Margarete Steffin
| |
| Data i miejsce urodzenia |
21 marca 1908 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 czerwca 1941 |
| Zawód, zajęcie |
pisarka, tłumaczka |
Margarete Steffin (ur. 21 marca 1908 w Rummelsburgu, zm. 4 czerwca 1941 w Moskwie) – niemiecka pisarka i tłumaczka, partnerka Bertolta Brechta.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się 21 marca 1908 r. w Rummelsburgu, w rodzinie robotniczej Johanny i Augusta Steffinów jako starsza z dwóch córek. Jej ojciec pracował jako woźnica i budowlaniec, a w czasie I wojny światowej został powołany do armii. Jej matka musiała wówczas utrzymywać rodzinę, pracując w fabryce amunicji. Zainteresowanie sztuką odziedziczyła po matce, regularnej bywalczyni teatru. Jej talent i umiejętności zauważono w szkole, gdzie wygrała konkurs na opowiadanie, a jej dramat wystawiono w trzech innych szkołach. Dalszej edukacji w szkole średniej sprzeciwił się jej ojciec, uznając ją za niewłaściwą dla reprezentantki proletariatu[1].
W 1922 r. ukończyła szkołę podstawową[2], po czym rozpoczęła pracę w Deutsche Telefonwerke, a w 1924 r.[1] podjęła dwuletni staż jako sprzedawczyni i księgowa w wydawnictwie Globus[2]. Wbrew ojcu[1] kontynuowała edukację prywatnie i wieczorowo, w tym uczyła się języka rosyjskiego[2]. Posługiwała się także angielskim, francuskim i szwedzkim oraz w pewnym stopniu norweskim i fińskim[1]. Od późnych lat 20. XX wieku była zaangażowana w ruch oświaty robotniczej, udzielała się także w sekcji mówców robotniczego klubu sportowego Fichte[2] (powiązanego z partią komunistyczną)[1], w którym wkrótce została solistką[2]. W 1931 r. uczęszczała na lekcji dykcji i przemawiania, które Helene Weigel prowadziła w szkole marksistowskiej. Jako aktorka-amatorka występowała w Junge Volksbühne, m.in. w propagandowej sztuce Wir sind ja sooo zufriede z 1932 r., w której wystąpili także Ernst Busch, Helene Weigel i Blandine Ebinger[2].
Jednym z twórców dzieła był Bertolt Brecht, który zaoferował jej rolę w swojej kolejnej sztuce, Die Mutter. Steffin zagrała tam rolę pokojówki, a tytułową rolę otrzymała Helene Weigel[2]. Brecht był pod wrażeniem jej oczytania, umiejętności aktorskich i znajomości teorii marksistowskiej. Dość szybko oboje nawiązali romans[1] (wymieniali się poetyckimi listami miłosnymi)[3], jednak w połowie 1933 r. Brecht wrócił do żony Helene Weigel oraz dzieci[1] i wraz z nimi i Steffin wyemigrował do Danii. Tam Steffin zawarła aranżowane małżeństwo[3]. Równocześnie Brecht nie był zdolny do pozostania w monogamii i wkrótce potem jego główną kochanką stała się Ruth Berlau-Lund[1]. Pomimo tego on i Steffin stali się parą w życiu twórczym, a Steffin podążała za nim do kolejnych miejsc jego emigracji (Paryż, Dania, Szwecja, Finlandia, ZSRR)[2].
Służyła Brechtowi pomocą, prowadząc badania nad zagadnieniami poruszanymi przez niego w kolejnych utworach, zarządzała jego korespondencją, porządkowała rękopisy i przygotowywała tłumaczenia[2], ale także pełniła funkcję krytyczki i agentki literackiej. Długo znana była wyłącznie jako współpracowniczka Brechta, dopiero w latach 90. XX wieku odkryto jej talent, a także zaczęto doceniać wpływ, jaki miała na twórczość Brechta. W jego twórczości trudno dokładnie zidentyfikować jej wpływ lub poprawki, gdyż prace często pisali wspólnie[1]. Niemniej, na podstawie listów i innych materiałów można z pewnością stwierdzić, że w przypadku Opery za trzy grosze odgrywała decydującą rolę i nanosiła znaczące poprawki i zmiany stylistyczne. Wspólnie pracowali m.in. nad Życiem Galileusza czy Matką Courage i jej dziećmi, przy czym to prawdopodobnie Steffin miała większy udział w ich powstaniu, o czym świadczy jej charakter pisma rękopisów, a także oparcie tych dzieł na francuskich tekstach źródłowych. Wiadomo, że Brecht doceniał jej pozytywny wpływ jako krytyczki, a wspólne lata uznawał za najbardziej produktywne w swojej karierze[1]. Po jej śmierci Brecht powiedział także, że pierwszy raz od 10 lat nie stworzył nic sensownego[3].
U Steffin wcześnie zdiagnozowano gruźlicę, co wiązało się z licznymi turami leczenia i zabiegami medycznymi[1], a Brecht płacił za jej leczenie[3]. Brecht i Hanns Eisler zaaranżowali dla niej pobyt w sanatorium na Krymie w ZSRR w 1932 r., a w 1933 r. w Ticino w Szwajcarii. W tych okresach pobytu w sanatoriach Steffin skupiła się na pisaniu własnej poezji, prozy i artykułów, a także stworzyła dwie sztuki dla dzieci. Jej twórczość zawiera motywy autobiograficzne, związane z życiem klasy robotniczej. Ponadto zajmowała się tłumaczeniem prac autorów rosyjskich, norweskich, szwedzkich i duńskich[1]. Jej najważniejsze własne prace, niezależne od twórczości Brechta, to Nachgelassene Texte (1991) i Briefe (1999)[2] – praktycznie całość jej twórczości wydano pośmiertnie[1].
Pod wpływem obserwacji stalinizmu zaproponowała Brechtowi i przeforsowała emigrację do USA[1]. Pomimo tego sama została zatrzymana w moskiewskim szpitalu z powodu zaawansowanej gruźlicy. Zmarła z jej powodu[2] 4 czerwca 1941 r. w Moskwie[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Margarete Steffin [online], fembio.org [dostęp 2024-09-16] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Klaus-Jürgen Liedtke, Steffin, Margarete [online], balticsealibrary.info [dostęp 2024-09-16] (ang.).
- ↑ a b c d Zuzanna Kuffel, Była sekretarką i kochanką Brechta, ale też wybitną artystką. W wielu dziełach nawet jej nie podpisał [online], wysokieobcasy.pl, 6 lipca 2024 [dostęp 2024-09-16] (pol.).