Kalunja

Kalunja
‏قالونيا‎
Ilustracja
Państwo

 Mandat Palestyny

Dystrykt

Dystrykt Jerozolimy

Wysokość

650 m n.p.m.

Populacja (1945)
• liczba ludności


1260

Data zniszczenia

11 kwietnia 1948

Powód zniszczenia

atak Hagany

Obecnie

Mewasseret Cijjon

Położenie na mapie Mandatu Palestyny
Mapa konturowa Mandatu Palestyny, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kalunja”
Ziemia31°47′39″N 35°09′27″E/31,794167 35,157500
Strona internetowa

Kalunja (arab. قالونيا) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Jerozolimy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku sił żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana 11 kwietnia 1948 roku.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Kalunja leżała na wschodnich zboczach wzgórza na wysokości 650 metrów n.p.m. w Górach Judzkich, w odległości 6 km na zachód od Jerozolimy. Według danych z 1945 roku do wsi należały ziemie o powierzchni 484,4 ha. We wsi mieszkało wówczas 1260 osób, w tym 350 Żydów[1].


Własność gruntów Powierzchnia gruntów [ha]
Arabowie 359,4
Żydzi 108,4
publiczne 16,6
Razem 484,4
Rodzaj użytkowanych gruntów Powierzchnia arabska [ha] Powierzchnia żydowska [ha]
uprawy nawadniane 102,2 20,2
uprawy zbóż 84,6 10,9
uprawy oliwek 20 0
nieużytki 181,4 62,4
zabudowane 7,8 14,9


Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś Kalunja została zidentyfikowana z kananejskim miastem Mosa[a]. W 71 roku cesarz Wespazjan osiedlił w osadzie 800 rzymskich żołnierzy, zmieniając jej nazwę na Colonia Amosa lub Colonia Emaus[2]. W okresie panowania Bizancjum nazwa ewoluowała na Koloneia, a w czasach krzyżowców na Qalonie lub Kalunja. Arabski historyk Mujir al-Din wymienia wieś w 1192 roku, informując, że była ona położona w pobliżu Jerozolimy[2]. Tureckie sprawozdania podatkowe z 1596 roku wymieniają Kalunja jako małą wieś, której mieszkańcy płacili podatki z upraw pszenicy, jęczmienia i oliwek, oraz hodowli kóz i pszczół[3]. Pod koniec XIX wieku była opisywana jako niewielkiej wielkości wieś, położona na zboczu wzgórza nad drogą prowadzącą do Jerozolimy. Podróżnicy informowali, że znajdował się w niej „nowoczesny” zajazd. Mieszkańcy hodowali drzewa pomarańczowe i cytrusy, które rosły w całej dolinie[4]. W wyniku I wojny światowej, w 1918 roku cała Palestyna przeszła pod panowanie Brytyjczyków, którzy utworzyli Mandat Palestyny. W okresie panowania Brytyjczyków Kalunja była małą wsią[1]. Podczas arabskich zamieszek w Palestynie (1929 r.) kilku mieszkańców Kalunji wdarło się do sąsiedniego żydowskiego osiedla Moca i zaatakowało odosobniony dom należący do rodziny Maklef – zginął ojciec, matka, syn, dwie córki i ich dwoje gości. Troje dzieci uciekło przez tylne okno i dzięki temu przeżyło. Jednym z nich był Mordechaj Maklef. Napastnicy zabili także samotnego policjanta i pasterza zatrudnionego przez rodzinę Maklef[5].



Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 zakładała podział Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Plan podziału przyznawał obszar wioski Kalunja państwu arabskiemu[6]. Żydzi zaakceptowali plan podziału, jednak Arabowie doprowadzili dzień później do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. Już w grudniu 1947 roku wieś zajęły arabskie milicje, które atakowały żydowską komunikację w okolicy. Z tego powodu siły żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana przeprowadziły operację Nachszon, podczas której 11 kwietnia 1948 roku siły Palmach zajęły wieś. Wysiedlono wówczas wszystkich jej mieszkańców, a większość budynków wyburzono[1].

Miejsce obecnie

[edytuj | edytuj kod]

Tereny wsi włączono w obszar żydowskiej miejscowości Mewasseret Cijjon. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Kalunja: „Tylko kilka domów wciąż stoi, w południowo-zachodniej części terenu jest cmentarz. Mają one łukowate drzwi i okna. Jeden z domów jest obecnie zajmowany przez żydowską rodzinę. Po całym terenie rozproszony jest kamienny gruz, części zawalonych dachów cementowych i żelazne ramy okienne. Nadal stoi stara synagoga zbudowana w 1871 roku; ma ona łukowe bramy i okna. Obszar porasta dzika trawa, która jest co roku wypalana, aby wyczyścić podejście do sąsiedniej osady. Zachowały się tarasy wsi. Teren porastają drzewa migdałowe, figowe i oliwki[1].

  1. Zobacz: Księga Jozuego 18,26: „I Misfe, i Kafara, i Mosa”. Tłumaczenie według Biblii gdańskiej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Welcome To Qalunya. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2014-10-19]. (ang.).
  2. a b Chalidi 1992 ↓, s. 309.
  3. Hütteroth 1977 ↓, s. 118.
  4. Conder 1883 ↓, s. 17.
  5. Segew 1999 ↓, s. 324.
  6. Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2014-10-18]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Claude Reignier Conder, H.H. Kitchener: The Survey of Western Palestine. London: Committee of the Palestine Exploration Fund, 1883.
  • Wolf-Dieter Hütteroth, Kamal Abdulfattah: Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten. Erlangen: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft, 1977.
  • Walid Chalidi: All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992. ISBN 0-88728-224-5.
  • Tom Segew: One Palestine, Complete. Metropolitan Books, 1999. ISBN 0-8050-4848-0.