Karpniki

Karpniki

wieś
Zamek w Karpnikach
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	karkonoski
Gmina	Mysłakowice
Wysokość	370–410 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	742[2]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	58-533[3]
Tablice rejestracyjne	DJE
SIMC	0191394
Położenie na mapie gminy Mysłakowice Karpniki
Położenie na mapie Polski Karpniki
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Karpniki
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego Karpniki
50°51′07″N 15°51′46″E/50,851944 15,862778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Karpniki (niem. Fischbach^[4]) – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim, w gminie Mysłakowice^[5].

Wieś położona jest u podnóża Krzyżnej Góry w Rudawach Janowickich, w Sudetach Zachodnich w dolinie Karpnickiego Potoku^[6].

Podział administracyjny

W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Karpniki. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Karpniki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.

Nazwa

W ciągu wieków nazwa miejscowości ulegała przekształceniom, przyjmując różne warianty: Wysbach, Crossen – Fischbach (około roku 1300), Vischbach (1370), Wenigen Fischbach (1389), Fischbach (1393), Viesbache (1478), Alt-, Neu Fischbach (1816), Fischbach (1825) i Rybnik, Fischbach (1850).

12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Karpniki^[4].

Historia

W przeszłości Karpniki należały do różnych rodów i możnych. Miejscowość znana jest głównie dzięki XV-wiecznemu zamkowi wraz z otaczającym go parkiem.

Pierwsze informacje o Karpnikach pochodzą z XIII wieku. W XVIII i XIX w. miejscowość należała do Hohenzollernów i za panowania króla Prus Fryderyka Wilhelma III Pruskiego kwitło w niej życie towarzyskie. Pojawiała się śmietanka pruskiej arystokracji i artyści z całej Europy. Gościła tu również caryca Katarzyna, która pozostawiła w prezencie dla właścicieli złotą kołyskę. Posiadłość znana była z niezwykle bogatego wyposażenia i ogrodu stworzonego na ówczesną, sentymentalną modłę.

Zabytki

Zabytki

Dawna rezydencja brata króla pruskiego. W tle Góry Sokole

Kościół pw. św. Jadwigi

Ruiny kościoła ewangelickiego

Karpniki Pomnik poległych podczas I wojny światowej

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

• kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej z XIV–XIX wieku, pierwotnie gotycki, barokowy, a później renesansowy. W kościele znajdowała się oryginalna, gotycka figura z XV w. Madonny z Dzieciątkiem na półksiężycu, która zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. W świątyni zachowane są elementy barokowego wyposażenia
  • cmentarz przykościelny
  • ogrodzenie z bramami
• kościół ewangelicki w ruinie, z połowy XVIII wieku; organy z kościoła zostały rozebrane w roku 1949 i przewiezione do parafii św. Benedykta w Płocku-Radziwiu
• dwa budynki mieszkalne
• dawna plebania z XVIII wieku
• ruiny zamku Sokolec z XIV–XV wieku
• zespół pałacowy przy ul. Łąkowej 1:
• pałac z pierwszej połowy XVII wieku, przebudowany w latach 1838–1846^[8]. Obiekt nie uległ zniszczeniu podczas wojny, ale został zaraz po niej doszczętnie ograbiony przez wojska Armii Czerwonej. Od tego czasu obiekt popadał w ruinę. Obecnie w rękach prywatnych, wyremontowany, służy jako hotel i restauracja
  • park, założony po 1820 roku
  • aleja lipowa z połowy XIX wieku, prowadząca w stronę Łomnicy
• zespół willowy z 1875 r. przy ul. Stawowej 12, dawny nr 41:
  • pałac-willa, murowano-drewniana oraz park
• willa z 1898 r. przy ul. Rudawskiej 2
• młyn wodno-elektryczny z trzeciej ćwierci XIX w., nr 93
• drewniany budynek schroniska „Szwajcarka” z 1823 roku
• budynek gospodarczy

Inne zabytki:

• domek myśliwski z 1870 roku, w którym powstaje luksusowy hotel. Wnętrza zachowały przedwojenny wystrój i dają wyobrażenie jak wspaniały musiał być karpnicki zamek.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie wsi działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki:
  • Parafia św. Jadwigi Śląskiej w Karpnikach

W filmie

W Karpnikach nagrywano sceny do filmu Operacja Dunaj o interwencji członków Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku^[9].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50981
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 430 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. Bohdan Szarek, Rudawy Janowickie. Przewodnik turystyczny, Wydawnictwo PTTK KRAJ, Warszawa 1990, str.47 ISBN 83-7005-185-5
7. Architektura: Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2012-01-11. s. 50–51. [dostęp 2012-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)]. (pol.).
8. Romuald M. Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: 2008, s. 178.
9. LeszekL. Kosiorowski LeszekL., Film powstający ze wstydu [online], naszesudety.pl, 10 sierpnia 2008 [dostęp 2016-04-28] .

Bibliografia

• Flemming I. Fischbach im Riesengebirge (Ein Erinnerungsbuch). Gesamterstellung: & Partner X-Media GmbH Berlin 1998.