Kolczakówka niebieskawa

Kolczakówka niebieskawa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

chropiatkowce

Rodzina

kolcownicowate

Rodzaj

kolczakówka

Gatunek

kolczakówka niebieskawa

Nazwa systematyczna
Hydnellum caeruleum (Hornem.) P. Karst.
Meddn. Soc. Fauna Flora fenn. 5: 41 (1879)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kolczakówka niebieskawa (Hydnellum caeruleum (Hornem.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1808 r. Jens Wilken Hornemann nadając mu nazwę Hydnum caeruleum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1879 r. Petter Adolf Karsten, przenosząc go do rodzaju Hydnellum[1].

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnicy 4–12 cm, początkowo białawy, niebieskawy, później ciemniejszy, rdzawy, brunatny. Na powierzchni aksamitny, z błękitnawymi, koncentrycznymi strefami[3].

Hymenofor

Kolczasty, kolce zbiegające na trzon, do 7 mm długości, początkowo niebieskawe, później ciemniejsze, czerwonobrązowe[3].

Trzon

Długości do 7 cm długi, średnicy do 3 cm. Żółtopomarańczowy lub pomarańczowobrunatny, rzadziej rdzawy. Aksamitny, nieregularny, zwężający się ku dołowi, spilśniający podłoże[3].

Miąższ

Miąższ kapelusza początkowo białawy lub niebieskawoszary, później brunatnopomarańczowy. Miąższ trzonu pomarańczowobruntany, o wyraźnym mącznym zapachu i cierpkim smaku[3].

Zarodniki

Brązowawe, nieregularne, brodawkowato-guzkowate, o średnicy 5–6×3,5–4,5 µm[3].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Podano występowanie kolczakówki niebieskawej w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i Azji[4]. W Polsce do 2020 r. podano 2 stanowiska historyczne, 7 współczesnych i jedno wątpliwe[5]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii[2]. W Polsce w latach 1995–2004 była pod ochroną częściową, od roku 2004 objęta jest ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[5].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Rozwija się w lasach iglastych, rzadziej mieszanych, pod świerkami, sosnami, bukami, częściej na obszarach górskich, szczególnie na wapiennych glebach. Wytwarza owocniki od czerwca do października, pojedynczo lub w grupach[3].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  2. ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  3. ↑ a b c d e f E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  4. ↑ Mapa występowania kolczakówki niebieskiej na świecie [online] [dostęp 2021-11-17].
  5. ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  6. ↑ Aktualne stanowiska kolczakówki niebieskawej w Polsce [online] [dostęp 2021-11-17].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.