Pfalz Dr.I

Pfalz Dr.I
	; Drugi prototyp myśliwca Pfalz Dr.I o nr 3050/17
	Dane podstawowe
Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Producent	Pfalz Flugzeugwerke GmbH
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	trójpłat o konstrukcji drewnianej
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	1917
Wycofanie ze służby	1918
Liczba egz.	10
	Dane techniczne
Napęd	Siemens-Halske Sh.III
Moc	118 kW (160 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	8,55 m
Długość	5,5 m
Wysokość	2,7 m
Powierzchnia nośna	17 m²
	Masa
Własna	510 kg
Startowa	705 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	190 km/h
Prędkość wznoszenia	1,5 min na 1000 m; 11,5 min na 5000 m
Pułap	6500 m
Długotrwałość lotu	1,5 h
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	2 km kal. 7,92 mm
	Użytkownicy
	Luftstreitkräfte
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pfalz Dr.I – niemiecki trójpłatowy samolot myśliwski z okresu I wojny światowej, zaprojektowany i zbudowany w niemieckiej wytwórni Pfalz Flugzeugwerke GmbH w Spirze. Maszyna była jedynym prócz Fokkera Dr.I niemieckim trójpłatowym myśliwcem, który trafił do produkcji seryjnej. Kłopoty z napędem spowodowały jednak, że zbudowano zaledwie 10 egzemplarzy samolotu, który używany był bojowo przez Luftstreitkräfte od kwietnia 1918 roku. Pfalz Dr.I legitymował się najlepszą prędkością wznoszenia spośród wszystkich niemieckich myśliwców używanych podczas I wojny światowej.

Historia

Sukcesy odnoszone przez pierwsze zbudowane w koncepcji trójpłata myśliwce Sopwith Triplane spowodowały, że Idflieg wydał polecenie skonstruowania podobnej maszyny dla niemieckiego lotnictwa^[1]. Co najmniej 15 niemieckich i austro-węgierskich firm lotniczych rozpoczęło projektowanie trójpłatów, często przekonstruowując istniejące dwupłatowce^[2]^[3]. W 1917 roku w zakładach Pfalz Flugzeugwerke GmbH w Spirze zbudowano prototyp trójpłatowego samolotu myśliwskiego, zaprojektowanego od początku w takim układzie^[4]^[5]^[a]. Do napędu płatowca użyto nowatorskiego, birotacyjnego silnika gwiazdowego Siemens-Halske Sh.III, w którym wał korbowy wraz ze śmigłem wirowały w przeciwnym kierunku niż cylindry^[4]^[6]. Podczas przeprowadzonych od sierpnia do października 1917 roku prób myśliwiec uzyskał najlepszą prędkość wznoszenia spośród wszystkich niemieckich samolotów z I wojny światowej, osiągając wysokość 5000 metrów w czasie 11,5 minuty (w porównaniu z 35 minutami osiąganymi przez Albatrosa D.V, standardowego wówczas niemieckiego myśliwca^[4]^[7]. Osiągi te spowodowały chęć zamówienia przez Idflieg jak największej liczby tych samolotów, jednak uniemożliwiły to problemy z niedopracowanym silnikiem Sh.III, który pomimo zmniejszenia momentu pędu wirującej masy jednostki napędowej (głównego problemu silników rotacyjnych) przegrzewał się (z powodu niewielkiej prędkości obrotu cylindrów wynoszącej 15 obr./s, w porównaniu do 20–25 obr./s w typowych silnikach rotacyjnych)^[4]^[6]. W grudniu 1917 roku do Spiry przybył Manfred von Richthofen w celu przetestowania maszyny w locie^[3]. W jego ocenie własności lotne Pfalza były gorsze od Fokkera Dr.I, a silnik Sh.III nie osiągał mocy maksymalnej; w rezultacie wydał opinię, że Pfalz Dr.I nie nadaje się do produkcji na dużą skalę^[3]. Ostatecznie rozpoczęto produkcję seryjną Dr.I, jednak wyprodukowano zaledwie 10 egzemplarzy serii próbnej^[4]^[5]. Pfalz Dr.I był jednym z dwóch niemieckich trójpłatowych myśliwców, które trafiły podczas wojny do produkcji seryjnej (wraz ze zbudowanym w znacznie większej ilości Fokkerem Dr.I)^[2]^[3]. W porównaniu do tej ostatniej maszyny Pfalz Dr.I miał słabszą zwrotność, a ponadto był wolniejszy od współczesnych mu alianckich myśliwców dwupłatowych^[5]^[8].

Użycie

Pfalz Dr.I trafił na front wiosną 1918 roku, kiedy to maszyny seryjne zostały przekazane na wyposażenie Jagdstaffel 73^[2]^[9]. Według sporządzanych co dwa miesiące wykazów, najwięcej myśliwców Pfalz Dr.I w eskadrach bojowych znajdowało się 30 kwietnia 1918 roku (dziewięć sztuk), spadając 30 czerwca do siedmiu egzemplarzy i 31 sierpnia do zaledwie jednego^[10]^[11].

Opis konstrukcji i dane techniczne

Pfalz Dr.I był jednosilnikowym, jednoosobowym trójpłatem myśliwskim^[12]^[13]. Pękaty, wyprofilowany aerodynamicznie kadłub o konstrukcji skorupowej wykonany był ze sklejki, a jego szkielet tworzyła drewniana rama wzmocniona wstawkami sklejkowymi; statecznik pionowy był integralną częścią kadłuba^[3]. Długość samolotu wynosiła 5,5 metra, a jego wysokość 2,7 metra^[4]^[14]^[b]. Rozpiętość skrzydeł wynosiła od 8,55 metra (górne) poprzez 8,1 metra (środkowe) do 7,82 metra (dolne), zaś ich cięciwy odpowiednio 1,1 metra, 0,5 metra i 0,7 metra^[4]^[14]. Odległość między skrzydłami górnym i środkowym wynosiła 0,78 metra, zaś między środkowym a dolnym 0,75 metra; przesunięcie płatów w poziomie wynosiło 0,7 metra^[4]^[14]. Lotki znajdowały się tylko na górnym płacie; skrzydła oraz stery kierunku i wysokości pokryte były płótnem^[3]. Powierzchnia nośna wynosiła 17 m²^[4]^[14]. Masa własna wynosiła 510 kg, zaś masa całkowita (startowa) 705 kg^[7]^[12]. Podwozie dwukołowe, z wysokimi goleniami wykonanymi z rur stalowych^[3].

Napęd stanowił chłodzony powietrzem 11-cylindrowy birotacyjny silnik gwiazdowy Siemens-Halske Sh.III o mocy 118 kW (160 KM), osłonięty okrągłą aluminiową osłoną wyposażoną w 12 dużych otworów wentylacyjnych, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące^[3]^[12]. Prędkość maksymalna wynosiła 190 km/h na wysokości 4000 metrów^[12]^[15]^[c]. Długotrwałość lotu wynosiła 1,5 godziny^[12]^[13]. Maszyna osiągała wysokość 1000 metrów w czasie 1,5 minuty, 2000 metrów w 3 minuty, 3000 metrów w 5,5 minuty, 4000 metrów w 8,5 minuty, 5000 metrów w 11,5 minuty, zaś na osiągnięcie 6000 metrów samolot potrzebował 14,5 minuty^[4]^[14]^[d]. Pułap wynosił 6500 metrów^[13]^[e].

Myśliwiec uzbrojony był w dwa stałe zsynchronizowane karabiny maszynowe LMG 08/15 kalibru 7,92 mm, umieszczone na grzbiecie kadłuba^[7]^[12].

Uwagi

↑ Gray i Thetford 1970 ↓, s. 507 i Munson 1969 ↓, s. 169 podają, że Dr.I był trójpłatową konwersją wcześniejszego modelu Pfalz D.VII, zaś Харук 2014 ↓, s. 151 podaje, że to Dr.I stanowił protoplastę myśliwców D.VII i D.VIII.
↑ Identycznie podaje Харук 2014 ↓, s. 195. Natomiast Green i Swanborough 1995 ↓, s. 467 i Gray i Thetford 1970 ↓, s. 507 podają, że wysokość samolotu wynosiła 2,76 metra, zaś Nemsch 2003 ↓, s. 151 podaje długość 5,6 metra i wysokość 2,9 metra.
↑ Nemsch 2003 ↓, s. 151 podaje, że prędkość maksymalna wynosiła 160 km/h.
↑ Green i Swanborough 1995 ↓, s. 467 podaje, że samolot osiągał wysokość 5000 metrów w 13,5 minuty.
↑ Харук 2014 ↓, s. 151 podaje, że pułap wynosił 5200 metrów.

Przypisy

↑ Goworek 1988 ↓, s. 63-64.
↑ ^a ^b ^c Goworek 1988 ↓, s. 70.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Lamberton 1964 ↓, s. 158.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Herris 2012 ↓, s. 135.
↑ ^a ^b ^c Herris 2001 ↓, s. 66.
↑ ^a ^b Goworek 1988 ↓, s. 175.
↑ ^a ^b ^c Gray i Thetford 1970 ↓, s. 507.
↑ Herris 2012 ↓, s. 135–136.
↑ Imrie 1978 ↓, s. 16.
↑ Herris 2012 ↓, s. 11.
↑ Herris 2001 ↓, s. 154.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Green i Swanborough 1995 ↓, s. 467.
↑ ^a ^b ^c Nemsch 2003 ↓, s. 151.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Herris 2001 ↓, s. 71.
↑ Харук 2014 ↓, s. 151.

Bibliografia

Андрей Харук: Истребители Первой Мировой Войны. Более 100 типов боевых самолетов. Москва: Эксмо, 2014, seria: Война и мы. Авиаколлекция. ISBN 978-5-699-70858-1. OCLC 879321043. (ros.).
Tomasz Goworek: Samoloty myśliwskie pierwszej wojny światowej. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988. ISBN 83-206-0689-6.
Peter Gray, Owen Thetford: German Aircraft of The First World War. New York: Doubleday & Company, Inc., 1970. ISBN 0-370-00103-6. (ang.).
William Green, Gordon Swanborough: The Complete Book of Fighters. New York: Smithmark, 1995. ISBN 978-0-8317-3939-3. (ang.).
Jack Herris: Pfalz Aircraft of World War I. T. 4. Boulder, Colorado: Flying Machines Press, 2001, seria: Great War Aircraft in Profile. ISBN 1-891268-15-5. (ang.).
Jack Herris: Pfalz Aircraft of WWI. T. 5. Aeronaut Books, 2012, seria: Great War Aviation Centennial Series. ISBN 978-1-935881-12-4. (ang.).
Alex Imrie: German fighter units, June 1917–1918. London: Osprey Publishing Limited, 1978, seria: Airwar. No. 17. ISBN 0-85045-289-9. OCLC 8085286. (ang.).
W.M. Lamberton: Fighter Aircraft of the 1914–1918 War. Letchworth: Harleyford Publications Ltd., 1964. ISBN 978-0816863600. (ang.).
Kenneth Munson: Aircraft of World War I. London: Ian Allan, 1969. ISBN 978-0385034715. (ang.).
Volker Nemsch: Die Fliegerei des Ersten Weltkrieges. Germany: QAU, 2003. ISBN 3-930571-71-4. (niem.).

Linki zewnętrzne

Sylwetka samolotu Pfalz Dr.I w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).

[6] Gray i Thetford 1970 ↓, s. 507 i Munson 1969 ↓, s. 169 podają, że Dr.I był trójpłatową konwersją wcześniejszego modelu Pfalz D.VII, zaś Харук 2014 ↓, s. 151 podaje, że to Dr.I stanowił protoplastę myśliwców D.VII i D.VIII.

[16] Identycznie podaje Харук 2014 ↓, s. 195. Natomiast Green i Swanborough 1995 ↓, s. 467 i Gray i Thetford 1970 ↓, s. 507 podają, że wysokość samolotu wynosiła 2,76 metra, zaś Nemsch 2003 ↓, s. 151 podaje długość 5,6 metra i wysokość 2,9 metra.

[18] Nemsch 2003 ↓, s. 151 podaje, że prędkość maksymalna wynosiła 160 km/h.

[19] Green i Swanborough 1995 ↓, s. 467 podaje, że samolot osiągał wysokość 5000 metrów w 13,5 minuty.

[20] Харук 2014 ↓, s. 151 podaje, że pułap wynosił 5200 metrów.

[CITEREFGoworek198863-64-1] Goworek 1988 ↓, s. 63-64.

[CITEREFGoworek198870-2] Goworek 1988 ↓, s. 70.

[CITEREFLamberton1964158-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Lamberton 1964 ↓, s. 158.

[CITEREFHerris2012135-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Herris 2012 ↓, s. 135.

[CITEREFHerris200166-5] Herris 2001 ↓, s. 66.

[CITEREFGoworek1988175-7] Goworek 1988 ↓, s. 175.

[CITEREFGrayThetford1970507-8] Gray i Thetford 1970 ↓, s. 507.

[CITEREFHerris2012135–136-9] Herris 2012 ↓, s. 135–136.

[CITEREFImrie197816-10] Imrie 1978 ↓, s. 16.

[CITEREFHerris201211-11] Herris 2012 ↓, s. 11.

[CITEREFHerris2001154-12] Herris 2001 ↓, s. 154.

[CITEREFGreenSwanborough1995467-13] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Green i Swanborough 1995 ↓, s. 467.

[CITEREFNemsch2003151-14] Nemsch 2003 ↓, s. 151.

[CITEREFHerris200171-15] Herris 2001 ↓, s. 71.

[CITEREFХарук2014151-17] Харук 2014 ↓, s. 151.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[b]

[15]

[c]

[d]

[e]

Samoloty myśliwskie	AEG D.I Albatros D.I Albatros D.II Albatros D.III Albatros D.V Albatros W.4 Fokker D.I Fokker D.II Fokker D.III Fokker D.IV Fokker D.V Fokker D.VI Fokker D.VII Fokker D.VIII (E.V) Fokker Dr.I Fokker E.I Fokker E.II Fokker E.III Fokker E.IV Halberstadt D.II Junkers D.I LFG Roland D.I LFG Roland D.II LFG Roland D.VI Pfalz D.III Pfalz D.VII Pfalz D.VIII Pfalz D.XII Pfalz D.XV Pfalz Dr.I Pfalz E.I Siemens-Schuckert D.III Siemens-Schuckert D.IV Siemens-Schuckert E.I Siemens-Schuckert E.III
Samoloty bombowe	AEG G.II AEG G.IV Gotha G.I Gotha G.IV Gotha G.V Gotha G.VI Friedrichshafen G.III S.S.W. R.III Staaken R.VI Staaken R.XIV
Wodnosamoloty i łodzie latające	Albatros W.4 Albatros W.5 Friedrichshafen FF.33 Friedrichshafen FF.49 Gotha WD.1 Gotha WD.2 Hansa-Brandenburg W.12 Hansa-Brandenburg W.29 Junkers J 11 Lübeck-Travemünde F4
Samoloty rozpoznawcze i lekkie bombowe	AEG C.I AEG C.II AEG C.III AEG C.IV AEG C.V AEG C.VI AEG C.VII AEG C.VIII AEG C.VIII Dr Ago C.I Ago C.IV Albatros C.I Albatros C.III Albatros C.V Albatros C.VII Albatros C.X Albatros C.XII Albatros C.XV Aviatik C.I Aviatik C.III DFW C.V Halberstadt C.V LFG Roland C.II LVG C.II LVG C.V LVG C.VI Rumpler C.I Rumpler C.IV Rumpler C.VII
Samoloty wielozadaniowe	Aviatik B.I Halberstadt CL.II Halberstadt CL.IV Hannover CL.II Hannover CL.V Junkers CL.I
Samoloty szturmowe	AEG J.I Albatros J.I Junkers J.I
Nieuzbrojone samoloty szkolne i rozpoznawcze	AEG B.I AEG B.II AEG B.III Albatros B.I Albatros B.II Albatros B.III Aviatik B.II Fokker A.I Hansa-Brandenburg B.I Kondor B.I LVG B.I, B.II, B.III Rumpler C.VIII Rumpler Taube
Konstrukcje prototypowe	AEG DJ.I AEG Dr.I AEG G.I AEG PE Albatros D.IV Albatros D.VI Albatros D.VII Albatros D.IX Albatros D.X Albatros D.XI Albatros D.XII Albatros Dr.I Albatros Dr.II Albatros W.3 Albatros W.8 DFW Floh Gotha WD.3 Halberstadt C.III Hansa-Brandenburg W.11 Hansa-Brandenburg W.16 Junkers J 1 Junkers J 2 Junkers J 7 Junkers J 8 Kondor D 1 Kondor D 2 Kondor D 6 Kondor D 7 Kondor W 1 LFG Roland Stralsund V 19 Pfalz D.VI Pfalz Dr.II Schütte-Lanz C.I Schütte-Lanz G.I
Inne	System oznaczeń niemieckich samolotów z okresu I wojny światowej