Lista dowódców stałych załóg Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) była budowana od 1998 r., a 2 listopada 2000 r. dotarła do niej pierwsza stała załoga, tzw. ekspedycja. Odtąd nieprzerwanie przebywają i pracują na niej kolejne załogi liczące od 2 do 7 astronautów z różnych agencji kosmicznych.

Poniższy wykaz stanowi zestawienie nazwisk dowódców poszczególnych stałych załóg. Wymienieni tu astronauci dowodzili stacją przez kilkumiesięczne okresy i ze względu na dużą odpowiedzialność tej funkcji na ogół pełnili ją doświadczeni i cieszący się autorytetem astronauci różnych krajów.

Dowódcy ISS w latach 2000–2022[edytuj | edytuj kod]

Nr
ekspedycji 		Dowódca Lot, kraj W okresie Załoga Uwagi
1 William Shepherd 4, USA 2.11.2000 – 19.03.2001 3 Pierwsza załoga stacji przybyła na jej pokład rosyjskim statkiem Sojuz w wersji TM.
2 Jurij Usaczow 4, Rosja 10.03.2001 – 20.08.2001 3 Od tej ekspedycji zmiany załóg odbywały się amerykańskimi wahadłowcami STS.
3 Frank Culbertson 3, USA 12.08.2001 – 15.12.2001 3
4 Jurij Onufrijenko 2, Rosja 7.12.2001 – 15.06.2002 3
5 Walerij Korzun 2, Rosja 7.06.2002 – 2.12.2002 3
6 Kenneth Bowersox 5, USA 25.11.2002 – 4.05.2003 3 Po katastrofie Columbii załoga wróciła na Ziemię awaryjnym rosyjskim statkiem Sojuz.
7 Jurij Malenczenko 3, Rosja 28.04.2003 – 27.10.2003 2 Po katastrofie Columbii załoga ISS została ograniczona do 2 osób, a jej zmiany odbywały się rosyjskimi statkami Sojuz.
8 Michael Foale 6, USA 20.10.2003 – 29.04.2004 2
9 Giennadij Padałka 2, Rosja 21.04.2004 – 23.10.2004 2
10 Leroy Chiao 2, USA 16.10.2004 – 24.04.2005 2
11 Siergiej Krikalow 6, Rosja 17.04.2005 – 10.10.2005 2
12 William McArthur 4, USA 3.10.2005 – 8.04.2006 2
13 Pawieł Winogradow 2, Rosja 1.04.2006 – 28.09.2006 3 Po wznowieniu lotów wahadłowców załogi nadal były wymieniane Sojuzami w wersjach TMA, TMA-M i MS, jednak załogę zwiększono do 3 osób, a trzeci jej członek był dowożony na ISS wahadłowcami (jego czas pobyt na stacji nie pokrywał się z pobytem reszty załogi).
14 Michael Lopez-Alegria 4, USA 20.09.2006 – 21.04.2007 3
15 Fiodor Jurczychin 2, Rosja 9.04.2007 – 21.10.2007 3
16 Peggy Whitson 2, USA 12.10.2007 – 19.04.2008 3
17 Siergiej Wołkow 1, Rosja 10.04.2008 – 24.10.2008 3
18 Edward Fincke 2, USA 14.10.2008 – 8.04.2009 3
19/20 Giennadij Padałka 3, Rosja 28.03.2009 – 11.10.2009 3/6 Padałka kontynuował dowodzenie ISS w Ekspedycji 20. W Ekspedycji 20 zwiększono liczebność załogi stacji do 6 osób, w związku z czym załogi, dowożone wyłącznie statkami Sojuz, były wymieniane w każdym locie w połowie.
21 Frank De Winne 2, Europa (Belgia) 11.10.2009 – 1.12.2009 5-6
22 Jeffrey Williams 3, USA 1.12.2009 – 18.03.2010 5
23 Oleg Kotow 2, Rosja 18.03.2010 – 2.06.2010 6
24 Aleksandr Skworcow 1, Rosja 2.06.2010 – 25.09.2010 6
25 Douglas Wheelock 2, USA 25.09.2010 – 26.11.2010 6
26 Scott Kelly 3, USA 26.11.2010 – 16.03.2011 6
27 Dmitrij Kondratjew 1, Rosja 16.03.2011 – 24.05.2011 6
28 Andriej Borisienko 1, Rosja 24.05.2011 – 16.09.2011 6
29 Michael Fossum 3, USA 16.09.2011 – 22.11.2011 6
30 Daniel Burbank 3, USA 22.11.2011 – 27.04.2012 6
31 Oleg Kononienko 2, Rosja 27.04.2012 – 1.07.2012 6
32 Giennadij Padałka 4, Rosja 1.07.2012 – 17.09.2012 6
33 Sunita Williams 2, USA 17.09.2012 – 19.11.2012 6
34 Kevin Ford 2, USA 19.11.2012 – 16.03.2013 6
35 Chris Hadfield 3, Kanada 16.03.2013 – 14.05.2013 6
36 Pawieł Winogradow 3, Rosja 14.05.2013 – 11.09.2013 6
37 Fiodor Jurczychin 4, Rosja 11.09.2013 – 11.11.2013 6
38 Oleg Kotow 3, Rosja 11.11.2013 – 11.03.2014 6
39 Koichi Wakata 4, Japonia 11.03.2014 – 14.05.2014 6
40 Steven Swanson 3, USA 14.05.2014 – 11.09.2014 6
41 Maksim Surajew 2, Rosja 11.09.2014 – 10.11.2014 6
42 Barry Wilmore 2, USA 10.11.2014 – 12.03.2015 6
43 Terry Virts 2, USA 12.03.2015 – 11.06.2015 6
44 Giennadij Padałka 5, Rosja 11.06.2015 – 12.09.2015 6
45/46 Scott Kelly 4, USA 12.09.2015 – 2.03.2016 6 Kelly kontynuował dowodzenie ISS w Ekspedycji 46. Misja Kelly’ego na stacji trwała przez prawie rok, w tym czasie był on członkiem aż czterech kolejnych Ekspedycji.
47 Timothy Kopra 2, USA 2.03.2016 – 18.06.2016 6
48 Jeffrey Williams 4, USA 18.06.2016 – 7.09.2016 6
49 Anatolij Iwaniszyn 2, Rosja 7.09.2016 – 30.10.2016 6
50 Robert Kimbrough 2, USA 30.10.2016 – 10.04.2017 6
51 Peggy Whitson 3, USA 10.04.2017 – 2.06.2017 5
52 Fiodor Jurczychin 5, Rosja 2.06.2017 – 3.09.2017 6
53 Randolph Bresnik 2, USA 3.09.2017 – 14.12.2017 6
54 Aleksandr Misurkin 2, Rosja 14.12.2017 – 28.02.2018 6
55 Anton Szkaplerow 3, Rosja 28.02.2018 – 3.06.2018 6
56 Andrew Feustel 3, USA 3.06.2018 – 4.10.2018 6
57 Alexander Gerst 2, Europa (Niemcy) 4.10.2018 – 20.12.2018 6
58/59 Oleg Kononienko 4, Rosja 20.12.2018 – 25.06.2019 3 Po nieudanym starcie Sojuza MS-10 załoga ISS musiała zostać czasowo ograniczona do 3 osób. Kononienko kontynuował dowodzenie ISS w Ekspedycji 59.
60 Aleksiej Owczynin 3, Rosja 25.06.2019 – 3.10.2019 6
61 Luca Parmitano 2, Europa (Włochy) 3.10.2019 – 6.02.2020 6
62 Oleg Skripoczka 3, Rosja 6.02.2020 – 17.04.2020 6
63 Christopher Cassidy 3, USA 17.04.2020 – 22.10.2020 3 Na skutek ograniczenia częstotliwości startów Sojuzów i opóźnień w startach nowych statków USA, załoga ISS została ograniczona czasowo do 3 osób
64 Siergiej Ryżykow 2, Rosja 22.10.2020 – 15.04.2021 3-7 Po pierwszym starcie prywatnego statku Dragon Crew-1 z 4-osobowa załogą, załoga ISS została zwiększona do 7 osób; odtąd transport załóg odbywa się równocześnie Sojuzami i Dragonami
65 Shannon Walker 2, USA 15.04.2021 – 27.04.2021 7 W trakcie Ekspedycji 65 dowództwo sprawowało kolejno troje astronautów
65 Akihiko Hoshide 3, Japonia 27.04.2021 – 4.10.2021 7
65/66 Thomas Pesquet 2, Europa (Francja) 4.10.2021 – 8.11.2021 7 Pesquet kontynuował dowodzenie ISS w Ekspedycji 66, podczas której sprawowali je kolejno dwaj astronauci
66 Anton Szkaplerow 4, Rosja 8.11.2021 – 30.03.2022 7
67 Thomas Marshburn 3, USA 30.03.2022 – 4.05.2022 7 W trakcie Ekspedycji 67 dowództwo sprawowało kolejno dwóch astronautów
67 Oleg Artiemjew 3, Rosja 4.05.2022 – 28.09.2022 7
68 Samantha Cristoforetti 2, Europa (Włochy) 28.09.2022 – 12.10.2022 7 W trakcie Ekspedycji 68 dowództwo sprawowało kolejno dwóch astronautów
68/69 Siergiej Prokopjew 2, Rosja 12.10.2022 – 27.09.2023 7 Prokopjew kontynuował dowodzenie ISS w Ekspedycji 69
70 Andreas Mogensen 2, Europa (Dania) 27.09.2023 – 10.03.2024 7 W trakcie Ekspedycji 70 dowództwo sprawowało kolejno dwóch astronautów
70 Oleg Kononienko 5, Rosja 10.03.2024 – 7

Liczba dowództw przyznanych poszczególnym krajom[edytuj | edytuj kod]

Liczba dowództw przyznanych poszczególnym krajom uczestniczącym w programie ISS do Ekspedycji 69 włącznie. Kolejność w tabeli wynika z kolejności pierwszego dowództwa przyznanego danemu krajowi.

Kraj Liczba

dowództw

Uwagi
USA 29
Rosja 33
Europa (ESA) 6 Belgia, Niemcy, Włochy (2), Francja, Dania
Kanada 1
Japonia 2

Lista astronautów z więcej niż jednym dowództwem[edytuj | edytuj kod]

Więcej niż jedno dowództwo sprawowali astronauci:

Astronauta Kraj Liczba

dowództw

W latach
Giennadij Padałka Rosja 4 2004-2015
Fiodor Jurczychin Rosja 3 2007-2017
Oleg Kononienko Rosja 3 2012-2024
Paweł Winogradow Rosja 2 2006-2013
Peggy Whitson USA 2 2007-2017
Oleg Kotow Rosja 2 2010-2014
Scott Kelly USA 2 2010-2016
Anton Szkaplerow Rosja 2 2018-2022

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]