudziestolecie międzywojenne

[edytuj | edytuj kod]

W 1918 wstąpił do POW, co najmniej od 1917 brał udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych przeciwko władzy austriackiej (m.in. w nieudanej próbie odbicia uwięzionych legionistów w 1917 i w wykradaniu broni z transportów kolejowych), napisał ulotkę do ukraińskich żołnierzy 77 Pułku Piechoty. Od 31 października 1918 uczestniczył w rozbrajaniu garnizonu i opanowywaniu obiektów wojskowych w Rzeszowie oraz w służbie wartowniczej na dworcu Staroniwa i w koszarach ułanów przy ul. Lwowskiej[8][3]. Od 21 listopada 1918 do 13 stycznia 1919 wraz z ochotniczą kompanią studencką przy zachęcie dyrekcji gimnazjalnej walczył w obronie Lwowa przed Ukraińcami (był ranny w bitwie pod Sokolnikami[9][10])[11][3]. Poznał tam pisarza i mistyka neopogańskiego Hieronima Niegosza, który wywarł duży wpływ na jego ówczesną postawę i wczesną twórczość[3]. Po uzyskaniu matury w czerwcu 1920 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego i uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej pod Lwowem i Krasnem, gdzie dostał się do niewoli, skąd zbiegł[3].

W latach 1920–1923 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czerwcu 1921 wraz z bratem stryjecznym Stefanem odtworzył akademickie Koło Literacko-Artystyczne, które obaj następnie przekształcili w Klub Akademicki „Dionizy”. W 1922 związany był z grupą młodych poetów krakowskich, określających się jako negatywiści[12], a następnie od 1923 z nurtem Awangardy Krakowskiej Tadeusza Peipera[3][2]. Według relacji kuzyna Adama zmienił poglądy na „zdecydowanie lewicowe” zimą 1923/1924[9]. W 1925, w roku swojego właściwego debiutu literackiego, zaprzyjaźnił się trwale z Jalu Kurkiem, który wydał wówczas swój pierwszy tom Upały. Już wcześniej łączył ich krytyczny stosunek do tradycjonalistycznej „Ponowy”, natomiast różniło nastawienie do futuryzmu, o którym Przyboś wyrażał się także negatywnie. Obaj publikowali na łamach wydawanej przez Peipera „Zwrotnicy” (1923–1927)[13], a w latach 1931–1933 wydawali wspólnie z Janem Brzękowskim „Linię”, która podjęła na nowo nurt Awangardy Krakowskiej[14]. Ukazywały się tam manifesty programowe i polemiki Przybosia[3]. W latach 1930–1935 Przyboś należał do grupy „a.r.” („artyści rewolucyjni” lub „awangarda rzeczywista”)[3].

Po studiach pracował jako nauczyciel w Państwowym Gimnazjum w Sokalu do początku 1926, skąd przeniesiono go do Państwowego Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Leżajsku od 1 lutego 1926, gdzie nie podjął obowiązków, wobec czego został zwolniony ze stanowiska z dniem 31 grudnia 1926[15][16]. Później pracował do 1927 w Chrzanowie i w latach 1927–1939 w Cieszynie, gdzie uczył kolejno w Państwowym Gimnazjum im. Antoniego Osuchowskiego i w Państwowym Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym. Od stycznia do późnych miesięcy 1937 przebywał w Paryżu na płatnym urlopie od władz szkolnych i stypendium Funduszu Kultury Narodowej, poznając nowe trendy w literaturze i sztuce, a także podróżując do Bretanii i Włoch. Drugi wyjazd do Francji, Belgii i Włoch zrealizował od listopada 1938 do lipca 1939 dzięki stypendium rządu francuskiego[3].

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu wojny ewakuował się wraz z żoną z Bogumina przez Rzeszów na wschód. Po przyłączeniu 1 listopada 1939 przez ZSRR tzw. Zachodniej Ukrainy do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej osiadł we Lwowie[a], gdzie od 1 grudnia pracował w bibliotece Ossolineum. W 1940 został członkiem Komitetu Mickiewiczowskiego i uczestniczył w obchodach 85. rocznicy śmierci Adama Mickiewicza, rozpoczął studia nad twórczością tego autora, opublikowane później w książce Czytając Mickiewicza (1950). Wszedł w skład kolegium redakcyjnego „Nowych Widnokręgów” i wstąpił do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. Był współautorem wydanego w 1940 w Kijowie podręcznika literatury polskiej dla 10 klas szkoły radzieckiej[3].

Po agresji Niemiec na ZSRR z 22 czerwca 1941 pracował jako robotnik w lwowskich ogrodach miejskich[2]. 14 października 1941 został aresztowany przez gestapo pod zarzutem współpracy z NKWD[9]. Uwolniony po dwóch tygodniach dzięki staraniom żony Bronisławy[9], ukrywał się w majątku Zwertów pod Żółkwią, po czym w listopadzie 1941 powrócił z żoną do Gwoźnicy Dolnej i pracował na roli w gospodarstwach rodziców i brata[3][10]. 4 kwietnia 1943 urodziła się tam jego najstarsza córka Wanda[18]. Brał udział w tajnym nauczaniu, przygotowując do konspiracyjnej matury Mieczysława Marcinkowskiego i jego brata[9]. Korespondował w tym okresie z młodymi krakowskimi literatami Adamem Włod­kiem i Kornelem Filipowiczem, entuzjastami jego twórczości[18]. Pod koniec 1943 ukazał się konspiracyjnie w Krakowie pod pseudonimem Julian Wgłąbleski tom jego wierszy zatytułowany Póki my żyjemy, przepisany własnoręcznie przez autora w 10 egzemplarzach, z okładką projektu Marii Jaremianki (żony Filipowicza). To rękopiśmienne wydanie stało się impulsem dla „uczniów duchowych” poety, Włodka i Tadeusza Jęczalika, do uruchomienia na bazie maszynopisów dwudziestotomowej serii wydawniczej znanej później jako „Biblioteka Poetycka Krakowa” (luty 1944–styczeń 1945)[19][20]. W jej ramach ukazało się wznowienie (luty 1944, 50 egz.) i poszerzona edycja (maj 1944, 30 egz., pod pseudonimem Lesław Leski) tomu Póki my żyjemy, a także tomy Do Ciebie o mnie (maj 1944, 5 egz., pod ps. Bolesław Skiełeń) i Miejsce na ziemi. Zbiór wierszy z lat 1922–1944 (listopad 1944, 8 egz., 194 s.)[21]. Na „cykl gwoźnicki" składają się utwory sielankowe inspirowane pracą na roli, w których według Jerzego Święcha poeta „opanowuje i ucisza [prawa wojny] wysiłkiem wyobraźni stwarzającej”[22].

Na wieść o wyzwoleniu Rzeszowa spod okupacji niemieckiej przez Armię Czerwoną (2 sierpnia 1944) Przyboś wyruszył tam pieszo z Gwoźnicy i włączył się do tworzenia struktur „władzy ludowej”, nawiązując kontakt z delegatami Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego Bolesławem Drobnerem i Stanisławem Skrzeszewskim. Redagował „Biuletyn Informacyjny” na podstawie materiałów miejscowej komendy Armii Czerwonej – pismo to zastąpiło wydawane 3–9 sierpnia przez kpt. Tadeusza Pejdę „Komunikaty Radzieckiego Biura Informacyj­nego”[23]. Wszedł w skład Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) w Rzeszowie jako jej sekretarz[24]. Na jej inauguracyjnym posiedzeniu 18 sierpnia został mianowany pierwszym kierownikiem Wydziału Informacji i Propagandy[23][25]. Wydział, złożony z Przybosia (informacja) i lwowskiego dziennikarza Romana Pilarza (propaganda), przejął od 20 sierpnia wydawanie „Biuletynu Informacyjnego”[26]. Pod koniec sierpnia 1944 stał się celem nieudanego zamachu przeprowadzonego przez podziemie antykomunistyczne[3]; według innej wersji zamach został odwołany przez rzeszowskie kierownictwo Armii Krajowej[27].

Przyjmując doręczone przez Jerzego Putramenta zaproszenie do tworzonego wokół Jerzego Borejszy w Lublinie środowiska literatów[28][b], na przełomie sierpnia i września Przyboś wyjechał z Rzeszowa, przekazując kierownictwo WIiP Irenie Pancerz[26]. 3 września 1944 został wybrany tymczasowym prezesem reaktywowanego dwa dni wcześniej na zjeździe w Lublinie Związku Zawodowego Literatów Polskich[29][30] i sprawował tę funkcję do przełomu sierpnia i września 1945. Nawiązał współpracę z tygodnikiem „Odrodzenie”, którego redakcję Borejsza powierzył Karolowi Kurylukowi[31]. Na jego łamach ukazał się już drukiem (w Zamościu na maszynie zabezpieczonej przez Zygmunta Klukowskiego) 22 października 1944 tom Póki my żyjemy[32]. Przyboś wszedł także w Lublinie do Krajowej Rady Narodowej (KRN) i objął w październiku 1944 funkcję zastępcy przewodniczącego Komisji Oświaty KRN[33]. 4 lub 15 października 1944 stanął na czele nowo powołanego Wydziału Kultury i Sztuki WRN w Rzeszowie, a 23 października przekazał te obowiązki Pilarzowi[34].

21 stycznia 1945 po wyparciu Niemców z Krakowa przez Armię Czerwoną przybył do miasta z ramienia Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej wraz z Adamem Ważykiem i Stanisławem Piętakiem[35]. W maju 1945 zapisał się do PPR (od 1948 PZPR)[9] – w tajemnicy przed żoną[36]. Pomógł Kurylukowi na przełomie stycznia i lutego 1945 przenieść redakcję „Odrodzenia” z Lublina do Krakowa na ul. Basztową 15 i kontynuował współpracę z tym pismem[37]. Był autorem nazwy wychodzącego od sierpnia 1945 miesięcznika literackiego „Twórczość”, redagowanego przez Kazimierza Wykę, wziął udział w zorganizowanej przez miesięcznik ankiecie programowej „Jak oceniam literaturę dwudziestolecia”, która zapowiadała dalszy rozwój przedwojennych tradycji[38]. W 1946 spędził z grupą polskich literatów miesiąc w Czechosłowacji, zaprzyjaźnił się z poetą Františkiem Halasem[3]. Po relokacji „Odrodzenia” do Warszawy pisał także do ukazującego się od marca 1947 w Krakowie „Dziennika Literackiego”[39].

Lata powojenne

[edytuj | edytuj kod]

W październiku 1947 wyjechał do Berna, gdzie sprawował funkcję posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego w ambasadzie RP w Szwajcarii[36][10][3]. Kontynuował tam studia nad poezją Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Zabiegał u ministra spraw zagranicznych Zygmunta Modzelewskiego o przeniesienie do ambasady w Rzymie[40]. W 1948 odwiedził ponownie Włochy i Paryż, a w grudniu 1948 wziął udział w kongresie zjednoczeniowym PPR i PPS[3].

Po odwołaniu z placówki dyplomatycznej w sierpniu 1951 objął 25 października tego roku poleconą mu przez przyjaciela Kurka posadę dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, którą pełnił do listopada 1955[3][41]. Prowadził w tym okresie badania nad poezją ludową, krytykował poezję realizmu socjalistycznego za dogmatyzm i uproszczenia[3]. W lutym 1953 podpisał tzw. Apel Krakowski. Po wyjeździe latem 1955 do Włoch i Szwajcarii przeniósł się najpierw do Łodzi, a pod koniec roku do Warszawy, gdzie rozpoczął pracę w „Przeglądzie Kulturalnym”[3]. Stał się rzecznikiem tradycji awangardowej, przypominając w Warszawie i Paryżu twórczość nieżyjącego już lidera grupy „a.r.” Władysława Strzemińskiego, a także do 1962 patronem młodych poetów kontestatorów z Mironem Białoszewskim i Jerzym Harasymowiczem na czele[3].

Po inwazji ZSRR na Węgry wystąpił z PZPR 21 czerwca 1958, protestując przeciwko wykonaniu wyroku śmierci na Imrem Nagyu. Decyzji tej później żałował[36]. W 1965 doprowadził do powstania specjalistycznego miesięcznika „Poezja” i został zastępcą jego redaktora naczelnego, Jana Zygmunta Jakubowskiego[3]. W 1966 objął stanowisko wiceprezesa polskiego PEN Clubu; w tym samym roku jako jego przedstawiciel wyjechał do USA, a także do Francji i Gruzji[3]. W październiku 1966 wziął udział w III Kongresie Kultury Polskiej[3]. Publikował swoją twórczość w wielu periodykach poświęconych literaturze współczesnej. Brał udział w wielu imprezach kulturalnych w Polsce i za granicą, m.in. w Belgii i Jugosławii, w kolejnych festiwalach młodej poezji w Poznaniu, zjazdach pisarzy Ziem Zachodnich i Północnych, sesjach naukowych i kolejnych zjazdach Związku Literatów Polskich. W 1968 związał się z „Miesięcznikiem Literackim”; w tymże roku zwiedzał rodzinne strony Adama Mickiewicza na Litwie i Juliusza Słowackiego na Ukrainie, gdzie wraz z delegacją polskich pisarzy brał udział w rocznicowych obchodach poświęconych Słowackiemu. Wyjechał także do Bułgarii i Belgii[3].

W 1969 z powodów zdrowotnych przeniósł się do Domu Pracy Twórczej w Oborach[10]. Zmarł nagle 6 października 1970 podczas zjazdu tłumaczy poezji polskiej w sali Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych w Warszawie[10]. Został pochowany w rodzinnej miejscowości na cmentarzu parafialnym przy kościele św. Antoniego Padewskiego w Gwoźnicy Górnej.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Twórczość poetycką Przybosia można podzielić na dwa etapy.

Poezja wczesna

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze zbiory wierszy opublikował w połowie lat dwudziestych. Widać w tej twórczości ogromny wpływ teorii Tadeusza Peipera. Poezja tego okresu wyraża fascynację świadomym wysiłkiem twórczym, pracą dzięki której opanowuje się materię. Bohaterami jego poezji często są robotnicy, rzemieślnicy. Wiersze mówią o procesie twórczym, co zdaje się być metaforą pracy poety. W tym okresie odnajdziemy również fascynację techniką, którą wyraża Przyboś w wierszach używając często typowego naukowego języka.

Poezja dojrzała

[edytuj | edytuj kod]

Dojrzała poezja krystalizuje się w latach trzydziestych. Przyboś publikuje w tym czasie trzy tomy wierszy. W miejsce cywilizacji i miasta wkrada się liryka pejzażowa i refleksyjna. Przyboś realizuje założenia poetyki awangardowej. Wiersze cechuje dyscyplina słowa i obrazu. Staje się mistrzem w wykorzystywaniu i spiętrzaniu metafor.

W poezji Przybosia powracają motywy autobiograficzne związane z chłopskim dzieciństwem artysty. Zainteresowanie tematyką ludową nasiliło się w ostatnich latach jego życia, choć poeta do końca odrzucał sentymentalizm, stojąc na pozycjach racjonalizmu i nowoczesności[42].

Dorobek poety

[edytuj | edytuj kod]

Dorobek poety stanowią tomy:

  • Śruby (1925)
  • Oburącz (1926)
  • Z ponad (inna spotykana wersja tytułu – Sponad) (1930)
  • W głąb las (1932)
  • Równanie serca (1938)
  • Póki my żyjemy (1943)
  • Dla Ciebie o mnie (1944)
  • Miejsce na ziemi (1944)
  • Rzut pionowy (1952)
  • Najmniej słów (1955)
  • Narzędzie ze światła (1958)
  • Próba całości (1961)
  • Więcej o manifest (1962)
  • Na znak (1965)
  • Kwiat nieznany (1968)

Julian Przyboś jest również autorem niezrealizowanego scenariusza filmowego pt. Łuk. Opublikował zbiory esejów: Czytając Mickiewicza, Linia i gwar oraz Sens poetycki, a także dziennik poetycki pt. Zapiski bez daty.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W okresie studenckim był związany uczuciowo z Romaną Zabłocką i Eugenią Minkowską[43], a w latach 1928–1929 ze swoją uczennicą z cieszyńskiego gimnazjum, taterniczką Marzeną Skotnicówną, która zginęła wraz z siostrą podczas próby zdobycia Zamarłej Turni[3].

Jego pierwszą żoną była Bronisława Anna z domu Kożdoń, inna uczennica z cieszyńskiego gimnazjum, którą poślubił 2 lipca 1932 w Katowicach[3]. W trzecim okresie krakowskim (1951–1955) związał się z Danutą z domu Kulą[36], z którą zawarł małżeństwo w 1960 po uzyskaniu rozwodu z pierwszą żoną[3]. Miał trzy córki: z pierwszego małżeństwa Wandę (ur. 1943, etnografkę, żonę francuskiego folklorysty Claude'a Gaignebeta(inne języki)) i Julię (ur. 1947, emerytowaną profesor literatury francuskiej i porównawczej na City University of New York), z drugiego – Utę (ur. 1956, poetkę i malarkę)[3][10].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

W 1961 otrzymał nagrodę twórczą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie w dziedzinie upowszechniania nauki i oświaty za twórczość związaną z ziemią rzeszowską[49]. 22 lipca 1964 roku z okazji 20-lecia Polski Ludowej otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia[50].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W okresie PRL został ustanowiony Ogólnopolski Konkurs Poezji Współczesnej im. Juliana Przybosia „O Złoty Lemiesz”[51]. Imieniem Juliana Przybosia została nazwana m.in. Miejska Biblioteka Publiczna w Przeworsku.

Julian Przyboś w filmie

[edytuj | edytuj kod]

Postać Juliana Przybosia występuje w filmie Powidoki w reżyserii Andrzeja Wajdy. W postać poety wcielił się Krzysztof Pieczyński.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jalu Kurek wspomina jednak, że zetknął się z Przybosiem we Lwowie jeszcze we wrześniu 1939[17].
  2. ↑ Zaproszenie to miało być motywowane względami bezpieczeństwa w obliczu zagrożenia dla Przybosia ze strony podziemia na Rzeszowszczyźnie[27].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Spis maturzystów w latach 1860–1938. W: Sprawozdanie Dyrekcji I Państwowego Gimnazjum im. ks. St. Konarskiego w Rzeszowie za rok szkolny 1937/38. Rzeszów: 1938, s. XXXXIX.
  2. ↑ a b c d Bartłomiej Szleszyński(inne języki), Julian Przyboś, [w:] Twórcy [online], Culture.pl, lipiec 2003 [dostęp 2019-03-29].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Tadeusz Kłak, Przyboś Julian, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2024-11-06]. Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Instytut Historii PAN, 1986.
  4. ↑ Julian Przyboś, Adam Przyboś: Listy Juliana Przybosia do rodziny, 1921-1931. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974, s. 74.
  5. ↑ Duk 1987 ↓, s. 307, 321.
  6. ↑ Duk 1983 ↓, s. 30–31.
  7. ↑ Obremski 2020 ↓, s. 51.
  8. ↑ Duk 1983 ↓, s. 31–32.
  9. ↑ a b c d e f Obremski 2020 ↓, s. 52.
  10. ↑ a b c d e f Katarzyna Grzebyk, Julian Przyboś – „rzemieślnik słowa” z Gwoźnicy [online], Podkarpacka Historia, 5 października 2024 [zarchiwizowane z adresu 2024-11-06].
  11. ↑ Duk 1983 ↓, s. 32–36.
  12. ↑ Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 374. ISBN 978-83-01-15724-1.
  13. ↑ Kurek 1983 ↓, s. 9–11.
  14. ↑ Kurek 1983 ↓, s. 13–15.
  15. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1925/1926. Sokal: 1926, s. 5.
  16. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego im. Bolesława Chrobrego w Leżajsku za rok szkolny 1926/27. Jarosław: 1927, s. 5.
  17. ↑ Kurek 1983 ↓, s. 15–16.
  18. ↑ a b Duk 1988 ↓, s. 268.
  19. ↑ Woźniakowski 2009 ↓, s. 188.
  20. ↑ Olczyk 2019 ↓, s. 139–140.
  21. ↑ Woźniakowski 2009 ↓, s. 190.
  22. ↑ Woźniakowski 2009 ↓, s. 191.
  23. ↑ a b Sokół 1990 ↓, s. 57.
  24. ↑ Skrzydło 1964 ↓, s. 37.
  25. ↑ Andrzej Krawczyk, Ministerstwo Informacji i Propagandy 1944–1947, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 25 (2), 1986, s. 67.
  26. ↑ a b Sokół 1990 ↓, s. 58.
  27. ↑ a b Wiesław Pierzchała, Za kolaborację z Sowietami mieli zginąć dwaj znani poeci: Teodor Bujnicki i Julian Przyboś [online], Dziennik Łódzki, 17 sierpnia 2017 [zarchiwizowane z adresu 2019-09-03].
  28. ↑ Urban-Kurcewicz 2013 ↓, s. 122–123.
  29. ↑ Mroczek 1976 ↓, s. 11.
  30. ↑ Mańkowski 1964 ↓, s. 81–82.
  31. ↑ Urban-Kurcewicz 2013 ↓, s. 125.
  32. ↑ Mańkowski 1964 ↓, s. 82.
  33. ↑ Julian Przyboś, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2024-11-06].
  34. ↑ Mańkowski 1964 ↓, s. 78–79.
  35. ↑ Jarowiecki 1991 ↓, s. 115.
  36. ↑ a b c d Duk 2007 ↓, s. 256.
  37. ↑ Jarowiecki 1991 ↓, s. 140–141.
  38. ↑ Jarowiecki 1991 ↓, s. 147–148.
  39. ↑ Jarowiecki 1991 ↓, s. 123–124.
  40. ↑ Kurek 1983 ↓, s. 16.
  41. ↑ Kurek 1983 ↓, s. 17.
  42. ↑ Kurek 1983 ↓, s. 18–19.
  43. ↑ Duk 2007 ↓, s. 255.
  44. ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, nr 170 z 20 lipca 1964. 
  45. ↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  46. ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 233 „za organizację i budowę Związków Zawodowych Literatów Polskich”.
  47. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
  48. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 11, 30 czerwca 1965, s. 8.
  49. ↑ Nagrody twórcze za osiągnięcia w dziedzinie nauki, oświaty, kultury i sztuki za rok 1960. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 166, s. 3, 15–16 lipca 1961. 
  50. ↑ Dziennik Polski, rok XX, nr 171 (6363), s. 3.
  51. ↑ Ogólnopolski Konkurs Poezji Współczesnej – rozstrzygnięty. „Nowiny”, s. 3, nr 196 z 5 października 1981. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]