Julius Roger

Julius Roger
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 lutego 1819
Niederstotzingen

Data i miejsce śmierci

7 stycznia 1865
Rudy

Zawód, zajęcie

lekarz, entomolog, etnograf

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
„Pieśni Ludu Polskiego w Górnym Szląsku” wydane we Wrocławiu w 1863 roku.
Nagrobek dra Juliusa Rogera ufundowany przez księcia raciborskiego Wiktora I na cmentarzu przy kościele św. Magdaleny w Rudach Wielkich, 2006.
Pomnik w miejscu śmierci w lesie pod Rachowicami.

Julius Roger (ur. 28 lutego 1819 w Niederstotzingen koło Ulm, zm. 7 stycznia 1865 w Rudach) – niemiecki lekarz i przyrodnik, z zamiłowania etnolog, działacz społeczny[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 28 lutego 1819 roku w Niederstotzingen koło Ulm w Niemczech[2]. Studiował filozofię w Monachium i medycynę w Tybindze. W 1843 roku otrzymał dyplom lekarski i rozpoczął karierę zawodową. Na Górny Śląsk trafił w 1847 roku przyjmując posadę lekarza przybocznego księcia raciborskiego Wiktora I.[3][4] Wkrótce dr Roger otrzymał tytuł Królewskiego Radcy Sanitarnego. Oprócz leczenia rodziny książęcej swoją pracę dzielił między trzy ośrodki: Pilchowice, Rudy Raciborskie i Rybnik. Zainicjował w Rybniku budowę nowego szpitala. Dzieła swojego nie dokończył ze względu na nagłą śmierć w 1865 roku. Szpital jednak powstał w latach 1868–1869 staraniem księcia raciborskiego i z pieniędzy społecznych. Ze względu na osobę wielkiego inicjatora budowy szpital otrzymał imię „Juliusza” („Juliuskrankenhaus”), Nazwa „św.” pojawiła się dopiero w okresie międzywojennym. Szpitalna kaplica jest pod wezwaniem św. Juliusza.

Oprócz leczenia doktor Roger miał również dwie pasje: był przyrodnikiem i zbieraczem pieśni ludowych. Od miejscowej ludności nauczył się języka polskiego i zebrał 546 pieśni, które wydał po polsku w 1863 roku pt. Pieśni Ludu Polskiego w Górnym Szląsku[5]. W książce opracował pieśni śląskie, pod względem folklorystycznym porównując je z pieśniami występującymi w Polsce. Jedną ze zidentyfikowanych wsi, w których zbierał materiały do swojej pracy były Rudy w powiecie raciborskim[6][7].

Utrzymywał kontakty z górnośląskimi literatami Józefem Lompą i Pawłem Stalmachem[7].

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]
  • Roger J. „Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku”, Wrocław, 1863, [wyd. fototypiczne] Opole 1976, 1991[4]

Film

[edytuj | edytuj kod]
  • Juliusz Roger stał się bohaterem pierwszego odcinka programu z cyklu „Tajemniczy Śląsk” produkowanego i prowadzonego przez Pawła Poloka, a emitowanego w Telewizji Silesia.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • Patron Szkoły Podstawowej im. Juliusza Rogera w Sośnicowicach[8]
  • Obelisk w miejscu nagłej śmierci Rogera w lesie między Rachowicami a Kozłowem[9]
  • Chór im. Juliusza Rogera w Rudach - w 1956 r. decyzją Ministerstwa Kultury i Sztuki nadano rudzkiemu chórowi imię Juliusza Rogera[10]
  • W Rybniku w 1871 powstawał szpital jego imienia, Julius Krankenhaus (Szpital Juliusza). Obecnie znajduje się tam Edukatorium Juliusz, prezentujące na interaktywnych stanowiskach, w dawnych salach szpitalnych, zagadnienia z różnych specjalności medycznych (okulistyki, ortopedii, chirurgii itp.)[11].
  • Patron Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” - ogólnopolskiego konkursu na najlepszą biografię, ustanowiony przez Prezydenta Miasta Rybnika
  • 31 stycznia 2025 roku odbyła się premiera spektaklu „Juliusz" Teatru Powrotów w reżyserii Mateusza Zbigniewa Suchana w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Rybniku[12]. Spektakl jest oparty na motywach biografii Juliusa Rogera.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Świerc 1963 ↓.
  2. ↑ Piotr Świerc. Juliusz Roger. „Studia Śląskie”. tom XXVI, s. 324, 1974. Opole: Instytut Śląski. 
  3. ↑ F.Korniłowicz, „Juliusz Roger (1819-1865)”, Kwartalnik Opolski nr.4, 1977.
  4. ↑ a b Grażyna Barbara Szewczyk: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011, s. 392. ISBN 978-83-60470-41-1.
  5. ↑ Roger 1863 ↓.
  6. ↑ Triest 1865 ↓, s. 809.
  7. ↑ a b Simonides 1984 ↓, s. 292.
  8. ↑ Szkoła Podstawowa w Sośniowicach. Historia szkoły [online], www.jroger.pl [dostęp 2023-05-28].
  9. ↑ Rachowice - Obelisk poświęcony drowi Juliuszowi Rogerowi. Atrakcje turystyczne Rachowic. Ciekawe miejsca Rachowic [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2023-05-28].
  10. ↑ Chór im. Juliusza Rogera, [[Rudy (województwo śląskie)|Rudy]] [online], chortownia.org [dostęp 2023-05-28].
  11. ↑ Historia obiektu [online], Edukatorium Juliusz w Rybniku [dostęp 2023-05-28] (pol.).
  12. ↑ „Juliusz”. Teatr Powrotów. Reżyseria Mateusz Suchan - Teatr Ziemi Rybnickiej [online], www.teatrziemirybnickiej.pl [dostęp 2025-01-30].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
  • Juliusz Roger: Pieśni Ludu Polskiego na Górnym Śląsku. Wrocław: Juliusz Roger, 1863.
  • Dorota Simonides: „Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny” t. II, hasło Juliusz Roger. Warszawa: PWN, 1984, s. 292. ISBN 83-01-01520-9.
  • Piotr Świerc: Juliusz Roger i jego zbiór śląskich pieśni ludowych. Opole: PWN, 1963.
  • F. Korniłowicz, „Juliusz Roger (1819-1865)”, Kwartalnik Opolski nr.4, 1977.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]