Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
kolczakówka pomarańczowa |
Nazwa systematyczna | |
Hydnellum aurantiacum (Batsch) P. Karst. Meddn. Soc. Fauna Flora fenn. 5: 41 (1879) |
Kolczakówka pomarańczowa (Hydnellum aurantiacum (Batsch: Fr.) P. Karst) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. August Batsch nadając mu nazwę Hydnum suberosum var. aurantiacum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1879 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Hydnellum[1]. Niektóre synonimy[2]:
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak pomarańczowy[3].
O średnicy 5–10 cm, początkowo wypukły, później wklęsły aż do lejkowatego. Nieregularny, na powierzchni pokryty wyrostkami, na brzegach promieniście pomarszczony. Koloru pomarańczowego, pomarańczowożółtego, pomarańczowobrunatnego, na brzegu jaśniejący, białawy, z koncentrycznymi, bladymi strefami. Kolce zbiegające na trzon, początkowo białopomarańczowe, później ciemniejsze, purpurowobrązowe, do 5 mm długie[4].
Wysokość do 10 cm, grubość od 0,3 do około 2 cm. Barwa żółtawopomarańczowa, pomarańczowobrunatna do ciemnobrunatnej. Powierzchnia początkowo aksamitna lub wełnista, w końcu kłaczkowata[4].
Pomarańczowordzawy, w kapeluszu bardziej pomarańczowożółtawy, strefowany, korkowaty. Zapach mączny, czasem także z dodatkiem składnika gorzkich migdałów[4].
Brązowawe, ze spłaszczonymi guzkami, o średnicy 4,5-6,5 × 4-5,5 µm[4].
Podano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i Azji[5]. W Polsce do 2020 r. podano 12 stanowisk historycznych i 5 współczesnych[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[7]. W latach 1995–2004 był pod ochroną częściową, od roku 2004 objęty ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii. Niemczech, Anglii, Holandii[3].
Naziemny grzyb ektomykoryzowy żyjący w symbiozie z korzeniami drzew iglastych[6]. Rośnie od czerwca do października, pojedynczo lub w grupach w lasach iglastych i mieszanych, na glebach zawierających wapń, częściej na obszarach górskich; rzadka[4].
Kolczakówkę pomarańczową można pomylić z kolczakówką strefowaną (Hydnellum concrescens), która ma owocniki ciemniejsze, bez pomarańczowej barwy, z ciemnym, czarniawym strefowaniem. Porównaj też z niejadalną kolczakówka niebieskawą (Hydnellum caeruleum), której miąższ ma oprócz pomarańczowych także strefy niebieskawe[4].