Kozłowice

Kozłowice

wieś
Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Kozłowicach
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	oleski
Gmina	Gorzów Śląski
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	46-310[2]
Tablice rejestracyjne	OOL
SIMC	0131943
Położenie na mapie gminy Gorzów Śląski Kozłowice
Położenie na mapie Polski Kozłowice
Położenie na mapie województwa opolskiego Kozłowice
Położenie na mapie powiatu oleskiego Kozłowice
50°58′55″N 18°24′08″E/50,981944 18,402222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Kozłowice

Kozłowice^[3] (niem. Koselwitz^[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Gorzów Śląski. Z Kozłowicami związane są trzy przysiółki: Czerwone Osiedle, Dęby i Siwe Osiedle. W Czerwonym Osiedlu znajduje się kopalnia iłów dolnojurajskich, na bazie której działa cegielnia.

W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Kozłowice. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kozłowice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa częstochowskiego.

Nazwa

Nazwa pochodzi od polskiej nazwy zwierzącia domowego kozła. Do grupy śląskich miejscowości, których nazwy wywodziły się od tego słowa - "von koza = Ziege und koziel = Ziegenbock" zaliczał ją niemiecki geograf oraz językoznawca Heinrich Adamy^[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę miejscowości w polskiej formie "Kosłowice" podając jej znaczenie "Bocksdorf" - "Wieś kozła"^[5]. Niemcy fonetycznie zgermanizowali nazwę miejscowości na Koselwitz^[5] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej staropolskiej formie Coslawicz^[6][7]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Kozlowice oraz nazwą zgermanizowaną Koselwitz^[8]. Spis wymienia również przysiółki wsi Goy oraz Kopaline^[8].

Ze względu na polskie pochodzenie w akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych na Górnym Śląsku historyczną, zgermanizowaną nazwę Koselwitz nazistowska administracja III Rzeszy 29 lipca 1936 zastąpiła nową, całkowicie niemiecką nazwą "Josefshöhe"^[4][4]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Kozłowice^[3].

Integralne części wsi Kozłowice^[9][10]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0131950	Czerwone Osiedle	przysiółek
0131966	Dęby	przysiółek
0131972	Siwe Osiedle	przysiółek

Demografia

W 1925 r. w miejscowości mieszkało 481 osób, a w 1933 r. 447 osób^[4].

Historia

Do głosowania podczas plebiscytu uprawnione były w Kozłowicach 163 osoby, z czego 121, ok. 74,2%, stanowili mieszkańcy (w tym 120, ok. 73,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 163 głosy (100% uprawnionych), w tym 163 (100%) ważne; za Niemcami głosowało 149 osób (ok. 91,4%), a za Polską 14 osób (ok. 8,6%)^[11].

1 kwietnia 1939 r. Kozłowice włączono do Pawłowice^[4].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[12]:

• kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, drewniany, z poł. XVII w.

inne:

• pałac.

Zobacz też

• Nowe Kozłowice
• Stare Kozłowice
• Kozłów

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 60734
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 526 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
3. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
4. Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Oberschlesien, Kreis Rosenberg. 2006. [dostęp 2012-08-24]. (niem.).
5. HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 58, OCLC 456751858  (niem.).
6. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
7. H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
8. Knie 1830 ↓, s. 359.
9. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
10. GUS. Rejestr TERYT
11. Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe. [dostęp 2012-08-24]. (niem.).
12. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 84 .

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).