Kościelec (powiat kolski)
| wieś | |
 Kościół Świętego Andrzeja Apostoła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1003[2] |
| Strefa numeracyjna |
63 |
| Kod pocztowy |
62-604[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PKL |
| SIMC |
0288030 |
Położenie na mapie gminy Kościelec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kolskiego  | |
 52°10′27″N 18°34′15″E/52,174167 18,570833[1]
| |
Kościelec – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, w gminie Kościelec, nad Kiełbaską.
Miejscowość jest siedzibą gminy Kościelec.
Wieś królewska należąca do starostwa kolskiego, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie konińskim województwa kaliskiego[4]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kościelec. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego.
Informacje ogólne
[edytuj | edytuj kod]Wieś położona 5 km na zachód od Koła przy drodze krajowej nr 92 z Poznania do Warszawy. W centrum wsi skrzyżowanie z drogą wojewódzką nr 470 do Turku i Kalisza.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0288047 | Tarnowiec | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarsza wzmianka historyczna o Kościelcu, zawarta w dokumencie z 1362 r., nazywa miejscowość Kościołem. Kamienna świątynia została wybudowana we wsi już w pierwszej połowie XII wieku, musiała więc być to już w średniowieczu duża i zamożna osada. Była własnością książęcą, a później królewską, stanowiąc centrum klucza folwarków w starostwie kolskim. W 1823 r. oddano do użytku szosę z Warszawy, która rozwidlała się tutaj na Kalisz i Poznań. W 1836 r. car nadał majątek kościelecki gen. jazdy hrabiemu Kreutzowi, wsławionemu w walkach przeciwko Polakom w czasie powstania listopadowego. On to właśnie dowodził oddziałem, który zdobył redutę Ordona. Po odzyskaniu niepodległości majątek został przejęty przez rząd polski. W latach 1920–1939 istniała we wsi żeńska szkoła rolnicza. W latach niemieckiej okupacji nazwa miejscowości została zmieniona na Kirchdorf. Współczesne oblicze wsi kształtują placówki rolnicze. Kościelec jest siedzibą oddziału Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, do którego zadań należy m.in.: adaptacja i wdrażanie do produkcji rolnej wyników prac naukowych oraz udzielania szerokiego poradnictwa ze wszystkich dziedzin gospodarki rolnej. Co roku na przełomie czerwca i lipca w tutejszym parku organizowane są targi rolnicze. We wsi mieści się także rolnicza szkoła ponadpodstawowa i liceum sztuk plastycznych[7].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Kościół
[edytuj | edytuj kod]
Romański kościół św. Andrzeja Apostoła wzniesiony został w połowie XII wieku. Później był trzykrotnie gruntowanie przebudowywany, w 1600, 1760 i w pierwszej dekadzie XXI wieku. orientowany. Romańskie prezbiterium jest murowane z kostki granitowej. Część ta jest salowa, zamknięta niższą i nieco węższą apsydą. Przy części romańskiej od północy przylegają zakrystia i skarbczyk[7].
Obiekt położony jest na Szlaku Romańskim.
Pałac i zespół parkowy
[edytuj | edytuj kod]Pałac w Kościelcu został zbudowany w 1889 roku przez hrabiego Aleksandra Cypriana von Kreutza eklektyczny pałac. W 1968 roku został wpisany do rejestru zabytków[7].
Po północnej stronie drogi krajowej położony znajduje się rozległy (12 ha) park krajobrazowy z kilkoma prospektami widokowymi, założony w drugiej połowie XIX wieku i należący do pałacu. Rosną w nim m.in. dwa drzewa - pomniki przyrody: cis pospolity o obwodzie 100 cm i dąb szypułkowy o obwodzie 500 cz. W parku wznoszą się romantyczne ruiny, jest w nim też meczet i minaret oraz sztuczna grota wyłożona tufem wulkanicznych przywiezionym z Sycylii[7].
Cmentarz
[edytuj | edytuj kod]Na cmentarzu parafialnym pochowany został filozof Henryk Struve, który w swych poglądach łączył ontologiczny idealizm z teoriopoznawczym pozytywizmem. Znajdują się także mogiły dziewięciu zabitych w 1939 r. podczas pierwszych nalotów niemieckich[7].
Zajazd pocztowy
[edytuj | edytuj kod]Na rozwidleniu dróg wznosi się klasycystyczny zajazd pocztowy z przełomu XVIII i XIX wieku. Składa się on z budynku mieszkalnego i dwóch pawilonów mieszczących się niegdyś stajnie, ustawionych skośnie po jego bokach. Dachy na wszystkich budynkach są czterospadowe, kryte dachówką. Obecnie w budynku mieszkalnym jest urządzona stylowa restauracja. W jednym z pawilonów mieści się filia Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu, które urządziło tutaj ciekawą salę pamiątek z ekspozycją obrazującą historię usług pocztowych. Można zobaczyć tam m.in. model pierwszego polskiego wagonu pocztowego z 1860 r., dawne aparaty telegraficzne, fragmenty ubiorów pocztylionów oraz stare dokumenty i ryciny[8][7].
Oświata
[edytuj | edytuj kod]W Kościelcu znajdują się następujące placówki oświatowe:
- szkoła podstawowa
- Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stanisława Staszica
- Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Kościelcu
Sport
[edytuj | edytuj kod]Przy szkole podstawowej znajduje się hala sportowo-widowiskowa. Odbywają się tam oprócz zajęć lekcyjnych inne imprezy sportowe na szczeblu powiatowym. W dniach 29 kwietnia - 2 maja 2006 r. odbywały się tu Mistrzostwa Polski Policji w Siatkówce.
W Kościelcu działa Uczniowski Klub Sportowy "Kiełbaska" z sekcją szachową.
Osoby związane z Kościelcem
[edytuj | edytuj kod]- Aleksander Cyprian von Kreutz – arystokrata, właściciel majoratu kościeleckiego, budowniczy pałacu w Kościelcu
- Andrzej Kreütz-Majewski – scenograf, malarz i pedagog, potomek XIX-wiecznych właścicieli majątku
- Paweł Jerzy Starzeński – dyplomata i publicysta
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59381
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 521 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 243.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e f Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 199-202, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
- ↑ Spacerkiem po Kościelcu woj. wielkopolskie [online] [dostęp 2021-07-25] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Piotr Maluśkiewicz, Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: „Apeks”, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC 750945451.
- Andrzej Czesław Nowak, Koło, Kłodawa, Uniejów, Dąbie, Przedecz oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1987, ISBN 83-85034-05-6, OCLC 69476907.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Urząd Gminy Kościelec
- Kościelec (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 446.
