Nowa Cerekwia

Zobacz też: inne znaczenia.
Nowa Cerekwia
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

głubczycki

Gmina

Kietrz

Liczba ludności (2007)

922

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-133[2]

Tablice rejestracyjne

OGL

SIMC

0496099

Położenie na mapie gminy Kietrz
Mapa konturowa gminy Kietrz, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego
Mapa konturowa powiatu głubczyckiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Nowa Cerekwia”
Ziemia50°05′27″N 17°55′50″E/50,090833 17,930556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Nowa Cerekwia (cz. Německá Cerekve[3], niem. Deutsch Neukirch) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Kietrz[4]. Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską w 1298 roku, zdegradowana w 1742 roku[5].

W pobliżu miejscowości znajduje się m.in. nieczynny (zalany) kamieniołom mioceńskiego bazaltu z dobrze widocznym ciosem słupowym.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu miejscowości znaleziono ślady wielu osad prehistorycznych i wczesnośredniowiecznych, m.in. kultury amfor kulistych, kultury wczesnego brązu (jedno z najstarszych w Polsce założeń obronnych) z XVIII w. p.n.e., kultury łużyckiej, celtyckiej, przeworskiej.

Historycznie miejscowość leży na tzw. polskich Morawach, czyli na obszarze dawnej diecezji ołomunieckiej. Wzmiankowana w 1234, kiedy należała do Margrabstwa Moraw. Jeszcze w XIII wieku uzyskało prawa miejskie[6]. Istniała tu już wtedy parafia, najstarsza na obszarze dzisiejszego powiatu głubczyckiego[7]. Z 1298 r. pochodzą wzmianki o targach w Nowej Cerekwi. Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus i powiatu głubczyckiego. Pierwotnie była zamieszkała przez tzw. Morawców, jeszcze w XVII wieku językiem kazań był język morawski (gwary laskie)[8], na początku XX wieku była już w całości niemieckojęzyczna. W 1885 r. w miejscowości mieszkało 1011 osób[9].

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnione były w Nowej Cerekwi 844 osoby, z czego 550, ok. 65,2%, to mieszkańcy (w tym 528, ok. 62,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 828 głosów (ok. 98,1% uprawnionych), w tym 827 (ok. 99,9%) ważnych; za Niemcami głosowało 826 osób (ok. 99,8%), a za Polską 1 osoba (ok. 0,1%). W Bieszkowie (niem. Bieskau) rozkład głosów prezentował się następująco: uprawnionych było 691 osób, z czego 446, ok. 64,5%, to mieszkańcy (w tym 442, ok. 64,0% całości, mieszkańcy urodzeni w Bieszkowie). Oddano 680 głosów (ok. 98,4% uprawnionych), w tym 680 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 677 osób (ok. 99,6%), za Polską 3 osoby (ok. 0,4%)[10].

Do 1937 r. Bieszków (Bieskau) posiadał własną pieczęć gminną, na której przedstawiono snopek, a za nim skrzyżowane kosę i grabie[11].

1 kwietnia 1937 r. Nowa Cerekwia i Bieszków zostały połączone w jedną miejscowość o nazwie Altstett[9]. Miejscowość utraciła prawa miejskie[6]. W granicach Polski od końca II wojny światowej. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Nowa Cerekwia[12]. Jej mieszkańcy zostali wysiedleni, a ich miejsce zajęli przesiedleńcy z utraconych przez Polskę Kresów Wschodnich. 80 polskich rodzin, zamieszkujących wieś Doliniany pod Gródkiem Jagiellońskim osiedliły się na Ziemiach Zachodnich w Kościerzycach (powiat brzeski) i właśnie w Nowej Cerekwi (powiat głubczycki) w Opolskiem[13].

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie wsi działalność religijną prowadzi rzymskokatolicka Parafia św. Piotra i Pawła

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Rynek
Ruina kościoła cmentarnego pw. św. Wacława

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:

inne zabytki:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 87887
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 826 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Gregor Wolný: Kirchliche Topographie von Mähren. I. Abtheilung, Band 5. Brünn: Nitsch und Grosse, 1863, s. 234. (niem.).
  4. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2014-02-21].
  5. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 54-55.
  6. ↑ a b Sołectwa gminy Kietrz. [w:] www.kietrz.pl [on-line]. [dostęp 2018-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-12)].
  7. ↑ Katarzyna Maler. ZARYS DZIEJÓW KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO NA ZIEMI GŁUBCZYCKIEJ OD ŚREDNIOWIECZA DO 1945 ROKU. „WROCŁAWSKI PRZEGLĄD TEOLOGICZNY”. 23, s. 187, 2015. 
  8. ↑ Mapa Zasięg mowy polskie na Śląsku około połowy XVII wieku. Opracował Tadeusz Ładogórski w: Historia Śląska pod redakcją Karola Maleczyńskiego, Wrocław 1966, Tom 1, cz. 3.
  9. ↑ a b Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Leobschütz. 2006. [dostęp 2012-06-02]. (niem.).
  10. ↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 15–16. [dostęp 2015-02-12]. (fr. • pol.).
  11. ↑ Aleksandra Starczewska-Wojnar, Baza danych pieczęci gminnych na Śląsku w latach 1722–1945, „Przegląd Archiwalno-Historyczny”, 2023, s. 129, DOI: 10.4467/2391-890xpah., 23.007.19246 [dostęp 2024-11-22] (pol.).
  12. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  13. ↑ https://web.archive.org/web/20160305145524/http://www.brozbar.cieplowizja.pl/grzymalow/grzymalow/przesiedlenia.html Mapa osiedleń
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 29.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Z. Bereszyński, Prastara osada, Gazeta Wyborcza, Opole, 13 VII 2007

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Kietrz
Miasto
Wsie
(ich części)
Osady

Herb gminy Kietrz