Linn Markley Farish (ur. 3 października 1901 w Rumsey w Kalifornii, zm. 11 września 1944 w Grecji) – amerykański żołnierz, geolog i sportowiec, olimpijczyk, zdobywca złotego medalu w turnieju rugby union na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku w Paryżu.
Podczas studiów geologicznych na Stanford University występował w barwach Stanford Cardinal w futbolu amerykańskim i rugby union[1].
Z reprezentacją Stanów Zjednoczonych zagrał w turnieju rugby union na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1924[2]. Wystąpił w jednym meczu tych zawodów – 18 maja Amerykanie pokonali na Stade de Colombes Francuzów 17–3, a Farish zdobył dwa z pięciu przyłożeń swojego zespołu[1][3]. Wygrywając oba pojedynki Amerykanie zwyciężyli w turnieju zdobywając tym samym złote medale igrzysk[4][5][6].
Był to jego jedyny występ w reprezentacji kraju[7], a wraz z pozostałymi amerykańskimi złotymi medalistami w rugby union został w 2012 roku przyjęty do IRB Hall of Fame[8].
Był żonaty z Norą (z domu Jenkins)[9][10].
Po ukończeniu studiów pracował jako geolog i konsultant w dziedzinie wydobywania ropy naftowej na terenie Stanów Zjednoczonych, Meksyku, Kanady oraz Persji[11], publikując również w branżowych periodykach[12].
Po wybuchu II wojny światowej, a przed przystąpieniem do niej USA, zaciągnął się do kanadyjskiej armii. Służył w Royal Engineers w Persji, przeszedł szkolenie spadochronowe w brytyjskim Special Operations Executive, a następnie został zwerbowany do Office of Strategic Services w stopniu majora[13].
Po raz pierwszy został przerzucony do okupowanej Jugosławii we wrześniu 1943 roku w celu wytyczenia polowych lotnisk do ewakuacji alianckich lotników zestrzelonych na Bałkanach. Jego drugim zadaniem podczas tej misji było nawiązanie kontaktu z Narodową Armią Wyzwolenia Jugosławii, którą dowodził Josip Broz Tito, w celu oszacowania, którą z walczących z Niemcami jugosłowiańskich grup powinny wesprzeć Stany Zjednoczone. Jako amerykański łącznik przy brytyjskiej misji brygadiera Fitzroya Macleana spędził sześć tygodni w sztabie komunistycznej partyzantki[14][15][16].
Po powrocie do Włoch w październiku 1943 roku napisał raport, który trafił do najwyższych kół władzy w USA. Pod wpływem propagandy, której doświadczył w sztabie Tito, opisał w nim komunistyczną partyzantkę jako jedyną formację walczącą z Niemcami i Włochami, deprecjonując jednocześnie wartość czetników Dragoljuba Mihailovicia i zarzucając im kolaborację z okupantem. Wezwany do Waszyngtonu przedstawił relację prezydentowi Rooseveltowi oraz najwyższym przedstawicielom wojska i Departamentu Stanu, która wraz z brytyjskim naciskiem doprowadziła do przesunięcia amerykańskiego poparcia w stronę Tito[17][18][19][20][21]. Na konferencji teherańskiej postanowiono zatem o wsparciu komunistycznej partyzantki jugosłowiańskiej, cofnięciu wsparcia dla czetników i odstąpieniu od planu desantu na Bałkanach.
Jeszcze dwukrotnie udawał się z kilkutygodniową misją do Jugosławii – w styczniu i kwietniu 1944 roku[22][23][24]. Podczas nich nie tylko przekonywał Tito do pomocy w odszukiwaniu i ratowaniu zestrzelonych alianckich lotników, ale i w większości tych operacji ratunkowych brał osobiście udział[25][26][27]. Jego wyczyny podczas służby w Jugosławii przyniosły mu w kręgach OSS przydomek Lawrence z Jugosławii[28].
W swoim ostatnim raporcie z połowy 1944 roku zmienił swoje twierdzenia dotyczące sytuacji politycznej w Jugosławii[22][29][30], został on już jednak zlekceważony[21].
Zginął we wrześniu 1944 roku w katastrofie lotniczej na terenie Grecji[11][20][31]. Po jego śmierci uchylono cenzurę dotyczącą tajnych akcji, by ujawnić jego nazwisko i osiągnięcia opinii publicznej[31].
Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Wybitnej Służby, a także Purple Heart[32][33].
Jego nazwisko pojawiło się na The Yolo County Courthouse Memorial – tablicy pamięci poległych mieszkańców hrabstwa Yolo[34], a także na znajdującej się w siedzibie CIA tablicy upamiętniającej poległych podczas II wojny światowej oficerów OSS[35].
Odszyfrowane przez Projekt Venona radzieckie depesze z okresu II wojny światowej wskazywały na Farisha jako informatora o kryptonimie Attila[36][37].
- ↑ a b Linn Farish @ sports-reference. sports-reference.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)]. (ang.).
- ↑ Rugby football in the Olympics – 1924. rugbyfootballhistory.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-23)]. (ang.).
- ↑ France 3 - 17 United States of America. espnscrum.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-26)]. (ang.).
- ↑ Stanford Olympic Medalists From Paris. gostanford.com @ web.archive.org. [dostęp 2014-06-29]. (ang.).
- ↑ Summer Olympic Games, Paris 1924 Medalllists:Rugby. olympic.org. [dostęp 2012-09-22]. (ang.).
- ↑ Great Moments in Stanford Olympic History: Rugby Mania. gostanford.com @ web.archive.org. [dostęp 2014-06-29]. (ang.).
- ↑ Linn Farish @ espnscrum.com. espnscrum.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-15)]. (ang.).
- ↑ USA Olympic teams inducted into Hall of Fame. irb.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-10)]. (ang.).
- ↑ Linn Markley Farrish. therugbyhistorysociety.co.uk. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
- ↑ Linn M. Farish miscellaneous papers, 1941-1984.. searchworks.stanford.edu. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-20)]. (ang.).
- ↑ a b Memorial: Linn Markley Farish (1901-1944). archives.datapages.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-20)]. (ang.).
- ↑ Production - Foreign - Petroleum and Natural Gas in Canada during 1931. onemine.org. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-03)]. (ang.).
- ↑ OSS: The Secret History..., s.124
- ↑ Beacons in the Night..., s.25
- ↑ Jugosławia w polityce..., s.165
- ↑ Shadows on the Mountain..., s.33
- ↑ Tito, Mihailovic, and the Allies..., s.152, 190
- ↑ Beacons in the Night..., s.25-26
- ↑ Jugosławia w polityce..., s.175
- ↑ a b Shadows on the Mountain..., s.43
- ↑ a b Herbert Romerstein. Aspects of World War II History Revealed through 'ISCOT' Radio Intercepts. „The Journal of Intelligence History”. 5 (1), s. 19-20, Summer 2005. ISSN 1616-1262. (ang.).
- ↑ a b Beacons in the Night..., s.26
- ↑ Tito, Mihailovic, and the Allies..., s.191, 205
- ↑ Shadows on the Mountain..., s.35
- ↑ The Secrets War..., s.197
- ↑ Shadows on the Mountain..., s.s.33-38
- ↑ Tito, Mihailovic, and the Allies..., s.207
- ↑ Shadows on the Mountain..., s.84
- ↑ OSS: The Secret History..., s.147
- ↑ Tito, Mihailovic, and the Allies..., s.153, 238
- ↑ a b Crash Kills Daring U.S. Secret Agent. boards.ancestry.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-20)]. (ang.).
- ↑ Linn Markley Farish – Awards and Citations – Distinguished Service Cross. militarytimes.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-08)]. (ang.).
- ↑ OSS > Awards > Farish, Linn Markley. specialforcesroh.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-28)]. (ang.).
- ↑ The Yolo County Veterans Memorial Project. yoloveteransproject.org. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-08)]. (ang.).
- ↑ Intelligence in Recent Public Literature. cia.gov. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-22)]. (ang.).
- ↑ Venona : decoding Soviet espionage in America. worldcat.org. [dostęp 2012-09-22]. (ang.).
- ↑ Cover Name, Cryptonym, Pseudonym, and Real Name Index. johnearlhaynes.org @ web.archive.org. [dostęp 2012-09-22]. (ang.).
- Linn Farish @ sports-reference. sports-reference.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)]. (ang.).
- Linn Farish @ espnscrum.com. espnscrum.com. [dostęp 2012-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-15)]. (ang.).
- Richard Harris Smith: OSS: The Secret History of America's First Central Intelligence Agency. Lyons Press, 2005. ISBN 1-59228-729-8. (ang.). Brak numerów stron w książce
- Walter R. Roberts: Tito, Mihailovic, and the Allies, 1941–1945. Durham: Duke University Press, 1987, s. 406. ISBN 978-0-8223-0773-0. (ang.).
- Franklin Lindsay: Beacons in the Night: With the OSS and Tito's Partisans in Wartime Yugoslavia. Stanford: Stanford University Press, 1993, s. 383. ISBN 978-0-8047-2123-3. (ang.).
- Marcia Christoff Kurapovna: Shadows on the Mountain: The Allies, the Resistance, and the Rivalries that Doomed WWII Yugoslavia. Hoboken: John Wiley & Sons, 2010, s. 320. ISBN 978-0-470-08456-4. (ang.).
- Michał Jerzy Zacharias: Jugosławia w polityce Wielkiej Brytanii 1940–1945. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 35. ISBN 978-83-04-01530-2. (pol.).
- George C. Chalou: The Secrets War: the Office of Strategic Services in World War II. Waszyngton: National Archives and Records Administration, 1992, s. 392. ISBN 0-911333-91-6. (ang.).