Kobułty

Kobułty

wieś
Kościół świętego Józefa
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Biskupiec
Liczba ludności (2022)	428[2]
Strefa numeracyjna	89 716
Kod pocztowy	11-300[3]
Tablice rejestracyjne	NOL
SIMC	0471573
Położenie na mapie gminy Biskupiec Kobułty
Położenie na mapie Polski Kobułty
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kobułty
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego Kobułty
53°47′58″N 21°01′48″E/53,799444 21,030000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kobułty – kościół katolicki

Kobułty – kościół ewangelicki z początku XIX

Pomnik upamiętniający poległych w trakcie I wojny światowej z napisem: „UNSEREN • GEFALLENNEN • ZUM • GEDÄCHTNIS • 1914-1918”. Pomnik obecnie przerobiony na polski, dodana tablica z orłem w koronie i napisem: „POLAKOM POLEGŁYM I POMORDOWANYM ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ NA WARMII I MAZURACH”.

Kobułty (niem. Kobulten^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec.

Wieś położona w południowej części gminy Biskupiec, w pagórkowatym krajobrazie polodowcowym porośniętym lasami, na obszarze chronionego krajobrazu. W pobliżu wsi znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Kobułckie Wzgórza”, utworzony w celu ochrony dużego kompleksu wysokich wzgórz morenowych. We wsi znajdują się trzy sklepy, biblioteka, ochotnicza straż pożarna, zespół szkól. Dwa kilometry na północ od wsi znajduje się wzgórze o wysokości 219 m n.p.m.

Do 1954 roku siedziba gminy Kobułty. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kobułty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Historia

Wieś założona około 1388 roku jako wieś kościelna, w powiecie szczycieńskim, na polsko-pruskich Mazurach. Lokowana na stosunkowo dużym obszarze, bo aż 350 włókach. W kolejnych wiekach dobra często zmieniały właścicieli. W połowie wieku XIX do wsi należało niespełna 70 włók magdeburskich.

Według opisu Orłowicza, na początku XX w. była to wieś mazurska licząca 500 mieszkańców o zabudowie murowanej. We wsi były dwa kościoły: ewangelicki (stojący na wzgórzu w północnej części wsi) i katolicki, duża gorzelnia. W ogrodzie plebanii znajdowała się okazała lipa, a w sąsiedztwie park dworski. Na wzgórzu, znajdującym się dwa kilometry na północ od wsi, znajdowała się wojskowa wieża widokowa.

Od 1 stycznia 1957, na mocy nowego podziału administracyjnego, Kobułty należą terytorialnie do gminy Biskupiec. W roku 2005, Kobułty otrzymały wyróżnienie w konkursie „Czysta i estetyczna zagroda – estetyczna wieś 2005” organizowanym przez Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich.

Zabytki

We wsi znajduje się kilka obiektów architektury i założeń parkowych, w tym kilka wpisanych do rejestru zabytków:

• kościół ewangelicki z 1823, obecnie w ruinie, dawniej klasycystyczny budynek z czworoboczna wieżą.
• park dworski
• spichlerz (obecnie w ruinie)
• katolicki kościół neogotycki zbudowany w latach 1897–1899 (proj. Fritz Heitmann), z wysoką wieżą.
• czworaki wybudowane zaraz przy spichlerzu,
• cmentarz
• przydrożne kapliczki.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 54910
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 491 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

Bibliografia

• Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Agencja Wydawnicza „Remix”, Olsztyn 1991, s. 301, ISBN 83-900155-0-1.
• Opis wsi na stronie Domu Warmińskiego. domwarminski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-06)].