Maciej Żylicz

Maciej Żylicz
Ilustracja
Maciej Żylicz (w 3 rzędzie, pierwszy od prawej strony)
Państwo działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

21 września 1953
Gdańsk

Profesor nauk przyrodniczych
Specjalność: biochemia, biologia molekularna
Alma Mater

Uniwersytet Gdański

Doktorat

1980 – biochemia
Akademia Medyczna w Gdańsku

Habilitacja

1986 – biologia molekularna
Instytut Biochemii i Biofizyki PAN

Profesura

17 kwietnia 1992

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek krajowy korespondent

Doktor honoris causa
Uniwersytet Wrocławski – 2007
Uniwersytet Gdański – 2011
Uniwersytet Jagielloński – 2013
Praca naukowa i dydaktyczna
Uczelnia

Uniwersytet Gdański

Instytut

Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej

Okres zatrudn.

1999–2018

Prorektor ds. nauki
Uczelnia

Uniwersytet Gdański

Okres spraw.

1990–1993

Prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Okres spraw.

od 2005

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej

Maciej Żylicz (ur. 21 września 1953 w Gdańsku[1]) – polski biochemik i biolog molekularny, prezes zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie inżyniera Andrzeja Żylicza h. Lubicz (ur. 1928), i lekarki Marii Grażyny z Hulewiczów h. Nowina (1928–1989)[2]. Jest wnukiem Bohdana Hulewicza[3], bratankiem Marka i Jana[4]. Szkołę podstawową ukończył we Wrocławiu, zaś średnią o profilu sportowym w Zielonej Górze. Uprawiał koszykówkę i skok w wzwyż[3]. W latach 1972–1977 studiował fizykę i biologię (w trybie indywidualnym) na Uniwersytecie Gdańskim. W 1977 r. uzyskał tytuł zawodowy magistra fizyki i został przyjęty na studium doktoranckie Akademii Medycznej w Gdańsku.

W latach 1973–1979 działał w Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i Ruchu Młodej Polski. W 1976 był sygnatariuszem Listu 66 do Sejmu PRL – protestu wobec zmian w Konstytucji PRL. W 1977 zbierał podpisy i pieniądze na rzecz robotników z Radomia i Ursusa. Po wprowadzeniu stanu wojennego przewodniczył strajkowi na UG. W latach 1980–1989 był zastępcą, a później przewodniczącym komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” na UG[1].

W 1980 uzyskał stopień doktora nauk przyrodniczych z zakresu biochemii[1] na Akademii Medycznej w Gdańsku. W latach 1982–1984 przebywał na stażu naukowym w University of Utah oraz Stanford University. W 1984 r. powrócił do Gdańska i założył własny zespół badawczy. Habilitował się w 1986 r. z zakresu biologii molekularnej w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN[5]. Tytuł profesora nauk przyrodniczych został mu nadany w 1992 r.[5].

Od 1980 do końca lat 90. był związany zawodowo z macierzystym UG, m.in. jako prorektor ds. nauki (w latach 1990–1993)[1]. Współtworzył Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG-AMG. W latach 1993–1994 pracował jako visiting professor w Instytucie Onkologii, Medical Center, University of Utah. W latach 1999–2018 był kierownikiem Zakładu Biologii Molekularnej w warszawskim Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej[5]. Specjalizuje się w biologii molekularnej, prowadząc badania nad białkami szoku cieplnego w replikacji, transkrypcji i naprawie DNA, proteolizie oraz w komórkach nowotworowych[1].

Wypromował 15 doktorów[6] (m.in. późniejszych samodzielnych pracowników naukowych: Jerzego Osipiuka, Krzysztofa Liberka, Dorotę Skowyrę, Bogdana Baneckiego, Dianę Wojtkowiak, Joannę Puzewicz, Piotra Barskiego, Joannę Jakóbkiewicz-Banecką)[6]. Po przeniesieniu do Warszawy stopień doktora otrzymali: Frank King, Marta Bućko-Justyna, Grzegorz Kudła, Aleksandra Helwak, Leszek Lipiński, Zuzanna Szymańska, Marcin Herok[6]. Publikował artykuły w takich czasopismach jak „Cell”, „EMBO J.”, „Proceedings Academy of Science USA”, „Cancer Journal of Biological Chemistry”[7][8][9][10].

Piastował wiele funkcji związanych z zarządzaniem nauką w Polsce i UE[1]. Był członkiem zespołu (1997–2000), później członkiem (2000–2004) Komitetu Badań Naukowych (KBN), przewodniczącym Komisji Nauk Podstawowych KBN (2000–2001), delegatem Polski na European Molecular Biology Conference (2000–2004), w European Science Foundation (2008–2010), członkiem panelu selekcyjnego w programie Young Investigator Programme (2001–2003), przewodniczącym Panelu ERC Advanced Grant LS1 (2008–2010), członkiem panelu wybierającego nowych członków European Research Council (ERC) (2010–2014), członkiem panelu wybierającego przewodniczącego ERC (2018–2019), przewodniczącym zespołu selekcyjnego członków Rady NCN (2010–2015), ekspertem w programie budowania centrów doskonałości naukowej Dioscuri MPS-NCN (2019–2024), doradcą społecznym ds. nauki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego (2010–2015)[11]. Ponadto był członkiem jury międzynarodowej nagrody naukowej L’Oréal-UNESCO (2014–2016) oraz The FEBS |EMBO Women in Science Award (2007–2016), członkiem Senatu Towarzystwa Maxa Plancka (MPS) (2011–2023) oraz członkiem jury przyznającego Europejską Nagrodę Naukową finansowaną przez Fundację Körberga (2020 - obecnie). W 2005 r. został powołany na stanowisko prezesa zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, największej polskiej pozarządowej organizacji finansującej badania naukowe[10].

Jest członkiem pięciu krajowych i zagranicznych akademii[1]: jest członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Nauk (od 2007 r. członkiem rzeczywistym)[6], członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności (2001)[6], członkiem Academia Europaea (2011)[12], Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina - Niemieckiej Akademii Nauk Przyrodniczych Leopoldina (2011)[13], European Organisation for Research and Treatment of Cancer - Europejskiej Akademii Badań nad Rakiem (2010)[14] oraz trzech stowarzyszeń naukowych, w których członkostwo zależy od wyborów: European Molecular Biology Organization (EMBO) - Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej (1999)[15]; w latach 2003–2007 był członkiem jej rady, American Society of Biochemistry and Molecular Biology - Amerykańskiego Towarzystwa Biochemii i Biologii Molekularnej (1995)[14] oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (2021)[1].

Od 5 lutego 1977 jest mężem Magdaleny Marii z Górskich h. Bożawola (ur. 1955). Ojciec Barbary Marii (ur. 1978), Piotra Jerzego (ur. 1979), Andrzeja Jana (ur. 1981) i Jana Jakuba (ur. 1986)[2], który jest embriologiem, liderem grupy badawczej na Uniwersytecie w Kopenhadze[16].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i Prof. Maciej Zylicz, [w:] Gedanopedia [online].
  2. ↑ a b Maciej Żylicz h. Lubicz [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2024-12-17].
  3. ↑ a b c Maciej Zylicz, How I became a biochemist, „IUBMB Life”, 60 (4), 2008, s. 245–248, DOI: 10.1002/iub.73, ISSN 1521-6543 [dostęp 2024-04-03] (ang.).
  4. ↑ Żylicze [online], forumakademickie.pl [dostęp 2024-04-03].
  5. ↑ a b c Ludzie Nauki [online], ludzie.nauka.gov.pl [dostęp 2024-04-03].
  6. ↑ a b c d e Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Maciej Żylicz [online], opi.org.pl [dostęp 2020-08-22].
  7. ↑ Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Maciej Żylicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-08-26].
  8. ↑ Żylicz, Maciej [online], Katalog Biblioteki Narodowej [dostęp 2016-06-27].
  9. ↑ Maciej Żylicz [online], scholar.google.pl [dostęp 2016-06-27].
  10. ↑ a b Maciej Żylicz, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [online].
  11. ↑ Prezydent odwołał ministrów w KPRP i doradców, prezydent.pl, 5 sierpnia 2015 [zarchiwizowane 2015-08-05].
  12. ↑ Academy of Europe: Zylicz Maciej [online], www.ae-info.org [dostęp 2024-04-03].
  13. ↑ List of Members [online], Nationale Akademie der Wissenschaften Leopoldina [dostęp 2024-04-03] (ang.).
  14. ↑ a b Prof. Maciej Żylicz - Horizon Europe - Gov.pl website [online], Horizon Europe [dostęp 2024-04-03] (ang.).
  15. ↑ Find people in the EMBO Communities [online], people.embo.org [dostęp 2024-04-03].
  16. ↑ NEW, Żylicz Group [online], renew.ku.dk, 22 sierpnia 2019 [dostęp 2024-04-03] (ang.).
  17. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2015 r. poz. 964).
  18. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 kwietnia 2008 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2008 r. nr 80, poz. 705).
  19. ↑ Odznaczenia w Pałacu Prezydenckim \ Archiwalne aktualności \ Aktualności rok 2000 i starsze \ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej [online], prezydent.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
  20. ↑ a b c Prof. Maciej Żylicz [online], prezydent.pl [dostęp 2020-08-22].
  21. ↑ Medal im. Leona Marchlewskiego [online], kbmk.pan.pl [dostęp 2024-04-15].
  22. ↑ Prof. Maciej Żylicz doktorem honoris causa UJ [online], naukawpolsce.pap.pl, 10 stycznia 2013 [dostęp 2017-08-01].
  23. ↑ J. K. Parnasa [online], www.ptbioch.edu.pl [dostęp 2024-04-15].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk przyrodniczych i medycznych
XX wiek
XXI wiek