Oscar Seborer
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
inżynier, szpieg |
| Odznaczenia | |
| |
Oscar Seborer, ps. Godsend (ur. 4 czerwca 1921 w Nowym Jorku, zm. 23 kwietnia 2015 w Moskwie) – amerykański inżynier polsko-żydowskiego pochodzenia i sowiecki szpieg.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 4 czerwca 1921 r. w Nowym Jorku[1]. Był najmłodszym z pięciorga dzieci Abrahama i Szejny Seborerów, polskich Żydów z Przasnysza[2], którzy między 1903 i 1905 r. wyemigrowali do Wielkiej Brytanii, a potem przed końcem tej dekady[3] do Nowego Jorku[2]. W latach 1934–1938 mieszkał z rodzicami w Palestynie, po czym wrócił z nimi do Nowego Jorku. Mimo że oboje jego rodzice mieli ukończone tylko kilka klas szkoły podstawowej, Seborer podobnie jak wszyscy bracia podjął studia[3]. Kształcił się w nowojorskim City College[2], potem na Ohio State University studiował w zakresie inżynierii elektrycznej[3] i być może tam zetknął się ze środowiskiem komunistycznym. Mimo że jego brat Noah i siostra Rose byli członkami Komunistycznej Partii Stanów Zjednoczonych, a żona brata Maxa była zamieszana w zabójstwo Lwa Trockiego[2], Seborer wstąpił w październiku 1942 r. do amerykańskiego wojska[3] i został skierowany do laboratorium Oak Ridge[2], a potem do zajmującego się budową bomby atomowej laboratorium Los Alamos. Przy konstrukcji bomby atomowej pracował od 1944 do 1946 r.[1]. W maju 1947 r. starał się o cywilną posadę w laboratorium Los Alamos, ale wycofał swoje podanie po miesiącu bez podania powodu i dokończył studia na University of Michigan[3], uzyskując dyplom inżyniera. W 1948 r. podjął pracę w Laboratorium Podwodnych Dźwięków Marynarki Wojennej USA, gdzie prowadzono badania nad sonarami dla okrętów wojennych[2].
Gdy na przełomie lat 1940. i 1950. zaczęto w USA rozpracowanie sowieckich agentów i zaczęto sprawdzać osoby mające najmniejsze związki z komunistami, wobec Seborera pojawiły się anonimowe doniesienia wskazujące na związki jego rodzeństwa z komunistyczną partią USA[2]. W 1949 r. pojawił się wniosek o jego zwolnienie, ale ostatecznie zlecono dalsze śledztwo, po którym w następnym roku zdecydowano zatrzymać go w pracy. Seborer przeniósł się do Biura Okrętów Marynarki Wojennej, gdzie ponowie znalazł się w kręgu podejrzeń[3]. Wkrótce odmówiono mu certyfikatu bezpieczeństwa[2]. 1 lipca 1951 r. odszedł z pracy[3], a dwa dni później wraz z bratem Stuartem[1], jego żoną Miriam i jej matką Anną wyjechali do Europy. Przez rok podróżowali turystycznie po kontynencie, po czym wyjechali do ZSRR, gdzie zamieszkali pod zmienionym nazwiskiem Smith. Seborer i jego brat otrzymali pracę w Akademii Nauk ZSRR[2].
FBI w połowie lat 1950. uzyskało dowody, że Seborerowie współpracowali z sowieckim wywiadem, jednak Amerykanie nie mieli możliwości ścigania ich za te przestępstwa, a ponadto ujawnienie tych informacji mogło narazić informatora, który pozostawał przez kolejne 30 lat źródłem informacji. Seborer z czasem ożenił się w ZSRR z Rosjanką, a w 1964 r. otrzymał Order Czerwonej Gwiazdy[2].
Z ujawnionych w 2019 r. dokumentów wynika, że z czterech znanych sowieckich szpiegów w Los Alamos, Seborer miał dostęp do najważniejszych informacji, gdyż pracował bezpośrednio przy konstrukcji zapalnika bomby i obwodów elektrycznych detonatora[2].
Zmarł 23 kwietnia 2015 r. w Moskwie[2][3], na jego pogrzebie obecny był przedstawiciel FSB[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c the seborer family-some highlights-abraham seborer-jennie, CIA.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Piotr Cieśliński, CIA ujawnia szpiega, który 75 lat temu wykradł najcenniejszy sekret bomby atomowej. To syn polskich emigrantów z Przasnysza [online], wyborcza.pl, 31 stycznia 2020 [dostęp 2020-02-17].
- ↑ a b c d e f g h i Harvey Klehr, John Earl Haynes, On the Trail of a Fourth Soviet Spy at Los Alamos, „Studies in Intelligence”, 63 (3), 2019 [dostęp 2020-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16].