Marklowice Dolne
 Kościół w Marklowicach Dolnych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Gmina | |
| Powierzchnia |
4,93 km² |
| Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość |
|
| Kod pocztowy |
535 72, 735 72 |
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |
Położenie na mapie Czech  | |
 49°53′30″N 18°34′00″E/49,891667 18,566667
| |
Marklowice Dolne (cz. ⓘDolní Marklovice, niem. Nieder-Marklowitz) – wieś i gmina katastralna we wschodniej części gminy Piotrowice koło Karwiny, w powiecie Karwina, w kraju morawsko-śląskim, w Czechach. Położona na Wysoczyźnie Kończyckiej, w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia 493,43 ha[1] (24,1% obszaru gminy), w 2001 liczba mieszkańców wynosiła 1371[2], zaś w 2010 odnotowano 433 adresy[3]. Przez miejscowość przepływa rzeka Piotrówka.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item [in] Marclowitz debent esse triginta mansi[4][5][6]. Zapis ten oznaczał, że wieś zobowiązana została do płacenia dziesięciny z 30 łanów mniejszych. Jej powstanie wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
Podział na części Dolną i Górną nastąpił w XVII wieku. Zostały one z powrotem administracyjnie połączone w połowie XIX wieku.
W 1360 wzmiankowany został miejscowy kościół. Miejscową parafię pod pw. św. Mikołaja (pierwotnie) założono jeszcze w XIV lub w pierwszej połowie XV wieku[7] i po raz pierwszy wzmiankowano w sprawozdaniu z poboru świętopietrza sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 jako jedną z 51 w archiprezbiteracie cieszyńskim (pod nazwą Merclowicz)[8]. Na podstawie wysokości opłaty w owym sprawozdaniu liczbę ówczesnych parafian oszacowano na 90[9]. W okresie Reformacji przejęty przez ewangelików, a w 1654 przywrócony katolikom. Obecny kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego postawiony został na jego miejscu w 1739.
Według austriackiego spisu ludności z 1910 roku Marklowice Dolne będące częścią gminy Marklowice miało 982 mieszkańców (w 126 domach), z czego 932 było zameldowanych na stałe, 921 (98,8%) było polsko-, a 11 (1,2%) czeskojęzycznymi, 957 (97,5%) było katolikami, 9 (0,9%) ewangelikami, 4 (0,4%) kalwinistami, 13 (1,3%) wyznawcami judaizmu, zaś 1 osoba była innej religii lub wyznania. Dla porównania w tym samym roku w Marklowicach Górnych w 69 domach mieszkało 530 osób, 524 było zameldowanych na stałe[10].
W 1920 dochodzi do podziału Śląska Cieszyńskiego jak również Marklowic. Dolne znalazły się w Czechosłowacji a Górne w Polsce. W 1921 w Marklowicach Dolnych mieszkało 1141 osób w 130 domach[2]. Po aneksji Zaolzia przez Polskę państwowa granica została na krótko zastąpiona wewnątrzpaństwową granicą powiatów frysztackiego (Dolne) i cieszyńskiego (Górne). Po drugiej wojnie światowej powróciła granica państwowa, zaś Marklowice Dolne w 1952 znalazły się w granicach administracyjnych Piotrowic koło Karwiny.
Turystyka i zabytki
[edytuj | edytuj kod]Przez miejscowość przechodzą trasy rowerowe:
- "Szlak Zamków nad Piotrówką" – Kończyce Wielkie – Kończyce Małe – Zebrzydowice – Marklowice Górne – Marklowice Dolne – Pierstna – Piotrowice koło Karwiny – Skrbeńsko – Gołkowice (25 km)
- trasa rowerowa gminy Piotrowice koło Karwiny (8,6 km)
- czeska trasa rowerowa nr 6097 – Marklowice Dolne – Karwina – Olbrachcice (18 km)
Najważniejszym zabytkiem jest drewniany kościół Wniebowstąpienia Pańskiego.
Urodzeni w Marklowicach Dolnych
[edytuj | edytuj kod]- Bernard Adamecki – polski dowódca wojskowy, pułkownik pilot Wojska Polskiego II RP,
- Teofil Adamecki – polski prawnik i działacz społeczny.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Informace o katastrálním území Dolní Marklovice. [dostęp 2010-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-07)]. (cz.).
- ↑ a b Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 718-719. [dostęp 2010-10-05]. (cz.).
- ↑ Adresy v České republice. 2010-10-05. [dostęp 2010-10-05]. (cz.).
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] www.dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
- ↑ I. Panic, 2010, s. 415
- ↑ Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti. „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”. 27, s. 369-372, 1893. Breslau: H. Markgraf. (niem.).
- ↑ I. Panic, 2010, s. 321
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien, Troppau 1912.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Londzin: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyn: Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra, 1932, s. 186-191. OCLC 297540848.
- Władysław Owczarzy. Marklowicki kościółek. „Zwrot”, s. 20-21, Styczeń 2008.