Mikołaj Zyblikiewicz
 Mikołaj Zyblikiewicz, lata 60. XIX | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Prezydent Krakowa | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Mikołaj Zyblikiewicz (ur. 28 listopada 1823 w Starym Mieście (ob. Stary Sambor), zm. 16 maja 1887 w Krakowie) – polski polityk pochodzenia rusińskiego[1], adwokat, prezydent Krakowa, marszałek Sejmu Krajowego Galicji.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ojciec Szymon był kuśnierzem wyznania greckokatolickiego, ochrzcił Mikołaja w cerkwi.
Maturę uzyskał we Lwowie (zdaniem prof. Kyryła Studynskiego, Mikołaj ukończył Gimnazjum w Samborze[2]) i podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, które skończył w 1846. W trakcie Wiosny Ludów 1848 był w składzie deputacji do studentów Uniwersytetu Wiedeńskiego celem nawiązania z nimi kontaktów w imię równości i wolności (wraz z Łukaszem Soleckim, Hilarym Treterem i Franciszkiem Siemianowskim)[3]. W latach 1849–1851 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. 5 października 1851 r. uzyskał doktorat, a w 1855 r. uprawnienia adwokackie. W 1856 r. pracował jako syndyk, czyli radca prawny miasta Krakowa, walczył o przywrócenie języka polskiego w szkołach i urzędach. Od roku 1861 był posłem do Sejmu Krajowego. W czasie powstania styczniowego pracował w organizacji[4]. Od 1866 roku był członkiem krakowskiej rady miejskiej.
Prezydent Krakowa
[edytuj | edytuj kod]W latach 1874–1881 był prezydentem Krakowa[5]. Był kontynuatorem zmian w mieście zapoczątkowanych m.in. przez Józefa Dietla oraz inicjatorem nowych inwestycji takich jak utworzenie Krypty Zasłużonych na Skałce, restauracja Sukiennic i utworzenie Muzeum Narodowego w Krakowie oraz budowa kompleksu budynków dla straży pożarnej. 24 kwietnia 1880 r. Mikołaj Zyblikiewicz w dowód uznania wysokich zasług dla miasta Krakowa otrzymał kosztowną karabelę, a 1 lutego 1881 r. Rada Miasta Krakowa jednogłośnie przyznała mu honorowe obywatelstwo miasta.
Marszałek Sejmu Galicyjskiego
[edytuj | edytuj kod]W latach 1881–1886 Zyblikiewicz pełnił funkcję Marszałka Sejmu Krajowego. W tym czasie był m.in. inicjatorem budowy drogi przez Pieniny wzdłuż przełomu Dunajca ze Szczawnicy do Czerwonego Klasztoru. Po oddaniu laski marszałkowskiej w listopadzie 1886 r. wrócił do Krakowa. 11 listopada 1886 otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Lwowa.
Zmarł wskutek zapalenia płuc, pochowany został na cmentarzu Rakowickim (kwatera III). Uroczystości pogrzebowe odbyły się w obrządku greckokatolickim i rzymskokatolickim. Nagrobek ufundowało miasto Kraków. Ustawiono go w październiku 1891 roku. Spiżowe popiersie wykonał Tadeusz Błotnicki, łańcuch fabryka L. Zieleniewskiego, a roboty rzeźbiarskie pracownia Józefa Kuleszy[6].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- 2 czerwca 1887 r. na wniosek Rady Miasta podjęto decyzję o ufundowaniu nagrobka, wystawieniu przed magistratem popiersia Zyblikiewicza oraz o nazwaniu jego imieniem jednej z ulic w centrum Krakowa.
- 18 września 1887 roku podczas Zjazdu Kupców i Przemysłowców odsłonięto na Placu Wszystkich Świętych pomnik z brązu projektu Gadomskiego wykonany przez Franciszka Kopaczyńskiego[7]
- W 1885 roku nazwano jego imieniem kanał łączący Dunajec z Wisłą w powiecie dąbrowskim (województwo małopolskie).
- W roku 1886 otrzymał we Lwowie ulicę swojego imienia, która po przejęciu miasta przez Ukraińską SRR została w roku 1950 wykreślona z mapy miasta, stając się częścią obecnej ulicy Iwana Franki.
- Jego imię nosiło również istniejące w latach 1901–1916 pienińskie schronisko Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, położone na prawym brzegu Dunajca, przy Drodze Pienińskiej. Aktualnie Zyblikiewicza upamiętnia niewielka wnęka skalna z okapem w wapiennych zboczach Kaczego przy Drodze Pienińskiej, koło pawilonu Pienińskiego Parku Narodowego, zwana Grotą Zyblikiewicza[8].
- Do 1991 r. jego imieniem nazwany był jeden z bulwarów wiślanych Krakowa[9].
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Mikołaj Zyblikiewicz nigdy nie założył własnej rodziny. Krewnym Mikołaja był ukraiński działacz społeczny i polityczny, jeden z założycieli Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów Jewhen-Mychajło Zyblikewycz[10].
-
Pomnik Mikołaja Zyblikiewicza przed Urzędem Miasta Krakowa na pl. Wszystkich Świętych -
Grobowiec Mikołaja Zyblikiewicza na cmentarzu Rakowickim w Krakowie -
Maszkaron-karykatura Mikołaja Zyblikiewicza w Sukiennicach w Krakowie (według projektu Jana Matejki wykonał Walery Gadomski)
,_Rakowice_Cemetery,_26_Rakowicka_street,_Krakow,_Poland.jpg)
,_1878_desig._by_Jan_Matejko,_realiz._by_Walery_Gadomski,_Sukiennice,_3_Main_Market_square,_Old_Town,_Krakow,_Poland_.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andrzej A. Zięba, Mniejszości Galicji w przededniu wojny, [w:] Andrzej Nowak (red.), Perspektywy przegranych i zwycięzców Wielkiej Wojny : zbiorowe tożsamości i indywidualne doświadczenia w Europie Środkowo-Wschodniej (1914-1921), Warszawa 2018, s. 23 [dostęp 2024-04-27].
- ↑ Кирило Студинський: Павло Леонтович (Павло зі Щуткова). W: Записки Наукового товариства імені Шевченка. T. CXXXII. Львів, 1922, s. 178. (ukr.).
- ↑ Wspomnienie pośmiertne. „Dziennik Polski”. Nr 364, s. 2, 31 grudnia 1892.
- ↑ Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864, Lwów 1904, s. 416.
- ↑ Dominika Hołuj. Rola samorządu terytorialnego w kształtowaniu procesu rozwoju Miasta Krakowa w okresie autonomii (1866–1918). „Zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni”. 5. s. 49.
- ↑ Pomnik...., „Kurier Lwowski”, anno.onb.ac.at, 28 października 1891, s. 4 [dostęp 2024-04-01].
- ↑ Zjazd kupców i Przemysłowców w Krakowie Kurier Lwowski 1911 dodatek do nr 261 s. 1.
- ↑ Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
- ↑ Uchwała nr XXV/170/91 Rady Miasta Krakowa z dnia 14 czerwca 1991 r.. ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-30)].
- ↑ Зиблікевич [Є.] Зі споминів січовика (1914–1919) / [Післямова ред.]. Камінець: Вид. „Стрільця” органу Галиц. Армії, 1919, 15 с. (ukr.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leon Gustaw Dziubiński: Poczet prezydentów, wiceprezydentów i obywateli honorowych miasta Lwowa. Lwów: 1896, s. 20.
- Irena Homola, Kraków za prezydentury Mikołaja Zyblikiewicza, Kraków 1976.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Mikołaj Zyblikiewicz – publikacje w bibliotece Polona
|
