Monetnica korzeniasta

Monetnica korzeniasta
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Omphalotaceae

Rodzaj

monetnica

Gatunek

monetnica korzeniasta

Nazwa systematyczna
Rhodocollybia fodiens (Kalchbr.) Antonín & Antonín & Noordel..
Mycotaxon 63: 365 (1997)
Multimedia w Wikimedia Commons

Monetnica korzeniasta (Rhodocollybia fodiens (Kalchbr.) Antonín & Noordel.) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhodocollybia, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1877 roku Károly Kalchbrenner, nadając mu nazwę Agaricus fodiens. W 1977 r. Vladimír Antonín i Machiel Evert Noordeloos przenieśli go do rodzaju Rhodocollybia[1]. Synonimy:

  • Agaricus fodiens Kalchbr. 1877
  • Agaricus fodiens f. incarnatospermus Britzelm. 1896
  • Collybia fodiens (Kalchbr.) Sacc. 1887[2].

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

O średnicy 3,8–12 cm, u młodych okazów stożkowaty, u starszych płaskowypukły, w końcu prawie płaski, często z niskim, szerokim garbem. Brzeg kapelusza długo podwinięty, dopiero u starych okazów prosty. Nie jest higrofaniczny. Skórka kapelusza gładka, lekko kleista pod wpływem wilgoci, matowa, ku środkowi jasnopomarańczowa do szaropomarańczowej, środek karmelowy do cynamonowobrązowego, niezbyt czerwony. Młode, świeże owocniki z ciemniejszymi, wodnistymi plamami w kierunku brzegu[4].

Blaszki

O szerokości 4–8 mm w wieku dorosłym, gęste, L = 70±100, l = 3±7, żółtawe. Krawędzie nieregularnie ząbkowane tej samej barwy[4].

Trzon

Wysokość 4–9 cm (łącznie z korzeniowatą podstawą, w tym długość podstawy 1,5–5 cm), średnica 0,7–2,5 cm, walcowaty, lub z nieco pogrubioną podstawą, wewnątrz pusty. Powierzchnia aksamitna, wyraźnie wzdłużnie prążkowana, biała, u nasady przechodzącą w czerwonobrązową[4].

Miąższ

Elastyczny, mocny, o niewyraźnym przyjemnym zapachu, żółtawo-biały do pomarańczowo-białego. Smak początkowo łagodny, po chwili lekko gorzki[4].

Cechy mikroskopowe

Bazydiospory średnio 6,9–3,8 µm, Q = 1,6 ± 2, śr. Q = 1,8, elipsoidalne do podłużnych, czasami prawie łezkowate, w odczynniku Melzera niedekstrynoidalne i cienkościenne lub dekstrynoidalne o ściankach słabo pogrubionych, gładkie. Podstawki 4-zarodnikowe. Cheilocystydy 16–55 × 2,5–7,5 µm, nieregularne, cylindryczne, maczugowate lub główkowate, często z cieńszymi, nieregularnymi wyrostkami wierzchołkowymi, rzadko także wyraźnie rozgałęzione[4]

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Podano stanowiska w Europie i azjatyckiej części Rosji[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył tylko jedno stanowisko[3], w 2015 r. podano następne[6]. Gatunek znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-02-06].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-02-06].
  3. ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 589, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e Slavomír Adamčík i inni, Typification of Rhodocollybia fodiens (Tricholomataceae) [online], s. 1–6 [dostęp 2024-02-06] (ang.).
  5. ↑ Występowanie Rhodocollybia fodiens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-06].
  6. ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-07] (pol.).
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 69, ISBN 83-89648-38-5.