Karol Antoniewicz

Karol Antoniewicz
Ilustracja
Karol Antoniewicz
Herb duchownego
Data i miejsce urodzenia

6 listopada 1807
Skwarzawa

Data i miejsce śmierci

14 listopada 1852
Obra

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

jezuici

Prezbiterat

1844

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Karol Bołoz Antoniewicz, SJ, herbu własnego (ur. 6 listopada 1807 w Skwarzawie, zm. 14 listopada 1852 w Obrze) – polski duchowny katolicki, jezuita, poeta[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 6 listopada 1807 w Skwarzawie w ormiańskiej rodzinie Józefa i Józefy z Nikorowiczów[2][3]. W 1827 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie we Lwowie. Brał czynny udział w powstaniu listopadowym. W 1833 wstąpił w związek małżeński z Zofią Nikorowicz i miał z nią pięcioro dzieci. Po przedwczesnej śmierci wszystkich swoich dzieci opiekował się chorymi i opuszczonymi, zamieniając swój dwór w Skwarzawie na szkołę i szpital. Po podjęciu z żoną decyzji o rozstaniu, jego małżonka wstąpiła do zakonu sióstr miłosierdzia i wkrótce potem zmarła. Po śmierci żony[4] Karol Antoniewicz wstąpił do zakonu jezuitów w Starej Wsi[5]

Działalność

[edytuj | edytuj kod]

Zasłynął jako kaznodzieja i misjonarz, szczególnie podczas rozruchów chłopskich w 1846 r. zwalczał pijaństwo oraz inicjował akcje charytatywne. Po rozproszeniu jezuitów galicyjskich w 1848 r. głosił kazania w Krakowie, na Podkarpaciu, na Śląsku, a w końcu w Poznańskiem. Zorganizował w Obrze placówkę jezuicką, której był pierwszym przełożonym. Niosąc pomoc zarażonym na cholerę, sam padł ofiarą epidemii.

Dokonania

[edytuj | edytuj kod]

Pozostawił bogatą spuściznę literacką: opowiadania, zbiory kazań, modlitewniki, listy, poezje (a wśród nich liczne wiersze na cześć Maryi) i wiele innych. Wyróżnia się też wśród autorów tekstów pieśni maryjnych, do których następnie komponowano melodie. Wśród nich są utwory śpiewane do dziś. Publikując Wianeczek majowy (Lwów, 1850), a w nim znane do dziś pieśni: Zawitał dla nas majowy poranek czy Chwalcie, łąki umajone, wzbogacił repertuar nabożeństw majowych. Spośród popularnych pieśni religijnych z jego tekstami można wymienić np.[6]:

  • „Biedny, kto Ciebie nie zna od powicia”
  • „Chwalcie łąki umajone”
  • „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie”
  • „Do Betlejemu pełni radości” (kolęda)
  • „Nazareński śliczny kwiecie”
  • „Nie opuszczaj nas, [...] Matko, nie opuszczaj nas!”[7][8]
  • „O Józefie uwielbiony”
  • „O Maryjo, przyjm w ofierze”
  • „Panie, w ofierze Tobie dzisiaj składam”
  • "Zawitał dla nas majowy poranek"

Tuż przed wstąpieniem do zakonu napisał utwór – pieśń, która jest wyrazem ludzkiego „łez padołu” i jednocześnie osobistym wyrazem wiary, nadziei i miłości – „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie”.

W poezji Antoniewicza dominują trzy wątki ideowo tematyczne: świadome przeżywanie łaski dziecięctwa Bożego, akceptacja cierpienia jako ważnego elementu życia chrześcijańskiego oraz żarliwa miłość i kult do Najświętszej Maryi Panny. Ostatnim dziełem, dokończonym już po śmierci autora przez jednego z jego braci duchownych, jest „Żłobek” – kolęda dla dzieci. Książka została wydana po raz pierwszy w Poznaniu nakładem L. Merzbacha w 1857 roku.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • 1. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Już majowe świecą zorze… Gazeta Niedzielna 1990
  • 2. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Kwiat nadziei, kwiat miłości… Gazeta Niedzielna 1990
  • 3. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Majowe kwiecie, Gazeta Niedzielna 1992
  • 4. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Majowe kwiecie, Gazeta Niedzielna 1994
  • 5. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Ona czuwać będzie… Gazeta Niedzielna 1990

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Andrzej Pisowicz: Ormianie polscy. Sześćsetpięćdziesiąt lat Ormian polskich. ormianie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-06)]..
  2. ↑ Skwarzawa (2) Nowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 742.
  3. ↑ (…) po zlicytowaniu dóbr żółkiewskich w końcu XVIII wieku Skwarzawa Nowa dostała się w ręce Bołoz-Antoniewiczów. Na początku XIX wieku nowi właściciele wsi wznieśli tu zachowany do dnia dzisiejszego klasycystyczny dwór otoczony parkiem.
  4. ↑ Karol Antoniewicz [online], wydawnictwowam.pl, 21 sierpnia 2001 [dostęp 2021-12-15] (pol.).
  5. ↑ Aleksander Jełowicki: Mowa pogrzebowa na cześć wielebnego xiędza Karola Antoniewicza Towarzystwa Jezusowego miana na uroczystem nabożeństwie żałobnem w Paryżu w kościele Matki Boskiej Wniebowziętej dnia 14 grudnia 1852 roku. Paryż. s. 20.
  6. ↑ jezuici.pl: Polskie pieśni maryjne
  7. ↑ Pieśń „Nie opuszczaj nas” z muzyką Filipiny Brzezińskiej
  8. ↑ Zob. tekst pieśni

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Bożena Leszczyńska OCV: "W Krzyżu - miłości nauka" - Życie i twórczość ks. Karola Antoniewicza SJ, Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON, 2017
  2. ↑ Marek Inglot SJ: Karol Antoniewicz, Wydawnictwo WAM, 2001