Marian Banaś

Marian Banaś

Marian Banaś (2019)
Data i miejsce urodzenia	13 lipca 1955 Piekielnik
Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Okres	od 30 sierpnia 2019
Poprzednik	Krzysztof Kwiatkowski
Minister finansów
Okres	od 4 czerwca 2019 do 30 sierpnia 2019
Poprzednik	Teresa Czerwińska
Następca	Jerzy Kwieciński
Szef Krajowej Administracji Skarbowej
Okres	od 1 marca 2017 do 4 czerwca 2019
Następca	Piotr Walczak
Szef Służby Celnej
Okres	od 19 listopada 2015 do 28 lutego 2017
Poprzednik	Jacek Kapica
Szef Służby Celnej
Okres	od 28 listopada 2005 do 2 stycznia 2008
Poprzednik	Wiesław Czyżowicz
Następca	Jacek Dominik
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Marian Banaś (ur. 13 lipca 1955 w Piekielniku) – polski prawnik i urzędnik państwowy.

W latach 2005–2008 i 2015–2016 podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, w latach 2005–2008 i 2015–2017 szef Służby Celnej, w latach 2016–2019 sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, w latach 2017–2019 szef Krajowej Administracji Skarbowej, w 2019 minister finansów w rządzie Mateusza Morawieckiego, od 2019 prezes Najwyższej Izby Kontroli.

Życiorys

W 1979 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1980 ukończył studia podyplomowe z zakresu religioznawstwa na UJ. Studiował też filozofię na Papieskiej Akademii Teologicznej. Odbył pozaetatową aplikację sądową zakończoną w 1996 egzaminem sędziowskim oraz aplikację Najwyższej Izby Kontroli. Ukończył również podyplomowe studia z zakresu audytu wewnętrznego (2009–2010).

Od 1976 organizator kolportażu i kolporter niezależnych wydawnictw w Krakowie i na Podhalu. W latach 1976–1980 jako jeden z założycieli działał w ramach lokalnej Akcji na rzecz Niepodległości. Od 1977 działacz Studenckiego Komitetu Solidarności, od 1978 Instytutu Katyńskiego, w latach 1979–1981 Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i Konfederacji Polski Niepodległej, a w latach 1980–1981 Ruchu Młodej Polski.

W latach 1981–1983 odbywał karę pozbawienia wolności za działalność w „Solidarności”. W 1984 współzałożyciel Komitetu Pomocy Więzionym za Przekonania (od 1985 Komitetu Obrony Więzionych i Prześladowanych za Przekonania Polityczne „Solidarności” Regionu Małopolska). W latach 1984–1987 redaktor naczelny podziemnego pisma „Homo Homini”. W 1985 współtwórca Polskiej Partii Niepodległościowej, był członkiem prezydium rady naczelnej PPN, w latach 1985–1989 pełnił funkcję przewodniczącego PPN na okręg południowy.

Doradzał ministrowi spraw wewnętrznych Antoniemu Macierewiczowi w okresie rządu Jana Olszewskiego. W 1992 podjął pracę w Najwyższej Izbie Kontroli, stając się współpracownikiem Lecha Kaczyńskiego^[1]. W NIK był zatrudniony do 2005 na różnych stanowiskach (m.in. głównego specjalisty i doradcy prawnego).

W wyborach parlamentarnych 25 września 2005 otwierał listę kandydatów Ligi Polskich Rodzin do Sejmu w okręgu częstochowskim^[2][3], nie uzyskując mandatu. Bez powodzenia kandydował do Sejmu także w wyborach parlamentarnych 21 października 2007 z listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu nowosądeckim^[4].

Od 21 listopada 2005 do 2 stycznia 2008 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Finansów, w tym od 28 listopada 2005 także szefem Służby Celnej. 19 listopada 2015 ponownie objął oba te stanowiska^[5]. 9 grudnia 2016 powołany na stanowiska sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, a także szefa Krajowej Administracji Skarbowej^[6]. Obowiązki w KAS objął z chwilą jej powstania 1 marca 2017 (dzień wcześniej została zlikwidowana Służba Celna, a jej struktury wcielono do Krajowej Administracji Skarbowej)^[1]. 4 czerwca 2019 prezydent Andrzej Duda powołał Mariana Banasia na stanowisko ministra finansów w rządzie Mateusza Morawieckiego^[7]. W konsekwencji ustąpił ze stanowiska szefa KAS^[8]. W sierpniu 2019 był członkiem Komisji Nadzoru Finansowego jako przedstawiciel Ministerstwa Finansów^[9]. 27 czerwca 2019 został powołany przez prezydenta w skład Rady Dialogu Społecznego^[10].

30 sierpnia 2019 został wybrany przez Sejm na prezesa Najwyższej Izby Kontroli; tego samego dnia jego kandydaturę zatwierdził Senat^[11]. Również 30 sierpnia został odwołany z funkcji ministra^[12], a także złożył ślubowanie przed Sejmem, obejmując funkcję prezesa NIK^[13].

W 2021 został wiceprzewodniczącym EUROSAI, czyli Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli, pełni też funkcję członka zarządu INTOSAI – Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli^[14].

Zarzuty

21 września 2019 magazyn śledczy Superwizjer (TVN24) wyemitował reportaż sugerujący związki Mariana Banasia ze światem przestępczym^[15]. 23 września 2019 Marian Banaś „zawiesił swoją działalność w NIK” do czasu zakończenia przeprowadzanej przez Centralne Biuro Antykorupcyjne kontroli jego oświadczeń majątkowych^[16].

Po wyborach parlamentarnych z 13 października 2019 zaczęły pojawiać się doniesienia w niektórych mediach, jakoby złożył rezygnację z pełnienia funkcji prezesa Najwyższej Izby Kontroli^[17], ale zostały one zdementowane^[18][19]. 17 października 2019 Marian Banaś powrócił z bezpłatnego urlopu do wykonywania swoich obowiązków prezesa NIK^[20].

W związku z ustaleniami kontroli, 29 listopada 2019 Centralne Biuro Antykorupcyjne skierowało do prokuratury zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez Mariana Banasia. W zawiadomieniu CBA wskazuje na podejrzenie złożenia przez Mariana Banasia nieprawdziwych oświadczeń majątkowych, zatajenie faktycznego stanu majątkowego oraz nieudokumentowanych źródeł dochodu^[21].

13 października 2023 stacja telewizyjna TVP Info opublikowała nagranie, na którym znajduje się rozmowa prezesa NIK Mariana Banasia z byłym wiceprzewodniczącym Trybunału Stanu Markiem Chmajem na temat kontroli nad Konfederacją i startu z jej listy wyborczej jego syna Jakuba Banasia, w celu zapobieżenia wejścia Konfederacji w koalicję z PiS^[22][23][24].

Życie prywatne

Żonaty, ojciec czwórki dzieci. W 2004 jego 21-letni wówczas syn Bartłomiej zginął w Pirenejach.

Jest karateką (stopień 1 dan uzyskany w 2013)^[25] i trenerem karate.

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1990, nadany przez prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego)^[26]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2011, nadany przez prezydenta Bronisława Komorowskiego)^[27]
• Krzyż Wolności i Solidarności (2015, nadany przez prezydenta Andrzeja Dudę)^[28]
• Medal „Niezłomnym w słowie” (2011)^[29]
• Krzyż „Golgota Wschodu” (2018)^[30]
• Złota Odznaka Za Zasługi dla Konfederacji Polski Niepodległej (2019)^[31]

Przypisy

1. Nowy minister finansów. Kim jest Marian Banaś?. money.pl, 4 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-24].
2. Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2023-02-28].
3. 28. lpr.pl, 17 sierpnia 2005. [dostęp 2023-02-28].
4. Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2023-02-28].
5. Nowi wiceministrowie w resorcie finansów. wnp.pl, 19 listopada 2015. [dostęp 2015-11-19].
6. Marian Banaś szefem Krajowej Administracji Skarbowej. mf.gov.pl, 13 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-27].
7. Prezydent Andrzej Duda powołał nowych ministrów. prezydent.pl, 4 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-04].
8. Paweł Cybulski pokieruje KAS. prawo.pl, 5 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-24].
9. Sprawozdanie z działalności Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego oraz Komisji Nadzoru Finansowego w 2019 roku [online], Komisja Nadzoru Finansowego  (pol.).
10. Nowi członkowie Rady Dialogu Społecznego. prezydent.pl, 27 czerwca 2019. [dostęp 2019-12-08].
11. Krzysztof Janoś: Marian Banaś na prezesa NIK. Senat też jest za. money.pl, 30 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-30].
12. M.P. z 2019 r. poz. 778.
13. NIK ma nowego Prezesa. nik.gov.pl, 30 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-30].
14. NIK skontroluje Interpol. „To dla nas wyróżnienie”. polsatnews.pl, 13 stycznia 2022. [dostęp 2022-01-13].
15. „Pancerny Marian i pokoje na godziny”. Reportaż „Superwizjera”. tvn24.pl, 21 września 2019. [dostęp 2023-02-28].
16. Marian Banaś zawiesza sprawowanie funkcji szefa NIK. rp.pl, 24 września 2019. [dostęp 2020-01-03].
17. Sławomir Nitras: „Prezes NIK Marian Banaś złożył rezygnację”. Marszałek Witek: „To bzdura”. gazeta.pl, 15 października 2019. [dostęp 2020-01-03].
18. Marian Banaś nie podał się do dymisji. NIK prostuje. wp.pl, 16 października 2019. [dostęp 2020-01-03].
19. Dementi NIK z 16.10.2019. nik.gov.pl, 16 października 2019. [dostęp 2020-01-03].
20. Marian Banaś wrócił do NIK. 17 października 2019. [dostęp 2019-10-17].
21. CBA zawiadamia prokuraturę po kontroli oświadczeń majątkowych prezesa NIK Mariana Banasia. onet.pl, 29 listopada 2019. [dostęp 2019-11-29].
22. Ujawniamy taśmy Banasia. Nagrania urzędników NIK obciążają Donalda Tuska | TVP INFO [online], www.tvp.info, 13 października 2023 [dostęp 2023-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-13]  (pol.).
23. AdamA. Zygiel AdamA., TVP publikuje taśmy Banasia. „Koszyk prezentów na październik” [online], wiadomosci.wp.pl, 13 października 2023 [dostęp 2023-10-13]  (pol.).
24. Na finiszu kampanii TVP Info publikuje „taśmy Banasia”. Nagrana rozmowa prezesa NIK [online], Rzeczpospolita, 13 października 2023 [dostęp 2023-10-13]  (pol.).
25. Oficjalny wykaz stopni dan Polskiej Organizacji Kyokushinkai. karate.org.pl. [dostęp 2021-10-09].
26. Wśród odznaczonych działaczy opozycji demokratycznej w PRL podano dosłownie „Maria Banaś”. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 59, 20 grudnia 1990. 
27. M.P. z 2011 r. nr 107, poz. 1080.
28. M.P. z 2015 r. poz. 1227.
29. Medal Niezłomnym w Słowie. 13-grudnia.pl. [dostęp 2012-03-31].
30. Adam Gajkowski: Krótka wizyta w Ojczyźnie – relacja Adama Gajkowskiego. solidarni2010.pl, 27 maja 2018. [dostęp 2018-06-30].
31. MaciejM. Zaremba MaciejM., Marian Banaś odznaczony za działalność antykomunistyczną. „Jestem wzruszony i wdzięczny” [online], Wprost, 12 grudnia 2019 [dostęp 2024-02-21]  (pol.).

Bibliografia

• Marian Banaś. „Wiadomości Celne”. Numer specjalny, grudzień 2005. [dostęp 2012-03-31]. brak numeru strony
• Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2023-02-28].
• Marian Banaś – Podsekretarz Stanu, Szef Służby Celnej. mf.gov.pl. [dostęp 2016-11-01].

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna na stronie NIK. [dostęp 2023-02-28].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 51145602442701360452
• PLWABN: 9810633856005606