Pacanów (gmina)

Pacanów

gmina miejsko-wiejska
Herb
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	buski
TERC	2601043
Burmistrz	Krzysztof Eliasz
Powierzchnia	124,58 km²
Populacja (2020) • liczba ludności	7269[1]
• gęstość	58,3 os./km²
Nr kierunkowy	41
Tablice rejestracyjne	TBU
Adres urzędu: ul. Rynek 15 28-133 Pacanów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 28[2][3] Liczba miejscowości 29[3]
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Pacanów
Położenie na mapie Polski Pacanów
50°24′N 21°03′E/50,400000 21,050000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Pacanów – gmina miejsko-wiejska w województwie świętokrzyskim, w południowo-wschodniej części powiatu buskiego. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kieleckim.

Siedziba gminy to Pacanów.

W 2010 r. gminę zamieszkiwało 7007 osób^[4].

Historia

W okresie Królestwa Polskiego gmina należała do powiatu stopnickiego w guberni kieleckiej. 1 stycznia^?/13 stycznia 1870 do gminy przyłączono pozbawiony praw miejskich i przekształcony w osadę miejską Pacanów^[5].

Struktura powierzchni

1 stycznia 2011 r. powierzchnia gminy wynosiła 124,58 km²^[4].

W 2007 r. 87% obszaru gminy stanowiły użytki rolne, a 2% – użytki leśne^[6].

Miejscowości

Miejscowości podstawowe i ich integralne części gminy Pacanów, obszar wiejski.
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0258170	Biechów	wieś		50°22′33″N 20°59′36″E/50,375833 20,993333
0258187	Biechów Dolny	przysiółek wsi	Biechów	50°22′15″N 20°59′32″E/50,370833 20,992222
0258193	Biechów Duży	część wsi	Biechów	50°22′46″N 20°59′45″E/50,379444 20,995833
0258253	Biskupice	wieś		50°24′12″N 21°06′29″E/50,403333 21,108056
0258402	Błonie	część wsi	Kępa Lubawska	50°19′19″N 21°03′10″E/50,321944 21,052778
0258520	Błonie	część wsi	Książnice	50°23′10″N 21°05′26″E/50,386111 21,090556
0258595	Błonie	część wsi	Oblekoń	50°19′48″N 21°00′15″E/50,330000 21,004167
0258827	Błonie	część wsi	Rataje Karskie	50°21′55″N 21°03′17″E/50,365278 21,054722
0258900	Błonie	część wsi	Rataje Słupskie	50°20′55″N 21°02′51″E/50,348611 21,047500
0259206	Błonie	część wsi	Zborówek	50°23′00″N 21°06′20″E/50,383333 21,105556
0258773	Chałupki	część wsi	Podwale	50°20′46″N 21°00′25″E/50,346111 21,006944
0258276	Chrzanów	wieś		50°24′10″N 20°59′47″E/50,402778 20,996389
0258359	Dębniak	część wsi	Karsy Małe	50°23′14″N 21°04′59″E/50,387222 21,083056
0258916	Gajówka	część wsi	Rataje Słupskie	50°20′02″N 21°01′46″E/50,333889 21,029444
0259330	Gołożyny	kolonia wsi	Zołcza-Ugory	50°21′30″N 20°57′51″E/50,358333 20,964167
0258945	Góra	część wsi	Słupia	50°23′03″N 21°02′29″E/50,384167 21,041389
0258419	Górka	część wsi	Kępa Lubawska	50°19′21″N 21°02′54″E/50,322500 21,048333
0258603	Górki	część wsi	Oblekoń	50°20′21″N 20°59′44″E/50,339167 20,995556
0258307	Grabowica	wieś		50°22′12″N 21°05′21″E/50,370000 21,089167
0258951	Gródza	część wsi	Słupia	50°22′19″N 21°03′16″E/50,371944 21,054444
0258610	Isep	część wsi	Oblekoń	50°19′21″N 20°58′56″E/50,322500 20,982222
0258626	Ispówka	część wsi	Oblekoń	50°19′08″N 20°59′31″E/50,318889 20,991944
0259070	Kaczyniec	część wsi	Wola Biechowska	50°22′22″N 21°01′13″E/50,372778 21,020278
0258425	Kapłanówka	część wsi	Kępa Lubawska	50°19′40″N 21°02′45″E/50,327778 21,045833
0258320	Karsy Dolne	wieś		50°22′41″N 21°04′06″E/50,378056 21,068333
0258336	Karsy Duże	wieś		50°23′04″N 21°03′34″E/50,384444 21,059444
0258342	Karsy Małe	wieś		50°23′07″N 21°04′16″E/50,385278 21,071111
0259130	Kąty	część wsi	Wójcza	50°23′32″N 20°59′01″E/50,392222 20,983611
0258394	Kępa Lubawska	wieś		50°19′27″N 21°02′57″E/50,324167 21,049167
0258833	Kępa Szczucińska	część wsi	Rataje Karskie	50°19′57″N 21°04′16″E/50,332500 21,071111
0258454	Kiełmin	część wsi	Komorów	50°20′59″N 21°06′14″E/50,349722 21,103889
0257319	Kliny	część wsi	Sroczków	50°25′03″N 21°03′44″E/50,417500 21,062222
0258201	Kołowrocie	część wsi	Biechów	50°23′20″N 20°59′57″E/50,388889 20,999167
0258840	Komora	część wsi	Rataje Karskie	50°20′07″N 21°04′07″E/50,335278 21,068611
0258448	Komorów	wieś		50°21′32″N 21°06′57″E/50,358889 21,115833
0258313	Komorówek	kolonia	Grabowica	50°22′04″N 21°04′31″E/50,367778 21,075278
0258365	Korsaków	część wsi	Karsy Małe	50°22′50″N 21°04′35″E/50,380556 21,076389
0258483	Kółko Żabieckie	wieś		50°20′39″N 21°05′41″E/50,344167 21,094722
0259212	Krzywda	część wsi	Zborówek	50°23′16″N 21°06′52″E/50,387778 21,114444
0258514	Książnice	wieś		50°23′43″N 21°04′38″E/50,395278 21,077222
0257101	Kwasów	wieś		50°25′25″N 21°01′56″E/50,423611 21,032222
0258780	Leśne Drugie	część wsi	Podwale	50°20′35″N 20°58′43″E/50,343056 20,978611
0258796	Leśne Pierwsze	część wsi	Podwale	50°20′48″N 20°59′30″E/50,346667 20,991667
0258804	Leśne Trzecie	część wsi	Podwale	50°20′31″N 20°59′14″E/50,341944 20,987222
0258856	Lisia Górka	część wsi	Rataje Karskie	50°21′01″N 21°03′12″E/50,350278 21,053333
0259270	Lisia Górka	część wsi	Żabiec	50°20′57″N 21°03′49″E/50,349167 21,063611
0258968	Miany	część wsi	Słupia	50°22′10″N 21°03′08″E/50,369444 21,052222
0258260	Mogrołki	część wsi	Biskupice	50°23′45″N 21°07′13″E/50,395833 21,120278
0259287	Muchówka	część wsi	Żabiec	50°21′44″N 21°04′32″E/50,362222 21,075556
0258371	Na Górze	część wsi	Karsy Małe	50°23′24″N 21°04′04″E/50,390000 21,067778
0259146	Na Parceli	część wsi	Wójcza	50°23′57″N 20°58′57″E/50,399167 20,982500
0257325	Naglówka	część wsi	Sroczków	50°24′59″N 21°04′52″E/50,416389 21,081111
0258550	Niegosławice	wieś		50°23′40″N 21°01′30″E/50,394444 21,025000
0258282	Nowa Wieś	część wsi	Chrzanów	50°24′20″N 20°59′30″E/50,405556 20,991667
0259175	Nowa Wieś	część wsi	Wójeczka	50°24′04″N 20°57′45″E/50,401111 20,962500
0257331	Nowe Szczypie	część wsi	Sroczków	50°25′11″N 21°04′08″E/50,419722 21,068889
0258589	Oblekoń	wieś		50°19′49″N 21°00′37″E/50,330278 21,010278
0258632	Osada Oblekońska	część wsi	Oblekoń	50°19′28″N 20°59′43″E/50,324444 20,995278
0258649	Otoka	część wsi	Oblekoń	50°19′22″N 21°00′04″E/50,322778 21,001111
0259235	Piekło	część wsi	Zborówek	50°24′03″N 21°04′36″E/50,400833 21,076667
0259086	Pod Jeziorem	część wsi	Wola Biechowska	50°22′34″N 21°01′08″E/50,376111 21,018889
0258218	Pod Olszyną	część wsi	Biechów	50°22′38″N 21°00′46″E/50,377222 21,012778
0258655	Podchruście	część wsi	Oblekoń	50°19′34″N 21°01′54″E/50,326111 21,031667
0258974	Podgórze	część wsi	Słupia	50°22′59″N 21°02′37″E/50,383056 21,043611
0258224	Podkulczyce	część wsi	Biechów	50°22′49″N 20°59′40″E/50,380278 20,994444
0257348	Podlasie	część wsi	Sroczków	50°24′32″N 21°04′40″E/50,408889 21,077778
0258661	Podlesie	część wsi	Oblekoń	50°19′43″N 20°59′43″E/50,328611 20,995278
0258862	Podlesie	część wsi	Rataje Karskie	50°20′23″N 21°01′41″E/50,339722 21,028056
0258922	Podolszynie	część wsi	Rataje Słupskie	50°19′24″N 21°03′45″E/50,323333 21,062500
0258879	Podszkole	część wsi	Rataje Karskie	50°21′02″N 21°02′32″E/50,350556 21,042222
0258537	Poduchowne	część wsi	Książnice	50°23′45″N 21°04′27″E/50,395833 21,074167
0258431	Podwale	część wsi	Kępa Lubawska	50°19′12″N 21°02′32″E/50,320000 21,042222
0258767	Podwale	wieś		50°20′49″N 21°00′07″E/50,346944 21,001944
0258566	Popelina	część wsi	Niegosławice	50°23′38″N 21°01′51″E/50,393889 21,030833
0258230	Pólko	część wsi	Biechów	50°22′32″N 21°00′30″E/50,375556 21,008333
0258572	Przy Błoniu	część wsi	Niegosławice	50°23′56″N 21°01′39″E/50,398889 21,027500
0258885	Rataje	część wsi	Rataje Karskie	50°20′16″N 21°04′06″E/50,337778 21,068333
0258810	Rataje Karskie	wieś		50°20′19″N 21°03′43″E/50,338611 21,061944
0258891	Rataje Słupskie	wieś		50°20′09″N 21°02′42″E/50,335833 21,045000
0258460	Rzym	część wsi	Komorów	50°21′22″N 21°07′18″E/50,356111 21,121667
0258939	Słupia	wieś		50°22′59″N 21°02′24″E/50,383056 21,040000
0258980	Słupia Wielka	część wsi	Słupia	50°22′59″N 21°02′16″E/50,383056 21,037778
0258678	Smykały	część wsi	Oblekoń	50°20′09″N 21°00′20″E/50,335833 21,005556
0257302	Sroczków	wieś		50°25′13″N 21°03′55″E/50,420278 21,065278
0257354	Sroczków Bankowy	część wsi	Sroczków	50°24′48″N 21°04′05″E/50,413333 21,068056
0258299	Stara Wieś	część wsi	Chrzanów	50°24′05″N 21°00′12″E/50,401389 21,003333
0259181	Stara Wieś	część wsi	Wójeczka	50°24′01″N 20°57′59″E/50,400278 20,966389
0259241	Stary Zborówek	część wsi	Zborówek	50°23′39″N 21°05′57″E/50,394167 21,099167
0257360	Szumarka	kolonia wsi	Sroczków	50°25′21″N 21°02′56″E/50,422500 21,048889
0259005	Trzebica	wieś		50°20′09″N 20°58′14″E/50,335833 20,970556
0259011	Trzebica Kapitulna	część wsi	Trzebica	50°20′03″N 20°58′11″E/50,334167 20,969722
0259028	Trzebica Mała	część wsi	Trzebica	50°19′15″N 20°58′42″E/50,320833 20,978333
0259034	Trzebica Szlachecka	część wsi	Trzebica	50°19′56″N 20°58′49″E/50,332222 20,980278
0258684	Tur	część wsi	Oblekoń	50°19′29″N 20°58′51″E/50,324722 20,980833
0258997	Ugory	część wsi	Słupia	50°21′56″N 21°02′11″E/50,365556 21,036389
0259347	Ugory	kolonia wsi	Zołcza-Ugory	50°22′04″N 20°57′14″E/50,367778 20,953889
0258247	Ukop	przysiółek wsi	Biechów	50°22′40″N 20°58′46″E/50,377778 20,979444
0258477	Warszawa	przysiółek wsi	Komorów	50°21′36″N 21°08′04″E/50,360000 21,134444
0259040	Wątrobówka	część wsi	Trzebica	50°20′26″N 20°57′55″E/50,340556 20,965278
0259057	Weksler	część wsi	Trzebica	50°20′48″N 20°59′01″E/50,346667 20,983611
0258490	Wermanówka	część wsi	Kółko Żabieckie	50°20′30″N 21°04′42″E/50,341667 21,078333
0259063	Wola Biechowska	wieś		50°22′48″N 21°00′56″E/50,380000 21,015556
0258690	Wola Oblekońska	część wsi	Oblekoń	50°19′49″N 20°59′20″E/50,330278 20,988889
0259293	Wójcikówka	część wsi	Żabiec	50°21′38″N 21°03′09″E/50,360556 21,052500
0259123	Wójcza	wieś		50°23′35″N 20°58′42″E/50,393056 20,978333
0259169	Wójeczka	wieś		50°23′58″N 20°58′03″E/50,399444 20,967500
0257377	Wólka	część wsi	Sroczków	50°25′49″N 21°04′10″E/50,430278 21,069444
0259301	Za Trzosem	część wsi	Żabiec	50°21′49″N 21°03′26″E/50,363611 21,057222
0259258	Za Wodą	część wsi	Zborówek Nowy	50°24′19″N 21°05′16″E/50,405278 21,087778
0258709	Zadworze	część wsi	Oblekoń	50°19′32″N 21°00′51″E/50,325556 21,014167
0259318	Zajezioro	część wsi	Żabiec	50°21′14″N 21°04′33″E/50,353889 21,075833
0258388	Zakobyle	część wsi	Karsy Małe	50°22′47″N 21°05′09″E/50,379722 21,085833
0258543	Zakobyle	część wsi	Książnice	50°22′41″N 21°05′29″E/50,378056 21,091389
0259152	Zarzecze	część wsi	Wójcza	50°23′39″N 20°58′48″E/50,394167 20,980000
0259198	Zborówek	wieś		50°23′41″N 21°06′08″E/50,394722 21,102222
0259229	Zborówek Nowy	wieś		50°24′16″N 21°05′23″E/50,404444 21,089722
0259324	Zołcza-Ugory	wieś		50°22′03″N 20°58′15″E/50,367500 20,970833
0258508	Żabiec	część wsi	Kółko Żabieckie	50°21′06″N 21°03′54″E/50,351667 21,065000
0259264	Żabiec	wieś		50°21′06″N 21°03′54″E/50,351667 21,065000
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-11-28

Demografia

Dane z 31 grudnia 2010^[7]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	7007	100	3968	51,5	3739	48,5

• Piramida wieku mieszkańców gminy Pacanów w 2014 roku^[1].

Budżet

Rysunek 1.1 Dochody ogółem w Gminie Pacanów w latach 1995-2010 (w zł)^[8]

Tabela 1.1 Relacje działalności statutowej Gminy Pacanów w latach 1995-2010^[8]

WYSZCZEGÓLNIENIE	J. m.	ROK
		1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010
Dochody ogółem	zł	2 095 927,-	4 300 020,-	9 574 878,-	10 678 359,-	8 886 659,-	8 613 778,-	8 576 922,-	9 627 696,-	10 087 661,-	10 303 163,-	12 343 833,-	14 965 774,78	14 455 989,11	21 124 087,55	20 007 248,65	24 416 484,12
ZNAK	±	+	–	–	+	+	+	–	+	+	+	–	–	–	+	–	+
Deficyt/nadwyżka budżetowy(-a)	zł	45 517,-	24 175,-	316 324,-	193 740,-	656 410,-	1 723 332,-	38 183,-	1 259 918,-	22 706,-	187 120,-	493 102,-	829 982,86	811 000,15	2 473 453,99	619 491,51	4 135 675,92
ZNAK	Σ	=
Wydatki ogółem	zł	2 141 444,-	4 275 845,-	9 258 554,-	10 872 099,-	9 543 069,-	10 337 110,-	8 538 739,-	10 887 614,-	10 110 367,-	10 490 283,-	11 850 731,-	14 135 791,92	13 644 988,96	23 597 541,54	19 387 757,14	28 552 160,04

Rysunek 1.2 Wydatki ogółem w Gminie Pacanów w latach 1995-2010 (w zł)^[8]

Biechów, Biskupice, Chrzanów, Grabowica, Karsy Dolne, Karsy Duże, Karsy Małe, Kępa Lubawska, Komorów, Kółko Żabieckie, Książnice, Kwasów, Niegosławice, Oblekoń, Podwale, Rataje Karskie, Rataje Słupskie, Słupia, Sroczków, Trzebica, Wola Biechowska, Wójcza, Wójeczka, Zborówek, Zborówek Nowy, Zołcza-Ugory, Żabiec

Zabytki

• Bazylika św. Marcina w Pacanowie. W zrębie dzisiejszego kościoła zachowane są fragmenty murów kościoła wczesnogotyckiego. Od strony południowej znajduje się późnorenesansowa kaplica Pana Jezusa z barokowym ołtarzem. Kościół jest Sanktuarium Jezusa Konającego.
• Kościół św. Idziego i św. Mikołaja w Zborówku (XV w.), jedna z najstarszych, drewnianych świątyń w Polsce. Wyposażenie wnętrza, różne stylowo, ma niezwykle cenne elementy. Należy do nich ołtarz główny będący częścią późno-gotyckiego tryptyku z około 1500 r.
• pałac Radziwiłłów w Słupi,
• dwór w Karsach Małych

Ludzie związani z Pacanowem

• Michał z Pacanowa (ur. ok. 1490), ksiądz
• Marek z Pacanowa (ur. ok. 1489), ksiądz
• Wawrzyniec z Pacanowa (zm. 1565), zakonnik
• Feliks Paweł Jarocki (ur. 1790), profesor zoologii
• Władysław Leopold Jaworski (ur. 1865), prawnik polski, polityk konserwatywny, profesor UJ, członek PAU.
• Prof. dr hab. med. Edward Bryk (ur. 1923), lekarz
• Profesor Stanisław Wróbel (1924-2003)
• Profesor Stanisław Pytko (ur. 1929), trybolog
• Prof. dr hab. med. Artur Gałązka (ur. 1933)
• Prof. dr hab. Henryk Chojnacki (ur. 1934)
• Prof. dr hab. inż. Stanisława Dalczyńska – Jonas (ur. 1944)
• Profesor Marek Dziekan (ur. 1965)
• Jan Woś, piłkarz pierwszoligowej Odry Wodzisław

Charakterystyka gospodarcza

Gmina ma charakter typowo rolniczy. Na urodzajnych glebach, na skalę przemysłową uprawia się warzywa, rośliny okopowe, zboża. 450 ha zajmują stawy hodowlane. Zarejestrowanych jest 135 podmiotów gospodarczych. Liczba bezrobotnych – 347 osób.

Infrastruktura

Infrastruktura techniczna gminy ulega systematycznej poprawie. 9 sołectw korzysta z gazu przewodowego. Prawie cała gmina ma wodociąg. W budowie jest ostatni wodociąg we wsi Sroczków. Działa automatyczna centrala telefoniczna. OSP – 11 jednostek.

Opieka medyczna

Ośrodek Zdrowia w Pacanowie.

Szkolnictwo

Działa 5 szkół podstawowych i 2 gimnazja.

Kultura, sport, turystyka

Funkcjonują: Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka i biblioteka publiczna. Od ponad 20 lat istnieje zespół folklorystyczny „Pacanowianie”. Z inicjatywy Samorządu miejscowości ukazuje się miesięcznik „Z życia gminy”.

Baza noclegowo-gastronomiczna

Restauracja „Koziołek”, ul. Biechowska 1
Restauracja „Bajkowa”, ul. Szkolna 23

Instytucje pozarządowe

Na terenie gminy mają siedziby: Stowarzyszenie Miłośników Gminy Pacanów, Stowarzyszenie Prywatnych Przedsiębiorców Gminy Pacanów, Stowarzyszenie „Zorza – Tempo” Pacanów, Fundacja „Bajkowy Pacanów”, Stowarzyszenie „Gospodarna Wieś Kwasów”, Stowarzyszenie „Era Młodych”, Stowarzyszenie „G5”, Fundacja Wspólnota Wielopokoleniowa.

Sołectwa

Biechów, Biskupice, Chrzanów, Grabowica, Karsy Dolne, Karsy Duże, Karsy Małe, Kępa Lubawska, Komorów, Kółko Żabieckie, Książnice, Kwasów, Niegosławice, Oblekoń, Pacanów, Podwale, Rataje Karskie, Rataje Słupskie, Słupia, Sroczków, Trzebica, Wola Biechowska, Wójcza, Wójeczka, Zborówek, Zborówek Nowy, Zołcza-Ugory, Żabiec^[2].

Sąsiednie gminy

Łubnice, Mędrzechów, Nowy Korczyn, Oleśnica, Solec-Zdrój, Stopnica, Szczucin

Przypisy

1. Gmina Pacanów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-19] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. Wykaz sołectw i sołtysów. BIP Gminy Pacanów, 2012-01-27. [dostęp 2012-09-12].
3. Urząd Statystyczny w Kielcach
4. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., GUS, 10 sierpnia 2011, s. 141, ISSN 1505-5507 .
5. Postanowienie z 7 (19) listopada 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 425).
6. Gmina Pacanów. REGIOset.pl. [dostęp 2012-09-12].
7. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2010 r., GUS, 10 czerwca 2011, s. 96, ISSN 1734-6118 .
8. Na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS (Jednostka terytorialna: Pacanów (2) Okres sprawozdawczy: Dane roczne Kategoria:DOCHODY I WYDATKI BUDŻETÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Lata: 1995-2010 Zakres danych: OGÓŁEM).

Linki zewnętrzne

• Gmina Pacanów. Historia i tradycje. pacanow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-06)].