Piotrowice-Ochojec

Dzielnica nr 19
Piotrowice-Ochojec
	Dzielnica Katowic
	; Osiedle Targowisko, Akademia Górnośląska, kaplica św. Huberta, detal domu przy ulicy Wojska Polskiego, kościół św. Jacka, osiedle Odrodzenia, gmach Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Zespół dzielnic	południowy
Data założenia	1 stycznia 1992
Powierzchnia	12,08 km²
Wysokość	270–300 m n.p.m.
Populacja (31.12.2020); • liczba ludności	; 22 369
• gęstość	1852 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Tablice rejestracyjne	SK
	Położenie na mapie Katowic;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Piotrowice-Ochojec – dzielnica Katowic, położona w południowej części miasta, nad Kłodnicą, Ślepiotką i Mleczną. Na tę dzielnicę, obejmującą w części dawną gminę Piotrowice, składają się następujące części miasta: Piotrowice (w tym osiedla Odrodzenia i Targowisko), Ochojec, południowa część Zadola wraz z osiedlem Młodych, a także południowy fragment Brynowa w rejonie Centrum Przesiadkowego Brynów.

Początki Piotrowic, będącej dawniej jedną z najstarszych wsi na ziemi pszczyńskiej związane są z dawną wsią – Uniczowy, która w XV wieku rozpadła się na trzy osobne, w tym na Piotrowice. Początki samego Ochojca sięgają końcówki XVIII wieku, kiedy to osiedlono w jej rejonie pierwszych kmieci. Na początku XX wieku obszar Piotrowic-Ochojca zaczął nabierać charakteru podmiejskiego, a osiedlali się tutaj wówczas robotnicy pracujący w pobliskich zakładach przemysłowych. W 1907 roku założono tutaj fabrykę urządzeń i maszyn górniczych (późniejszy FAMUR), a w 1977 roku w Ochojcu otwarto szpital. Tereny Piotrowic i Ochojca w 1951 roku włączono do Katowic, dzielnicę Piotrowice-Ochojec powołano 1 stycznia 1992 roku.

Piotrowice-Ochojec jest dzielnicą wielofunkcyjną – poza funkcją mieszkaniową występują tutaj działalności związane z edukacją, opieką zdrowotną, usługami i handlem, szkolnictwem wyższym oraz przemysłem. Siedzibę ma tutaj grupa FAMUR, która stała się producentem maszyn górniczych ze spółkami na terenie całego świata. Dzielnica jest siedzibą uczelni wyższej – Akademii Górnośląskiej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach, placówek o zasięgu wojewódzkim – Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach, a także dużego kompleksu szpitalnego – Górnośląskiego Centrum Medycznego im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Główną osią komunikacyjną dzielnicy jest droga krajowa nr 81 relacji Katowice – Skoczów, przebiegająca ulicą Kolejową i T. Kościuszki, wewnątrz dzielnicy ważniejszymi drogami są ulice gen. Z. Waltera-Jankego oraz Armii Krajowej. Przez dzielnicę przebiega kilka linii kolejowych, w tym magistralne, przy których położony jest przystanek osobowy Katowice Piotrowice. Piotrowice-Ochojec jest trzecią największą powierzchniowo i ludnościowo dzielnicą Katowic.

Geografia

Położenie

Piotrowice-Ochojec jest jedną z 22 dzielnic Katowic o numerze 19, będącą jednostką pomocniczą gminy. Znajduje się w grupie dzielnic południowych wraz z Murckami, Zarzeczem, Kostuchną i Podlesiem. Powierzchnia dzielnicy wynosi 12,08 km², co stanowi 7,33% powierzchni całego miasta^[2]. Odległość do centrum Katowic z centrum dzielnicy wynosi około 7 km^[3].

Piotrowice-Ochojec od północy graniczy z dzielnicami: Ligota-Panewniki, Brynów część wschodnia-Osiedle Zgrzebnioka i Osiedle Paderewskiego-Muchowiec, od wschodu z Giszowcem i Murckami, od południa z Kostuchną i Zarzeczem, a od zachodu z miastem Mikołów^[4]. Granice dzielnicy przebiegają następująco:

Od północy – granica biegnie od granicy Katowic z Mikołowem w rejonie Stargańca w kierunku wschodnim; dalej szlakami turystycznymi i wzdłuż południowej krawędzi ulicy Śląskiej; w dalszym przebiegu otacza ona od południu osiedle przy ulicy Studenckiej oraz Park Zadole, po czym na wysokości ulicy Skrzypów na osiedlu Młodych skręca w kierunku Ślepiotki w Zadolu; dalej granica ta biegnie środkiem koryta Ślepiotki w kierunku południowo-wschodnim do przecięcia torów kolejowych i dalej wzdłuż nich granica biegnie do ulicy Sarmackiej; w dalszym ciągu granica ta ciągnie się na północ od tej ulicy, równolegle do ulicy Stalowej; granica ta następnie kieruje się wzdłuż tej ulicy w kierunku północno-wschodnim i kolejno ulicami: Kolejową i T. Kościuszki do wiaduktu kolejowego; dalej granica dzielnicy prowadzi wzdłuż linii kolejowej nr 171^[5] w kierunku południowo-wschodnim na tereny dawnej stacji rozrządowej Katowice Muchowiec, po czym skręca na południe do ulicy 73 Pułku Piechoty; granica północna kończy się na skrzyżowaniu z duktem leśnym koło kaplicy św. Huberta^[6]^[4],
Od wschodu – granica biegnie na południe wzdłuż duktu leśnego do torów kolejowych, skąd skręca na południowy zachód, biegnąc wzdłuż duktu leśnego wychodzącego z ulicy Macierzanki w Ochojcu i dalej na południe w kierunku Ślepiotki^[6]^[4],
Od południa – granica ciągnie się w kierunku zachodnim do skrzyżowania trzech rozwidleń ulicy Bażantów; dalej biegnie na północny zachód południowym skrajem ulicy M. Radockiego, a na wysokości kościoła Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa granica skręca na południe do ulicy Bażantów; dalej granica kieruje się tą ulicą do ronda gen. St. Rostworowskiego, a za nim na zachód do ulicy Tunelowej; dalej granica kieruje się w kierunku zachodnim, otaczając osiedla w rejonie ulicy Tunelowej 20-30 od północy; za wiaduktem kolejowym nad ulicą Tunelową granica kieruje się równolegle wzdłuż cieku wodnego do ulicy T. Kościuszki, a dalej wzdłuż tej ulicy do granicy miasta Katowice z Mikołowem^[6]^[4],
Od zachodu – pokrywa się ona z granicą Katowic z Mikołowem od przecięcia z ulicą T. Kościuszki do przecięcia ze szlakami turystycznymi przy Stargańcu^[6]^[4].

Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego obszar Piotrowic-Ochojca położony jest w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13), stanowiącym południową część makroregionu Wyżyna Śląska. Wyżyna Śląska jest fragmentem podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska^[7]. Pod względem krain historycznym dzielnica znajduje się we wschodniej części Górnego Śląska^[8].

Geologia

Tereny Piotrowic-Ochojca położone są w niecce górnośląskiej^[9], a obszar ten ma budowę zrębową. Na przełomie dewonu i karbonu zostało zaburzone paleozoiczne podłoże Wyżyny Śląskiej poprzez utworzenie zapadliska, które w okresie karbonu zostało wypełnione przez zlepieńce, piaskowce i łupki ilaste zawierające pokłady węgla kamiennego^[10]. Utwory z tego okresu budują podłoże dzielnicy jedynie we wschodniej jej części w rejonie rezerwatu przyrody „Ochojec” oraz niewielki fragment w strefie pomiędzy doliną Ślepiotki a ulicą Spółdzielczości^[11]. Są to wychodnie warstw orzeskich (westfal B). Jest to potężna seria, składająca się przeważnie z łupków z wkładkami piaskowców, syderytów i przeszło 50 pokładami węgla kamiennego. Charakterystyczną cechą warstw orzeskich są kilkudziesięciometrowej miąższości ławice iłołupków nadających się do produkcji ceramiki budowlanej^[10].

Na utworach karbońskich zalegają utwory triasowe. W dolnym triasie rozpoczynał się zalew morski, który trwał przez cały wapień muszlowy. Pozostawił on po sobie osady morskie wykształcone w postaci wapieni^[10]. Z okresu dolnej części wapienia muszlowego pozostały nieco większe powierzchnie wapieni tzw. warstw gogolińskich o łącznej miąższości sięgającej 40 m. Utwory te występują najczęściej pod przykryciem utworów czwartorzędowych, stanowiąc na powierzchni niewielkie wyspy^[12]. Pod utworami czwartorzędowymi w Piotrowicach-Ochojcu utwory triasowe ciągną się na obszarze pomiędzy ulicą Kolejową a ulicą Bażantów w rejonie Skotnicy. Obszar ten pośrodku rozdziela strefa występowania utworów karbońskich, a utwory triasowe tworzą piaskowce, mułowce i iłowce (warstwy świerklanieckie) oraz dolomity i margle wytworzone w triasie dolnym, a także wapienie, margle i dolomity (warstwy błotnickie i gogolińskie) z okresu triasu środkowego^[11]. Powierzchniowo znajdują się tutaj dwie wyspy występowania warstw karchowickich (wapieni krystalicznych, białych i różowych) wykształconych w okresie wapienia muszlowego – w Ochojcu na północ od ulicy Odrodzenia i w Piotrowicach w rejonie ulicy Armii Krajowej na południe od rzeki Mlecznej^[13].

W okresie trzeciorzędu utworzyły się główne rysy rzeźby terenu Piotrowic-Ochojca. Wówczas to dochodziło intensywnych procesów wietrzenia chemicznego i denudacji. Zasadnicze znaczenie dla rozwoju rzeźby miała w miocenie faza ruchów tetonicznych związanych z orogenezą alpejską. Spękaniu uległa wtedy płyta antyklinorium śląsko-krakowskiego, tworząc m.in. rów Kłodnicy zaczynający się na zachód od Ochojca i ciągnący się w kierunku zachodnim. Rowy, zapadliska i niskie zręby zostały pokryte osadami morza mioceńskiego^[12]. Powierzchniowo zachowały się dwie niewielkie wyspy iłów i piasków słodkowodnych z tego okresu, a występują one w Piotrowicach w rejonie ulic Gołębiej i K. Kempy^[13], pod utworami czwartorzędowymi utwory z miocenu budują większą część Piotrowic-Ochojca. Utwory te tworzą iły, mułki, piaski i piaskowce, a ciągną się na wschód od osiedla Odrodzenia, w rejonie ochojeckiego szpitala, na zachód od linii utworów triasowych, tj. za zachód od rejonów ulic: Wroniej, Szewskiej i Lechickiej, na także na północ od ulicy Kolejowej^[11].

W czwartorzędzie obszar dzielnicy został prawdopodobnie pokryty przez lądolód skandynawski dwukrotnie: podczas najstarszego zlodowacenia Sanu (krakowskiego) oraz w okresie zlodowacenia Odry (środkowopolskiego). Osady po pierwszym zlodowaceniu zostały w większości usunięte w okresie interglacjału, a lądolód zlodowacenia Odry, który wkroczył na tereny Katowic od zachodu wzdłuż obniżenia Kłodnicy pozostawił po sobie gliny zwałowe występujące wzdłuż obniżeń dolinnych. Wody z topniejącego lodowca kierowały się obniżeniami dolinnymi na południowy wschód z doliny Kłodnicy do doliny Mlecznej i dalej do Wisły^[12]. Piotrowice-Ochojec powierzchniowo budują głównie piaski i żwiry glacjalne z głazami na glinie zwałowej, a wyspowo występują także piaski i żwiry fluwioglacjalne oraz gliny zwałowe (te ostatnie głównie we wschodniej części dzielnicy)^[13].

W trwającym współcześnie holocenie następują zjawiska niszczenia i wyprzątania pokryw osadów plejstoceńskich^[14]. Osady rzeczne występują w dolinach rzek, m.in. w dolinach Mlecznej, Rowu Piotrowickiego i Ślepiotki, a także m.in. we wzdłuż ulicy St. Łętowskiego pośrodku osiedla Odrodzenia^[13].

Gleby

Gleby na terenie Piotrowic-Ochojca na ogół wykształciły się na podłożu piasków słabogliniastych^[15]. Na tych utworach w zachodnich rejonach dzielnicy wykształciły się gleby bielicowe i rdzawe, w środkowych częściach powstały gleby płowe wytworzone z glin zwałowych oraz piasków naglinowych i naiłowych, wschodnie obszary budują gleby płowe wytworzone z piaskowców karbońskich, a także gleby antropogeniczne wytworzone z glin zwałowych^[16]. Pod względem klasyfikacji bonitacyjnej gleb, w Piotrowicach występują przeważnie gleby niskich klas bonitacyjnych, głównie klasy V. Rzadziej występują tutaj grunty IV klasy bonitacyjnej^[15].

Działalność człowieka doprowadziła do zmian właściwości gleb, a długotrwały rozwój urbanistyczny spowodował wytworzenie w dzielnicy gleb antropogenicznych^[17]. Część gruntów podlega skutkom eksploatacji górniczej i jest skażona metalami ciężkimi^[18]. Gleby w wielu przypadkach straciły swoją wartość użytkową w wyniku ich mechanicznego przekształcenia. Występują tutaj procesy niwelacji terenu, zwłaszcza w dolinach rzecznych pod przyszłe inwestycje, w wyniku których niszczone są profile glebowe oraz warstwa próchniczna gleby^[15].

Rzeźba terenu

Dzielnica Piotrowice-Ochojec położona jest na Wyżynie Śląskiej^[19], na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim, będącym częścią mezoregionu Wyżyna Katowicka (341.13)^[20].

Pod względem jednostek morfologicznych Piotrowice-Ochojec położony jest w trzech jednostkach: na Płaskowyżu Murcek (południowa i wschodnia część dzielnicy), w Obniżeniu Górnej Mlecznej (rejon Kątów Piotrowickich oraz dolina Mlecznej) oraz w Rowie Kłodnicy (rejon Zadola i osiedla Młodych)^[21]. Na Płaskowyżu Murcek znajduje się najwyżej położone rejony dzielnicy sięgające powyżej 300 m n.p.m. Położone są one wzdłuż granicy Piotrowic-Ochojca z Kostuchną i Murckami^[22]. Teren przy Górnośląskim Centrum Medycznym w Katowicach wznosi się na wysokość około 297 m n.p.m. Obniżenie Górnej Mlecznej to miejsce, gdzie znajduje się jeden z najniżej położonych punktów dzielnicy, zlokalizowany w dolinie Mlecznej w pobliżu trójstyku granic Piotrowic-Ochojca, Zarzecza i Kostuchny. Obszar tam położony jest poniżej 270 m n.p.m.^[22] Rzędna zwierciadła wody Mlecznej na wysokości ulicy Sępiej wynosi 268,1 m n.p.m. Rów Kłodnicy to obniżenie tektoniczne, odwaniane m.in. przez Ślepiotkę^[23]. Środek Parku Zadole położony jest na wysokości 274,4 m n.p.m., a lustro wody Ślepiotki na wysokości kładki przy skwerze Nad Ślepiotką wynosi 265,6 m n.p.m. Różnica wysokości pomiędzy skrajnymi punktami dzielnicy wynosi około 30 metrów^[22].

Na współczesną rzeźbę terenu Piotrowic-Ochojca główny wpływ miało zlodowacenie południowopolskie (Sanu) oraz maksymalny stadiał zlodowacenia środkowopolskiego (Odry), w ostatnim okresie zasadniczy wpływ wywarła także morfogenetyczna działalność człowieka związana z osadnictwem oraz górnictwem. Doprowadziło to do zniszczenia naturalnego podłoża oraz do tworzenia nowych form degradacji rzeźby^[14]. Silniej zurbanizowany obszar dzielnicy stanowi także antropogeniczna powierzchnię zrównania^[24].

Wody

Tereny Piotrowic-Ochojca położone są w dorzeczu Wisły (południowo-zachodnia część dzielnicy) i Odry (północna i wschodnia część dzielnicy). Przez dzielnicę przebiega dział wodny I rzędu rozdzielający oba dorzecza, biegnący od strony zachodniej w przybliżeniu równolegle wzdłuż ulicy T. Kościuszki, a dalej w rejonie ulic: A. Fredry, Jaworowej i Krynicznej, skąd w kierunku południowym granica biegnie do Kostuchny^[25].

W dorzeczu Wisły tereny Piotrowic-Ochojca odwadnia Mleczna wraz z jej dopływami oraz Potok Leśny. Zlewnia Potoku Leśnego obejmuje północno-wschodni skrawek dzielnicy. Mleczna ma swoje źródło w pobliżu osiedla Odrodzenia, skąd płynie na zachód, równolegle do ulic: Wojska Polskiego, Niskiej i Barcelońskiej, gdzie w pobliżu tej trzeciej łączy się z jej dopływem – Rowem Piotrowickim. Dalej rzeka ta płynie na południe w kierunku Zarzecza^[25].

Tereny dzielnicy w dorzeczu Odry położone są w zlewni Kłodnicy, której źródło jest na terenie dzielnicy, przy granicy z Giszowcem. Kłodnica przez Piotrowice-Ochojec płynie w północno-wschodniej części dzielnicy, w kierunku północno-zachodnim^[25]. Do Kłodnicy wpływa kilka rzek i potoków płynących przez Piotrowice-Ochojec w kierunku północno-zachodnim: Ślepiotka i jej dopływ Rów Zielny oraz Rów Piotrowicki II. Ślepiotka płynie od strony południowo-zachodnim i przecina kolejno ulice: Ziołową, gen. Z. Waltera-Jankego i T. Kościuszki^[25]. W dolinie rzeki przy ulicy gen. Z. Waltera-Jankego został ustanowiony skwer ks. W. Dekiela.

W zlewni Kłodnicy, nad Ślepiotką znajduje się jeden z większych zbiorników w Piotrowicach-Ochojcu, położony na granicy Piotrowic-Ochojca z Kostuchną – jest to zalewisko Ślepiotka. W zlewni Mlecznej, w rejonie skrzyżowania ulic Barcelońskiej i A. Grottgera znajdują się stawy Renata^[25].

Klimat i topoklimat

Warunki klimatyczne Piotrowic-Ochojca są zbliżone do klimatu dla całych Katowic. Jest on modyfikowany zarówno przez czynniki klimatotwórcze, jak i lokalne^[23]. Na klimat dzielnicy w większym znaczeniu mają wpływy oceaniczne aniżeli wpływy kontynentalne, klimat modyfikowany jest przez docierające tu sporadycznie od południowego zachodu przez Bramę Morawską masy powietrza zwrotnikowego^[26].

Średnia roczna temperatura w wieloleciu 1961–2005 dla stacji w nieodległym Muchowcu wynosiła 8,1 °C. Najcieplejszym miesiącem w badanym okresie był lipiec (17,8 °C), a najchłodniejszym styczeń (–2,2 °C). Średnie roczne usłonecznienie w latach 1966–2005 wynosiło 1474 godziny, a średnie zachmurzenie w tym samym okresie wynosiło 5,3^[26]. Średnia roczna suma opadów w skali roku w okresie lat 1951–2005 wynosiła 713,8 mm. Średni czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi 60–70 dni, a okres wegetacyjny trwa średnio 200–220 dni^[27]. W ciągu roku przeważają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie (odpowiednio 20,7% i 20,4% wszystkich wiatrów), a najrzadziej wieje z północy (5,7%). Średnia prędkość wiatru wynosiła 2,4 m/s^[28].

Klimat Piotrowic-Ochojca jest modyfikowany przez czynniki lokalne (topoklimat), zależny od pokrycia terenu, a także od położenia względem dolin rzecznych^[29]. W dnach doliny Kłodnicy, Ślepiotki i częściowo Mlecznej panuje niekorzystny topoklimat zabudowanych den dolinnych. W czasie pogodnych nocy tworzą się zastoiska zimnego powietrza i możliwe są także lokalne przymrozki typu radiacyjno-adwekcyjnego. Na wyżej położonych terenach dzielnicy panują warunki średnio korzystne^[13]. W obszarach zabudowy zwartej na lokalny klimat wpływ ma czynnik podgrzewania atmosfery na skutek działalności człowieka. Zwarte powierzchnie zabudowy, dróg i placów powodują podniesienie temperatury powietrza w przyziemnej warstwie atmosfery. Obszary te szybciej też tracą ciepło na skutek wypromieniowania w nocy, a brak wilgoci w powietrzu nie sprzyja dłuższemu zatrzymaniu ciepła^[30].

Przyroda i ochrona środowiska

Naturalna szata roślinna na terenie Piotrowic-Ochojca kształtowana się od czasu ostatnich zlodowaceń trwających 12–16 tys. lat temu, a w przeciągu 200 ostatnich lat została poddana silnej antropopresji^[31]. Pierwotnie tereny dzielnicy porastały we wschodniej części grądy, w zachodniej bory^[32]. Rozwój zwartej zabudowy doprowadził do prawie całkowitego zaniku elementów przyrody naturalnej^[33], a południowo-zachodnia część miasta, w tym część Piotrowic-Ochojca, ma nadal charakter otwarty. Występują tutaj obszar miejsko-przemysłowe umiejscowione w krajobrazie rolniczo-leśnym, a z biegiem czasu następowała coraz silniejsza presja w kierunku zabudowy wolnych terenów^[34]. Na siedliskach zurbanizowanych rozwinęły się m.in. zbiorowiska ruderalne, rozwijające się w dzielnicy przede wszystkim w siedliskach antropogenicznych terenów zabudowanych i na nieużytkach miejskich^[33].

W południowych dzielnicach Katowic (Piotrowice-Ochojec, Kostuchna, Podlesie i Zarzecze) dominują przekształcone lasy mieszane, w których według danych z 2005 roku 41% składu gatunkowego drzew stanowią sosny. Kolejne dominujące drzewa to dęby (27%) i brzozy (22%). W obniżeniach terenu leśnego, w siedliskach wilgotnych dominuje olsza czarna, tworzące płaty lasu łęgowego. W runie charakterystyczną rośliną w tutejszych lasach jest czosnek niedźwiedzi, a ponadto występują tutaj stanowiska ciemiężycy zielonej, wawrzynka wilczełyka, kruszczyka szerokolistnego, kopytnika pospolitego, kruszyny pospolitej i kaliny koralowej^[35]. Licznie rośnie tu m.in. skrzyp leśny, paprocie i trzmielina pospolita^[35]. Występują tutaj także m.in. dwa gatunki grzybów – wachlarzowiec olbrzymi i sromotnik bezwstydny, które podlegały ochronie odpowiednio przed 2014 i 2004 rokiem^[36].

Spośród fauny, w siedliskach wilgotnych występuje kilka gatunków płazów bezogonowych, mające w tej części Katowic dobrze warunki do życia i rozwoju. Miejsca te są siedliskami życia żab jeziorkowych, żab wodnych, żab trawnych czy ropuch szarych. W lasach gniazdują ptaki śpiewające, w tym m.in.: modliszki zwyczajne, bogatki, piecuszki i łozówki. Żyją tutaj także inne ptaki, jak: kowaliki, strzyżyki, rudziki, drozdy śpiewaki czy kosy. Tę część Katowic zamieszkują także ssaki – przede wszystkim gryzonie, ale też i gatunki większych ssaków (w tym jelenie czy dziki). Występują tutaj m.in.: jeże wschodnie, ryjówki aksamitne, zające szaraki, wiewiórki i łasice^[36].

Na terenie Piotrowic-Ochojca znajduje się rezerwat przyrody „Ochojec”, ustanowiony w 1982 roku. Położony jest on w górnym biegu Ślepiotki, gdzie występuje jedno z nielicznych stanowisk liczydła górskiego oraz legowiska płazów^[36]. W rezerwacie Ochojec występują tutaj również inne chronione i rzadkie rośliny, zwłaszcza charakterystyczne dla terenów torfowisk oraz obszarów zabagnionych i wodnych. Żyje tutaj również wiele gatunków zwierząt, w tym chronionych owadów, płazów i gadów^[37].

W Piotrowicach-Ochojcu, w sąsiedztwie ulicy 73 Pułku Piechoty znajduje się jeszcze jeden obszar chroniony: zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Źródła Kłodnicy”, a łączna powierzchnia tego obszaru wynosi 100,4 ha. Obejmuje on fragmenty wiekowego lasu łęgowego z ponad stuletnimi okazami olszy oraz bogatego w rzadkie i chronione gatunki roślin runa leśnego. Koryta i rozlewiska Kłodnicy stanowią dogodne miejsce bytowania wielu gatunków płazów^[38].

Dolina Ślepiotki na wielu odcinkach zachowała swoje walory naturalne. Skarpy i brzegi potoku są miejscem bytowania wielu gatunków roślin i zwierząt. Najwięcej walorów ma górny bieg Ślepiotki, położony powyżej rezerwatu „Ochojec”. Stawy i niewielkie oczka wodne w tamtym miejscu są miejscem rozwoju i rozrodu płazów. Stwierdzono tam też występowanie takich gadów, jak jaszczurka zwinka i żmija zygzakowata^[39].

W Piotrowicach-Ochojcu brak jest większych zespołów zieleni urządzonej. Jedynym większym tego typu miejscem jest położony na granicy dzielnicy z Ligotą-Panewnikami Park Zadole^[3].

Na obszarze dzielnicy przy ulicy A. Grottgera 10c znajduje się jedyny w Piotrowicach-Ochojcu pomnik przyrody – grusza pospolita, ustanowiona na mocy rozporządzenia z 27 lutego 1997 roku^[38]. Drzewo to ma wysokość 8 m, obwód 232 cm i pierśnicę 74 cm^[40].

Nazwa

Nazwa Piotrowice-Ochojec jest nazwą dwuczłonową, składającą się z nazw dwóch części Katowic, które wchodzą w skład dzielnicy: Piotrowic i Ochojca. Nazwa Piotrowice pochodzi przypuszczalnie od imienia sołtysa Piotra, który został wolnym sołtysem i otrzymał dziedziczną funkcję sołtysa^[41].

Nazwę Ochojec językoznawcy tłumaczą jako zniekształconą nazwę od słowa ojciec^[42]. Nazwa ta według Stefana Gierlotki jest etymologicznie ludową obocznością nazwy Ochodziec – przez przemianę głosową dźwięk dź przeszedł na j. Słowo ochodziec, a etymologicznie związany jest ze słowem ochodza, a te od chodzenia, dlatego też Ochodziec (Ochojec) znaczy obszar obchodzony^[43].

Historia

Do XIX wieku

Pierwsza historyczna wzmianka w dokumentach o terenach współczesnej dzielnicy Piotrowic-Ochojca datowana jest na rok 1287 i pochodzi z dokumentu wystawionego w Rybniku przez księcia raciborskiego Mieszka. Dokument ten wskazuje m.in. na las – Popowe Kąty, które znajdowały się na północ od Głębokiego Dołu i na wschód od szosy do Zarzecza, a las ten znajdował się rejonie Kątów Piotrowickich^[44]. Piotrowice były jedną z najstarszych osad na ziemi pszczyńskiej, która wraz z Podlesiem i Zarzeczem tworzyła pierwotnie jedną wieś – Uniczowy. Wieś ta rozpadła się w XV wieku^[45], a po usamodzielnieniu się Podlesia i Zarzecza, z pozostałych ziem powstały Piotrowice i folwark. Ziemie te należały do właścicieli ziemi pszczyńskiej – początkowo do dynastii Promnitzów, potem książąt Anhalt-Cöthen i Hochbergów^[45]. Pierwsza wzmianka o sołectwie w Piotrowcach pochodzi z dokumentu z 1474 roku wystawionego dla sołtysa Petrowic-Uniczowa przez księcia opawskiego i raciborskiego Janusza (Hanusza)^[41]. Dokument ten zatwierdzał wolnemu sołtysowi Piotrowi Ostrzeżonemu prawo do posiadania karczmy, młyna, stawików i gruntów^[45].

Według urbarza pszczyńskiego z 1593 roku, w Piotrowicach mieszkało 10 kmieci, sołtys Maciej i 5 zagrodników. We wsi funkcjonował też należący do sołtysa młyn^[46]. Od XVII wieku w rejonie Piotrowic czynne były już trzy młyny: na rzece Ślepiotce w rejonie późniejszego Ochojca, na tej samej rzece w rejonie Zadola oraz nad rzeką Mleczną w centrum Piotrowic^[45]. Karczma w Piotrowicach poświadczona była już w 1629 roku, a w początkach XVIII wieku znajdowały się tutaj cztery tego typu obiekty^[47].

W okresie wojny trzydziestoletniej nastąpił upadek gospodarczy terenów księstwa pszczyńskiego. Wielu mężczyzn zginęło w trakcie przemarszu wojsk, a ich synowie byli stamtąd uprowadzani. Wzrosła też liczba drobnych gospodarstw – zagrodniczych i chałupniczych^[48]. W trakcie tej wojny, 28 sierpnia 1644 roku, doszło w rejonie Piotrowic do bitwy pomiędzy wojskami szwedzkimi a połączonymi siłami, zgromadzonymi w ramach układu księcia pszczyńskiego Zygfryda II Promnitza i biskupa krakowskiego Piotra Gembickiego. Koalicja antyszwedzka zebrała się pod Tychami. Jeden z dwóch hufców pod dowództwem Żogoły ruszył w stronę Piotrowic, atakując znajdujący się we wsi szwedzki obóz sztabowy. Wojska te wyparły Szwedów w kierunku Mikołowa^[49]. Jeszcze w tym samym roku w rejonie dzisiejszej ulicy A. Grottgera 3 postawiono na mogiłach poległych żołnierzy kaplicę^[50]. Po zniszczeniach z okresu wojny trzydziestoletniej od połowy XVII wieku nastąpił wzrost demograficzny rejonów Piotrowic-Ochojca, a wraz z tym wzrastała liczba gospodarstw^[48]. W tym samym okresie, na terenach należących poprzednio do sołtysa Piotrowic, utworzono folwark zwany Ochojcem^[45]. Początki Ochojca jako wsi sięgają końcówki XVIII wieku. W tym czasie na gruntach zlikwidowanego folwarku dominialnego książę pszczyński osiedlił trzech kmieci^[51].

Do połowy XVIII wieku przez Piotrowice przebiegał stary trakt handlowy prowadzący od Mikołowa do Mysłowic (tzw. „furmaniec”), którym wożono m.in. sól z Wieliczki, a na granicy gminy Piotrowice, w Ochojcu, do XVII wieku pobierano na nim myto^[45]. Na początku XIX wieku Ochojec i Piotrowice przecięła droga prowadząca z Murcek przez Zadole i Ligotę do Katowic^[51].

XIX i początek XX wieku

W XIX wieku liczba mieszkańców Piotrowic przekroczyła liczbę 800 osób^[52]. W 1830 roku wieś Piotrowice liczyła 42 domy i 751 mieszkańców. Wówczas mieszkali tu m.in.: nauczyciel i po dwóch kramarzy, karczmarzy i młynarzy^[52]. W 1819^[53] (bądź w 1818^[52]) roku założono w Piotrowicach pierwszą szkołę, w której w latach 1847–1850 uczył Karol Miarka – pisarz i działacz narodowy. Starania o budowę nowej szkoły rozpoczęto w 1856 roku^[52]. 28 czerwca 1885 roku doszło do pożaru, w którym spłonęła szkoła oraz kilka sąsiednich domów^[54].

W pierwszej połowie XIX wieku nastąpił rozwój Ochojca, który nasilił się w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to zaczęli osiedlać się tutaj chałupnicy. Osadnictwo to rozwijało się zarówno na terenach gminy Piotrowice i na obszarze dworskim^[51]. W latach 1855–1907 w Ochojcu działały trzy duże wapienniki^[55]. Pierwsza szkoła w Ochojcu powstała w 1910 roku i uczęszczało do niej początkowo 158 dzieci^[55].

W XIX wieku nad Ślepiotką jako przysiółek Piotrowic na pograniczu Piotrowic-Ochojca i Ligoty-Panewnik zostało założone Zadole. Pierwsze gospodarstwa w Zadolu położone były wzdłuż obecnej linii kolejowej łączącej Ligotę z Piotrowicami^[56]. Na początku XX wieku Piotrowice zaczęły nabierać charakteru osady podmiejskiej. Zamieszkiwali ją wówczas robotnicy pracujący w okolicznych zakładach przemysłowych. Wówczas też w samych Piotrowicach tworzyły się pierwsze zakłady przemysłowe^[52]. W 1907 roku powstała tutaj fabryka urządzeń i maszyn górniczych (późniejszy FAMUR)^[52]. W 1910 roku Piotrowice liczyły już około 3500 mieszkańców, z których część znalazła zatrudnienie w przemyśle i górnictwie^[52].

Lata międzywojenne i II wojna światowa

19 lutego 1919 roku z inicjatywy Piotra Gierlotki oraz Karola Stabika powołano w Piotrowicach i Kostuchnie oddział Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska^[57]. 18 czerwca 1919 roku zorganizowano w Piotrowicach spotkanie wszystkich komendantów Polskiej Organizacji Wojskowej powiatu pszczyńskiego. Uczestnicy spotkania domagali się wówczas rozpoczęcia powstania jeszcze w czerwcu 1919 roku^[58]. Ponowne zebranie zorganizowano 12 sierpnia 1919 roku^[59].

W dniu wybuchu I powstania śląskiego, 17 sierpnia 1919 roku powstańcy z Piotrowic zebrali się u miejscowego komendanta Piotra Gierlotki. Dołączyli do nich powstańcy z Kostuchny pod dowództwem Karola Stabika. Zadaniem grupy było rozbrojenie w Kostuchnie znajdującej się tam kompanii ciężkich karabinów maszynowych i baterii Grentschutzu. Oddział ten wycofał się do lasów w Czułowie, gdzie doszło do wymiany ognia pomiędzy oddziałami niemieckimi a powstańcami^[60]. W Ochojcu w nocy z 17 na 18 sierpnia 1919 roku powstańcy pod dowództwem Jana Żychonia opanowała miejscowość i zajęła stację kolejową w Ligocie przerywając połączenie Katowic z Żorami^[61]. Oddziały te także brały udział w walkach w Bogucicach i Dąbrówce Małej^[55].

W nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku doszło do wybuchu II powstania śląskiego. 20 sierpnia grupa powstańców z Piotrowic przeprowadziła atak w lesie przy szosie mikołowskiej na przejeżdżający tamtędy oddział policji Sipo. Doszło wówczas do strzelaniny, w wyniku czego zranieni zostali dwaj Niemcy i zabity został koń. W obawie przez odwetem powstańcy patrolowali teren pomiędzy Piotrowicami a Mikołowem^[62].

W plebiscycie przeprowadzonym w 1921 roku 89% mieszkańców gminy Piotrowice oraz prawie wszyscy mieszkańcy obszaru dworskiego Piotrowice (58 przeciwko 1 głosowi^[63]) opowiedzieli się za przyłączeniem Górnego Śląska do Polski^[52]. Do trzeciego powstania śląskiego doszło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku^[64]. Komendantem powstańców z Piotrowic był Piotr Gierlotka, a dowódcą kompanii Wilhelm Widuch. Kompania ta wchodziła w skład I Batalionu Pułku Pszczyńskiego. Powstańcy walczyli m.in. w Strzebniowie i pod Górą św. Anny. Tereny Piotrowic-Ochojca po powstaniach znalazły się w Polsce, w autonomicznym województwie śląskim^[65].

W 1922 roku na pamiątkę przyłączenia części Górnego Śląska do Polski oraz dla uczczenia pamięci miejscowych powstańców rozbudowano kaplicę znajdującą się przy dzisiejszej ulicy A. Grottgera 3^[66].

W latach międzywojennych Piotrowice-Ochojec przeżywały dalszy zintensyfikowany rozwój. Nowa zabudowa w tym czasie powstawała w rejonie ulic Armii Krajowej i gen. Z. Waltera-Jankego, a piotrowicka fabryka urządzeń i maszyn górniczych rozwijała swoją produkcję^[67]. W latach międzywojennych wzrastała także liczba mieszkańców samego Ochojca – w 1928 roku osada ta liczyła 1400 osób, a w 1938 roku było ich 5102^[55]. W 1930 roku w Piotrowicach został wzniesiony neobarokowy kościół, zastąpiony w latach 1974–1979 przez nową świątynie. Parafię rzymskokatolicką pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko erygowano 1 listopada 1936 roku^[68].

Do 1936 roku powstało przedłużenie obecnej ulicy T. Kościuszki z obecnego skrzyżowania z ulicą Kolejową do Mikołowa, otaczając od północy zwartą zabudowę Piotrowic i Ochojca. Wybudowano wówczas m.in. trzy wiadukty kolejowe i most nad Ślepiotką. Trasa ta obciążyła dojazd do Piotrowic i Ochojca dzisiejszą ulicą Z. Waltera-Jankego^[69]. W 1939 (bądź 1938^[70]) roku w rejonie ulic B. Prusa i Leśnej w Ochojcu rozpoczęto budowę kościoła pod wezwaniem św. Jacka, który rok później został kościołem parafialnym rzymskokatolickiej parafii św. Jacka^[55].

W pierwszych dniach II wojny światowej, 3 września 1939 roku oddziały Wehrmachtu weszły do Piotrowic od strony Mikołowa. W Ochojcu przy ulicy St. Worcella został tego samego dnia rozstrzelany Emil Wilczek^[71]. W pierwszych dniach niemieckiej okupacji terenów Piotrowic-Ochojca władzę administracyjną przejęła armia. Na urzędach gmin zawisły flagi ze swastyką, a w Piotrowicach burmistrzem został Pawlas z Ochojca, a następnie Hans Janowski^[71]. W październiku władzę na Górnym Śląsku przejęła administracja cywilna^[72]. W czasie niemieckiej okupacji Piotrowic-Ochojca, na terenie Fabryki Kotłów Parowych w Ochojcu znajdował się obóz pracy, w którym przebywali Francuzi^[73], a na terenie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Piotrowicach obóz pracy, w którym okupanci trzymali Polaków, Rosjan i Ukraińców^[67].

W 1942 roku w Piotrowicach i Ochojcu zaczęły powstawać tajne organizacje patriotyczne, które rząd w Londynie przyłączył do Armii Krajowej. W Piotrowicach przywódcą AK był Karol Kornas, w Ochojcu bracia Wiechułowie oraz Józef Skrzydło. Karol Kornas został aresztowany i stracony w Berlinie 17 lipca 1942 roku. Po nim przywódcą piotrowickiego AK został Alojzy Piecha^[74]. Oddział partyzantów AK z Piotrowic 7 kwietnia 1944 roku zorganizował akcję odbicia z mysłowickiego więzienia por. Wacława „Nowiny” Stacherskiego – inspektora AK w Katowicach. Partyzanci wpadli w lesie pod Giszowcem w zasadzkę i zginęli w walce z okupantem^[75].

W styczniu 1945 roku rozpoczęła się ofensywa wojsk Armii Czerwonej. Wstrzymano wówczas pracę elektrowni i zakładów przemysłowych w okolicy. 27 stycznia 1945 roku wysadzono dworzec kolejowy w Piotrowicach oraz uszkodzono urządzenia elektroenergetyczne zasilające rejony Piotrowic. Wojska niemieckie wycofywały się wówczas przez Kostuchnę w kierunku Tychów, a do Piotrowic wojska sowieckie wkroczyły od strony Ochojca oraz Ligoty. Resztki armii niemieckiej broniły się jeszcze obok stacji kolejowej. Wycofując się w kierunku Kostuchny wpadły one w ogień krzyżowy Armii Czerwonej. Podczas działań wojsk sowieckich pociski artyleryjskie zniszczyły w Piotrowicach wieżę kościelną oraz szkołę^[76].

Ogółem w czasie II wojny światowej poległo 63 mieszkańców Piotrowic, z czego 46 w więzieniach i obozach koncentracyjnych (w tym bracia Wiechułowie)^[67].

Okres powojenny

Po II wojnie światowej, w czasach Polski Ludowej nastąpił szybki rozwój Piotrowic-Ochojca^[67]. Otwarto w Piotrowicach pierwszą szkołę średnią: Zespół Szkół Poligraficznych, rozbudowywała się „Piotrowicka Fabryka Maszyn” (późniejszy „Famur”), wzrastała liczba mieszkańców – zaraz po II wojnie światowej sięgała w całej gminie 10 tysięcy osób^[68]. Ochojec do lat 50. XX wieku zachował charakter wiejski, chociaż większość tutejszych mieszkańców pracowało w okolicznych zakładach produkcyjnych^[55]. W 1951 roku tereny obecnej dzielnicy Piotrowice-Ochojec włączono do Katowic^[68]. Na początku lat 60. XX wieku w rejonie ulic Poziomkowej i Traktorzystów powstało osiedle Młodych^[77]. W 1977 roku w Ochojcu przy ulicy Ziołowej otwarto Centralny Szpital Górniczy z 750 miejscami. W 1980 roku w na obszarze ulic Spokojnej i Tyskiej powstała pierwsza zabudowa mieszkalna osiedla Odrodzenia, które pierwotnie miała być częścią większego założenia architektoniczno-urbanistycznego przewidzianego na około 120 tys. osób^[78]. Przy nim w 1980 roku utworzono parafię rzymskokatolicką pw. Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa^[79]. W 1982 roku na części obszarów ochojeckich lasów ustanowiono rezerwat przyrody „Ochojec” celem ochrony stanowiska liczydła górskiego^[73].

Po okresie transformacji ustrojowej w Polsce, 16 września 1991 roku Rada Miejska w Katowicach przyjęła uchwałę, na mocy której 1 stycznia 1992 roku podzielono Katowice na 22 pomocnicze jednostki samorządowe i 22 obszary ich działania. W tym czasie powołano także jednostkę samorządową nr 19 „Ochojec – Piotrowice”^[80]. W tym czasie równolegle rozwijało się budownictwo indywidualne, a od lat 90. XX wieku także deweloperskie. Pod budowę domów jednorodzinnych i szeregowych zagospodarowano teren między ulicami A. Kostki-Napierskiego a Głuszców oraz przy ulicy K. Kornasa i ulicy ks. St. Wilczewskiego^[68].

21 listopada 2001 roku oddano do użytku wiadukt nad ulicą Armii Krajowej, po którym odbywa się ruch pociągów. W latach 80. i 90. szlabany przed funkcjonującym wówczas przejazdem kolejowo-drogowym w Piotrowicach były opuszczone średnio 13–14 godzin na dobę, a czas oczekiwania samochodów przed przejazdem sięgał 50 i więcej minut^[81]. 12 kwietnia 2021 roku z udziałem premiera Mateusza Morawieckiego i prezydenta Katowic Marcina Krupy oddano do użytku węzeł drogowy na skrzyżowaniu ulic T. Kościuszki i Armii Krajowej. Prace modernizacyjne rozpoczęto w 2018 roku, a w ramach tej inwestycji powstało dwupoziomowe skrzyżowanie ulic, z czego dołem poprowadzono ciąg drogi krajowej nr 81^[82].

Demografia

Struktura płci i wieku ludności Piotrowic-Ochojca
(stan na 31 grudnia 2015 roku)^[83]
Okres/ l. osób	przedprodukcyjny (0–18 lat)	produkcyjny (18–60/65 lat)	poprodukcyjny (pow. 60/65 lat)	Razem
Ogółem	3 591	1 4639	5 229	23 459
kobiety	1 698	7 075	3 603	12 376
mężczyźni	1 893	7 564	1 626	11 083
Wskaźnik feminizacji	90	94	222	112

Jedne z pierwszych danych demograficznych rejonów Piotrowic-Ochojca sięgają XVI wieku^[84]. Według urbarza pszczyńskiego z 1536 roku w Piotrowicach mieszkało 9 kmieci, 1 sołtys, a w 1593 roku 10 kmieci, sołtys Maciej i 5 zagrodników^[46]. Okres względnej stabilizacji we wsiach ziem pszczyńskich na terenie współczesnych Katowic odzwierciedlają urbarze pszczyńskie z lat 1536, 1549, 1575 i 1593^[48].

W okresie wojny trzydziestoletniej wielu mężczyzn zginęło w trakcie przemarszu wojsk, a ich synowie byli stamtąd uprowadzani^[48]. W 1640 roku Piotrowice liczyły 12 kmieci, 1 sołtysa i 19 chałupników (w tym 4 poddanych sołtysa)^[85]. Po zniszczeniach z okresu wojny trzydziestoletniej od połowy XVII wieku nastąpił wzrost demograficzny tych ziem^[48].

Piotrowice w czasach nowożytnych były największą wsią na terenie obecnych południowych Katowic. Na początku XVIII wieku było tutaj 14 gospodarstw kmiecych i 25 zagrodniczych, a wieś łącznie liczyła około 250 osób^[46] – w 1780 roku było ich łącznie 252^[86]. W XIX wieku liczba ludności rejonów Piotrowic-Ochojca zaczęła szybciej wzrastać. W Piotrowicach w 1830 (lub 1840^[52]) roku mieszkało 751 mieszkańców, a w 1900 roku było ich już 2101^[87] (bądź 2053^[52]). W Ochojcu w 1880 roku mieszkało 100 mieszkańców^[51].

W 1906 rok w gminie Piotrowice, do której należał także Ochojec i północna część Kostuchny, mieszkało 2817 osób^[88]. W 1934 roku w gminie Piotrowice mieszkało 8195 osób, w tym 86 ewangelików i 11 żydów^[89]. Od tego czasu aż do wybuchu II wojny światowej w Piotrowicach budowano średnio ponad 200 domów, a w gminie osiedlała się ludność pochodząca przeważnie z Wielkopolski oraz z zagranicy^[90]. W 1936 roku gmina Piotrowice wraz z Kostuchną i Ochojcem liczyła 8066 mieszkańców^[67]. W Ochojcu w 1928 roku mieszkało 1400 osób, w 1935 roku 3933 osoby, a w 1938 roku 5102 osoby^[55].

W 1980 roku w rejonie Piotrowic mieszkało około 12 tys. osób^[68], a w Ochojcu 4675 osób^[73]. Tereny dzielnicy Piotrowice-Ochojec w 1988 roku zamieszkiwało 27 368 osób. W tym czasie najwięcej żyło osób w przedziale lat 30-44 i 0-14, najmniej przedziale 60 lat i więcej^[91]. Od czasu transformacji ustrojowo-gospodarczej w Polsce liczba ludności Piotrowic-Ochojca zaczęła maleć. W 2005 roku Piotrowice-Ochojec liczyły 25 471 mieszkańców^[92], a pod koniec 2007 roku liczyły one 25 110 osób, co stanowiło wówczas 8,1% ludności miasta. Dzielnica ta była wówczas najludniejszą jednostką w zespole dzielnic południowych i trzecią spośród wszystkich dzielnic Katowic. Gęstość zaludnienia dzielnicy w tym czasie wynosiła 2078 osób/km² i była większa od średniej dla całego miasta wynoszącej wówczas 1916 osób/km²^[2]. W tym czasie dominowały grupy osób w wieku 45-59 i 15–29 lat, a najmniej było w grupie 0–14 lat^[91].

W 2010 roku w Piotrowicach-Ochojcu mieszkały 24 684 osoby, co stanowiło 8,0% mieszkańców Katowic^[93]. W tym czasie udział osób w wieku przedprodukcyjnym wynosił 14,0%, w wieku produkcyjnym 67,6%, w wieku poprodukcyjnym 18,4%^[94]. Według badań sondażowych przeprowadzonych w 2011 roku na grupie 94 mieszkańców dzielnicy, 44,7% ankietowych zadeklarowało narodowość polską, 21,3% narodowość śląską, 31,9% zarówno polską i śląską, a 2,1% inną^[95]. Pod koniec 2013 roku liczba ludności dzielnicy wynosiła 24 111 osób^[92], w tym 2920 osób w wieku do 14 lat^[96] i 1853 osoby w wieku powyżej 75 lat^[97].

Na współczesne trendy demograficzne Piotrowic-Ochojca wpływ ma bliskość terenów zielonych, niewielka powierzchnia terenów zdegradowanych i zniszczonych przez działalność przemysłową, stosunkowo nieduża intensywność zabudowy i dobre powiązania komunikacyjne z centrum miasta^[98].

Na poniższym wykresie przedstawiono rozwój demograficzny wsi Piotrowice (lata 1629–1910), Piotrowic i Ochojca (lata 1931 i 1938) i Dzielnicy nr 19 Piotrowice-Ochojec (od 1988 roku):

Źródła danych: 1629^[86]; 1780^[86]; 1825^[87]; 1840^[86]^[99] (wg innego źródła^[52] tyle samo mieszkańców było w 1830 roku); 1861^[86]; 1871^[87]; 1885^[100] 1891^[87]; 1900^[87] (wg innego źródła^[52] w 1900 roku mieszkały 2053 osoby); 1905^[100] (według innego źródła^[86] w gminie mieszkało wówczas 2931 osób); 1910^[100] (według innego źródła^[86] Piotrowice liczyły wówczas 3500 osób); 1931^[86]; 1938^[86]; 1988^[101]; 1997^[102]; 2005 (31 grudnia)^[92]; 2010 (31 grudnia)^[103]; 2015 (31 grudnia)^[83]; 2020 (31 grudnia)^[104].

Polityka i administracja

Charakterystyka

Dzielnica nr 19 Piotrowice-Ochojec jest jedną z 22 dzielnic Katowic, stanowiących jednostkę pomocniczą gminy. Została powołana na mocy uchwały Rady Miejskiej w Katowicach jako jednostka samorządowa nr 19 Ochojec-Piotrowice w dniu 1 stycznia 1992 roku^[80]. Według Uchwały nr XLVI/449/97 Rady Miejskiej Katowic z dnia 29 września 1997 roku Piotrowice-Ochojec jest statutową dzielnicą^[6] w zespole dzielnic południowych^[2]. Obowiązujący statut dzielnicy został ustanowiony na mocy Uchwały Nr XLI/909/21 Rady Miasta Katowice z 25 listopada 2021 roku. Zgodnie z przepisami statutu, organami dzielnicy jest Rada Dzielnicy oraz Zarząd Dzielnicy. Rada Dzielnicy składa się z 21 radnych wybieranych na pięcioletnią kadencję. Jest organem stanowiącym dzielnicy, do jej zadań należy m.in. występowania do organów miasta Katowice w sprawie wniosków mieszkańców dzielnicy w zakresie jej działania, inicjowanie i organizowanie obchodów okolicznościowych, imprez kulturalnych, sportowych czy rekreacyjnych, opiniowanie inicjatyw lokalnych czy też wnioskowanie w sprawach miasta dotyczących obszaru Piotrowic-Ochojca. Zarząd Dzielnicy jest organem wykonawczym dzielnicy. Przewodniczący Zarządu reprezentuje dzielnicę na zewnątrz, a do zadań Zarządu należy m.in. przyjmowanie wniosków mieszkańców dzielnicy, organizowanie i koordynowanie inicjatyw społecznych, informowanie mieszkańców o sprawach dzielnicy bądź też przygotowywanie projektów uchwał Rady Dzielnicy^[105].

W Piotrowicach-Ochojcu funkcjonuje Rada oraz Zarząd Dzielnicy nr 19 Piotrowice-Ochojec. Swoją siedzibę ma w Filii „Piotrowice” Miejskiego Dom Kultury „Południe” w Katowicach przy ulicy gen. Z. Waltera-Jankego 136. Przewodniczącym Rady Dzielnicy pod koniec 2022 roku był Andrzej Dawidowski, a Przewodniczącą Zarządu Dzielnicy była wówczas Dorota Ostrowicz^[106]. W trakcie kadencji 2016–2020 przedstawiciele Rady i Zarządu brali udział w szeregu spotkań roboczych we władzami miasta Katowice, edukacyjnych w wydarzeniach kulturalnych odbywających się na terenie dzielnicy. Reprezentowali oni dzielnicę podczas uroczystości miejskich i lokalnych, szkoleniach czy na sesjach Rady Miasta Katowice. Radni w tym czasie aktywni uczestniczyli w kolejnych edycjach katowickiego Budżetu Obywatelskiego i inicjatywach lokalnych^[107].

W Piotrowicach-Ochojcu przy ulicy Kolejowej 54 siedzibę ma Konsulat Honorowy Republiki Łotewskiej w Katowicach^[108].

Historia

Tereny dzielnicy w granicach politycznych Śląska znalazły się pod koniec XII lub na początku XIII wieku i początkowo chodziły prawdopodobnie w skład kasztelanii mikołowskiej, lecz jeszcze w XIII wieku na czoło zaczęła wysuwać się Pszczyna. W 1337 roku tereny dzielnicy wraz z księstwem raciborskim przeszły pod panowanie Mikołaja II z dynastii Przemyślidów opawskich^[109]. W 1375 roku Jan – syn Mikołaja II przekazał zwierzchnictwo nad okręgami pszczyńskimi i mikołowskimi księciu opolskiemu Władysławowi II, który przez 1386 rokiem oddał Przemyślidom opawskim^[109]. W późniejszych latach ziemia ta przechodziła na różne osoby^[109].

W dokumencie wystawionym przez księcia Janusza Raciborskiego – ówczesnego władcę ziemi pszczyńskiej z w 1474 roku^[41] wymieniony jest wolny sołtys Piotrowic Piotr Ostrzeżony. Zachowane dokumenty wskazują, iż wcześniej sołtysem Piotrowic był Mikołaj z Urbanowic, a kolejnymi: Mateusz (od 1549 roku), Maciej (od 1586 roku), Jurek (od 1620 roku) i Jan Wieczorek^[45].

Na początku XVI wieku ziemiami pszczyńskimi zainteresowani byli przedstawiciele dwóch rodów mieszczańskich z Krakowa: Turzonowie i Salomonowie w związku z korzystnymi uwarunkowaniami tych terenów, tj. obecnością rud żelaza, kuźnic i łatwych do eksploatacji terenów leśnych. W 1517 roku Aleksy Thurzon nabył obszar pszczyński od Wacława II, który potem odstąpił teren bratu Janowi w 1525 roku. W 1527 roku tereny te uzyskały status państwa stanowego. W 1548 Jan Turzon sprzedał państwo pszczyńskie biskupowi wrocławskiemu Baltazarowi Promnitzowi i od tego czasu aż do 1763 roku ziemia pszczyńska była pod panowaniem Promnitzów, a potem rodu Anhalt-Cöthen^[110]. Spadkobiercami po rodzie Anhaltów był ród Hochbergów. W 1847 roku po śmierci księcia Henryka von Anhalt-Cöthen majątek pszczyński przejął Jan Henryk X Hochberg^[111].

Po 1742 roku, kiedy to tereny dzielnicy Piotrowice-Ochojec weszły w skład państwa pruskiego, na Górnym Śląsku utworzono powiaty. Obszary dzielnicy znalazły się w powiecie pszczyńskim^[112]. 1 stycznia 1874 roku na Śląsku ustanowiono nowe jednostki administracyjne, zwane okręgami urzędowymi (niem. Amtsbezirk), obejmujących kilka gmin i obszarów dworskich^[112]. W powiecie pszczyńskim utworzono m.in. Piotrowice (niem. Amtsbezirk Petrowitz) obejmujący gminy wiejskie Ligota i Piotrowice oraz obszar dworski Piotrowice. Pierwszy naczelnik okręgu urzędował w Mikołowie^[113]. Do gminy Piotrowice prócz samej osady przynależała część Kostuchny w rejonie obecnej ulicy Szarych Szeregów, gmina sąsiadowała z obszarem dworskim Piotrowice, w której znajdował się m.in. przysiółek Ochojec, który nigdy nie był samodzielny administracyjnie^[114].

W 1922 roku przyłączono do Polski m.in. obszar dzisiejszych Katowic wraz z dawną gminą Piotrowice, a niedługo po powstaniu autonomicznego województwa śląskiego przystąpiono do likwidacji obszarów dworskich na jej terenie. W powiecie pszczyńskim nastąpiło to 30 września 1924 roku (zlikwidowano wówczas m.in. obszar dworski Piotrowice), a w dniu następnym zlikwidowane obszary dworskie włączono do sąsiednich gmin^[115].

Pierwotnie siedziba gminy znajdowała się na piotrowickim rynku, czyli w rejonie skrzyżowania ulic Armii Krajowej i gen. Z. Waltera-Jankego. W latach 30. XX wieku powstał plan budowy ratusza w Piotrowicach, a jego budowę przewidziano na terenie targowiska. Wybuch II wojny światowej w 1939 roku uniemożliwił realizację tych planów^[116]. Na potrzeby piotrowickiego ratusza przystosowano budynek przy obecnej ulicy gen. Z. Waltera-Jankego 136. Budynek ten powstał w 1934 roku na gruncie kupionym od Jana Kozy, a inwestorem był aptekarz z Załęża. W tym budynku gmina urzędowała do czasu jej przyłączenia w granice Katowic^[117].

W 1936 roku książę pszczyński Jan Henryk XV Hochberg spotkał się z wojewodą Michałem Grażyńskim celem uregulowania stosunków w państwem polskim, rok później oddał on część swoich terenów, a także zniesiono fideikomis pszczyński^[118]. W tym samym roku gmina Piotrowice, obejmująca Piotrowice, Ochojec i część Kostuchny, liczyła w sumie 1200 ha powierzchni, z czego 400 ha stanowiły ziemie orne, 280 ha łąki, 319 ha lasy, a 1 ha stawy^[67]. 1 kwietnia 1938 roku włączono do miasta Katowice parcele z terenu gmin Piotrowice i Panewniki, w tym okolice obecnej ulicy Kolejowej^[119]. Decyzją Sejmu Śląskiego z dnia 7 marca 1939 roku, 1 kwietnia 1939^[120] roku gminy Piotrowice i Panewniki wyłączono z powiatu pszczyńskiego^[67] i włączono do powiatu katowickiego^[120].

W pierwszych dniach niemieckiej okupacji Polski w czasie II wojny światowej władzę administracyjną w regionie przejęła armia. Na urzędach gmin zawisły flagi ze swastyką, a w Piotrowicach burmistrzem został Pawlas z Ochojca, a następnie Hans Janowski^[71]. W październiku 1939 roku władzę na Górnym Śląsku przejęła administracja cywilna^[72]. władze okupacyjne przywróciły nazewnictwa miejscowości według stanu z 1922 roku pozostawiając nieruszone wszelkie zmiany administracyjne, które nastąpiły do tej pory^[119].

Po objęciu przez polskie władze terenów Górnego Śląska w 1945 roku przywrócono na terenie współczesnych Katowic stan prawny z 1 września 1939 roku, nie uznając przekształceń dokonanych przez niemieckie władze okupacyjne. Podjęto przygotowania do przekształcenia dotychczasowych wiejskich gmin jednostkowych w gminy zbiorowe^[121]. Gmina Piotrowice znajdująca się wówczas w powiecie katowickim była dosyć silna i samowystarczalna finansowo, dlatego jej nie przekształcono^[121].

1 kwietnia 1951 roku został zniesiony powiat katowicki, a gminę Piotrowice wraz z północną częścią obecnej Kostuchny włączono w granice miasta Katowice^[121].

Godło napieczętne gminy Piotrowice

Najstarsze pieczęcie Zarzecza, Podlesia i Piotrowic pochodzą z 1723 roku i znane są z Katastru Karolińskiego, kolejne pochodzą z przełomu XVIII i XIX wieku^[122]. Godła Piotrowic i Zarzecza zniknęły z użycia wraz z wycofaniem około 1866 roku mocno już zużytych XVIII-wiecznych tłoków, a w 1864 roku dla miejscowości powiatu pszczyńskiego wprowadzono pieczęcie napisowe^[123]. Kres używania godeł gminnych przyniósł wybuch II wojny światowej – okupacyjne władze niemieckie wycofały polskie tłoki, zastępując je niemieckimi wykonanymi według jednego wzorca^[123].

Historyczne godło Piotrowic ma charakter religijny – przedstawia ono świętego patrona, od którego imienia została urobiona nazwa osady^[123]. Jest nim święty Piotr trzymający w prawej ręce rybę^[124]. Godło to jest współcześnie wykorzystywane przez Radę Dzielnicy nr 19 Piotrowice-Ochojec^[125].

Gospodarka

Charakterystyka

Piotrowice-Ochojec jest dzielnicą wielofunkcyjną – poza funkcją mieszkaniową występują tutaj działalności związane z funkcją edukacyjną, opieką zdrowotną, usługami i handlem, szkolnictwem wyższym oraz przemysłem^[126].

Funkcja handlowo-usługowa rozwinęła się przede wszystkim w ciągu ulic T. Kościuszki i Kolejowej. Znajdują się tam salony samochodowe, dyskonty handlowe oraz obiekty biurowe^[127]. Swoje salony samochodowe według stanu z końca 2022 roku mają następujące marki: Toyota (ul. Kolejowa 54)^[128], Cupra (ul. T. Kościuszki 215)^[129], Mazda (ul. T. Kościuszki 215)^[130], Hyundai (ul. T. Kościuszki 253)^[131], Renault, Dacia, Isuzu (ul. T. Kościuszki 257)^[132], Fiat, Jeep (ul. T. Kościuszki 261)^[133] i Audi (ul. T. Kościuszki 328)^[134].

W Piotrowicach-Ochojcu przy ulicy Armii Krajowej 51 swoją siedzibę ma grupa FAMUR, należąca do spółki akcyjnej TDJ. W skład grupy FAMUR wchodzi ponad 120 spółek i 5 zakładów produkcyjnych zlokalizowanych w różnych częściach świata. Jest to holding technologiczny dostarczający rozwiązania dla branż energetycznej, wydobywczej oraz transportowo-przeładunkowej^[135].

Przy ulicy A. Asnyka 32 siedzibę ma spółka akcyjna Kolejowe Zakłady Automatyki, która prowadzi swoją działalność zakresie prac projektowych, robót budowlano-montażowych, systemów sterowania ruchem kolejowym i produkcji przemysłowej^[136].

W dzielnicy wykształciły się także lokalne ośrodki usługowo-handlowe o znaczeniu podstawowym z dominacją handlu (w tym sklepów spożywczych) i usług podstawowych. Łącznie znajdują się tutaj trzy takie ośrodki: osiedle Odrodzenia (centralna część osiedla w rejonie ulicy St. Łętowskiego), Piotrowice (ulice: Armii Krajowej, gen. Z. Waltera-Jankego, A. Fredry i Policyjna) oraz Ochojec (ulice: gen. Z. Waltera-Jankego i B. Prusa)^[137].

Jednym z większych placówek handlowo-usługowych w Piotrowicach-Ochojcu położonym przy ulicy Szewskiej jest Centrum Handlowe Manhattan, łączący w sobie funkcje handlowe, usługowe i biurowe. Jest to obiekt dwukondygnacyjny, w którym znajduje się 12 punktów handlowo-usługowych, a najemcami galerii w momencie otwarcia były m.in.: Rossmann, Pepco, Stokrotka, Media Expert i Kolporter. Część handlowa galerii zajmuje 2719 m², a biurowa 1695 m². Inwestorem galerii była firma DL Invest Group, a została oddana do użytku w II kwartale 2016 roku^[138]^[139]. Poza tą galerią działają w dzielnicy także sklepy dyskontowe, jak np. Biedronka, Lidl, Lewiatan czy E.Leclerc, a także mniejsze osiedlowe sklepy i piekarnie^[3].

Działalność rolnicza w Piotrowicach-Ochojcu jest w fazie zaniku, a większość gruntów ornych w dzielnicy pozostaje odłogowana^[15].

Pod koniec 2013 roku w systemie REGON zarejestrowanych było 3388 podmiotów gospodarczych z siedzibą na obszarze Piotrowic-Ochojca, co stanowiło 7,4% wszystkich podmiotów na terenie całych Katowic^[140]. Spośród wszystkich podmiotów 3214 z nich stanowiły mikrofirmy^[141]. 31 grudnia 2013 roku liczba bezrobotnych zamieszkałych w dzielnicy wynosiła 605 osób, co stanowiło wówczas 2,5% wszystkich mieszkańców Piotrowic-Ochojca^[142].

Historia

Na obszarze całych Katowic do końca XVIII wieku głównym źródłem utrzymania tutejszej ludności była gospodarka rolna oraz leśnictwo^[47]. Tutejsze gleby były niskiej wydajności, dlatego uprawiano głównie zboża nie wymagające dobrej gleby, jak żyto, owies czy jęczmień^[84]. Wsie w południowej części Katowic, w tym na terenie dzielnicy Piotrowice-Ochojec, utrzymywały się znacznym stopniu z gospodarki leśnej, gdzie znajdowały się rozległe lasy, które umożliwiały produkcję węgla drzewnego^[84].

Pole uprawne w Ochojcu

Pod koniec XVIII wieku na terenie współczesnych Katowic nastąpiła w coraz silniejszym stopniu industrializacja związana z powstawianiem kopalń węgla kamiennego^[143]. Wówczas to w Piotrowicach mieszkały już osoby pracujące w kopalni węgla kamiennego. Oprócz Matusza Szołtysa w kopalni „Emanuelssegen” (późniejsze „Murcki”) zatrudnionych było 8 zagrodników z Piotrowic^[144]. Prawdziwy rozwój przemysłu trwał od lat 30. XIX wieku, kiedy to dokonano uwłaszczenia chłopów, dzieli czemu mogli się oni swobodnie się przemieszczać i zasilić szeregi robotników przemysłowych^[143]. W 1840 roku w południowych dzielnicach Katowic odsetek rolników wynosił około 85%, a z tej grupy większość osób miała niewielkie gospodarstwa, dlatego też była zmuszona szukać dodatkowych zajęć^[145].

Ochojec zaczął się intensywnie rozwijać od XIX wieku wraz z poprowadzeniem przez tereny osady linii kolejowej. Osada ta stała się przede wszystkim miejscem sypialnym dla mieszkańców pracujących w pobliskich kopalniach i hutach^[98], a 1855 roku na pograniczu Ochojca, Ligoty i Brynowa Towarzystwo Akcyjne Altsmanna postawiło trzy duże wapienniki według systemu Rumforda. Pracowały one do 1907 roku^[55].

Pierwsze zakłady przemysłowe w Piotrowicach zaczęły powstawać na początku XX wieku. W 1907 roku powstał tutaj jeden z największych zakładów przemysłu metalowego – fabryka urządzeń i maszyn górniczych^[146]. Zakład ten w latach międzywojennych przeżywał dalszy rozwój. W 1930 roku przemianowano go na Piotrowicką Fabrykę Maszyn, a zatrudniał on wówczas od 80 do 250 pracowników^[67]. W okresie Polski Ludowej, w 1966 roku zakład ten przemianowano na FAMUR^[147], a przez cały ten okres zakład rozwijał produkcję oraz powiększał się o nowe hale, magazyn i obiekty socjalne^[68].

W 1921 roku w Piotrowicach za stacją kolejową od strony Mikołowa^[148], w miejscu zakładu konstrukcji żelaznych „Elevator” założono Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego^[146]. Po II wojnie światowej zakład ten przekształcono w Kolejowe Zakłady Zabezpieczenia Ruchu i Łączności w Katowicach^[148]. 1 stycznia 1992 roku Kolejowe Zakłady Automatyki zostały wydzielone z grupy PKP i zostały przemianowane na Przedsiębiorstwo Automatyki Kolejowej, a w 2005 roku powstała spółka akcyjna. W I kwartale 2006 roku przedsiębiorstwo przemianowano na Kolejowe Zakłady Automatyki^[149].

W 1924 roku w Ochojcu Paweł Ruda^[150] założył Śląską Wytwórnię Części do Kotłów Parowych (późniejsze Zakłady Budowy Urządzeń Kotłowych), która w latach 30. XX wieku zatrudniała 50-55 robotników^[55]. W 1929 roku uruchomiono w niej odlewnię żelaza, w 1950 roku zakład ten znacjonalizowano, przemianowując go na Zakłady Budowy Urządzeń Kotłowych^[150]. Zakład miał siedzibę przy ulicy Fabrycznej 15, 30 stycznia 2004 roku został wykreślony z rejestru przedsiębiorców^[151].

W Piotrowicach w 1962 roku powstała na targowisku giełda warzyw i owoców. Była to całodobowa hurtownia czynna do czasu rozpoczęcia budowy osiedla Targowisko^[152].

W południowej części obecnej dzielnicy Piotrowice-Ochojec powstał szyb „Zygmunt” kopalni „Murcki”, znajdujący w sąsiedztwie osiedla Bażantowo i osiedla Odrodzenia. Szyb ten budowano w latach 1983–1990 jako szyb peryferyjny wentylacyjno-materiałowy o przekroju kołowym. W 1990 roku przerwano zbrojenie szybu, zachowując jego funkcję wentylacyjną. W 2009 roku postanowiono przeprowadzić modernizację szybu i przywrócić mu funkcję szybu wentylacyjno-materiałowego. W 2017 roku był on wykorzystywany przez kopalnię „Murcki-Staszic”^[153].

Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie terenów Piotrowic-Ochojca w bieżącą wodę odbywa się przez zbiorniki sieciowe w Mikołowie i Murckach. Są one zasilane ze stacji uzdatniania wody w Dziećkowicach, Goczałkowicach-Zdroju i Kobiernicach^[154]. Wody te są tłoczone do wspólnego systemu rozrządu Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego, skąd za pomocą systemu magistral wodociągowych i przyporządkowanej do nich sieci rozdzielczej Katowickich Wodociągów zaopatrywane są m.in. Piotrowice-Ochojec w wodę^[155]^[156]. Wodociągi magistralne w dzielnicy ciągną się wzdłuż jej głównych ulic^[157].

Pierwotnie w Piotrowicach-Ochojcu poziom wód gruntowych nie był głęboki, dlatego też były tu powszechne studnie przydomowe. W latach międzywojennych wybudowano na piotrowickim targowisku publiczną studnię z ręczną pompą, a podobna powstała także na piotrowickim rynku^[158]. W 1937 roku położono w dzielnicy sieć wodociągową o średnicach 300–400 mm łączącą przepompownię Dąb przez Ligotę i Ochojec do Piotrowic, umożliwiając zaopatrywanie obecnych południowych dzielnic Katowic^[159]. Rozbudowa lokalnej sieci wodociągowej nastąpiła jeszcze w czasie II wojny światowej^[159] – w 1942 roku została wybudowana w Piotrowicach i Ochojcu sieć wodociągowa, która ciągnęła się wzdłuż dzisiejszej ulicy gen. Z. Waltera-Jankego. Magistralę tę poprowadzono z Katowic^[74].

Eksploatacją sieci kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej w dzielnicy zajmuje się należący do Katowickich Wodociągów^[160] Oddział Eksploatacji Sieci Kanalizacyjnej – Południe^[161], kanalizacją deszczową zarządza Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach^[160]. Południowe dzielnice Katowic, w tym Piotrowice-Ochojec, są podłączone w głównej części do Oczyszczalni Ścieków Podlesie, z której oczyszczone ścieki wpływają do Mlecznej^[160]. Część dzielnicy jest także obsługiwana przez Oczyszczalnię Ścieków Panewniki^[162]. Sieć kanalizacyjna w Ochojcu, budowana przeważnie w latach 1929–1935, to kanały ogólnospławne^[163]. W latach 1936–1937 wybudowano sieć kanalizacyjną wzdłuż ulicy gen. Z Waltera-Jankego od Ochojca w kierunku Mikołowa^[158]. Sieć kanalizacyjna w dzielnicy została rozbudowana po II wojnie światowej, a w związku z tym budowano kolektory wzdłuż Kłodnicy i Ślepiotki do Oczyszczalni Ścieków Panewniki^[164]. W latach 2004–2012 nastąpiło skanalizowanie znacznej części niskiej zabudowy tej części miasta^[160].

Zaopatrzenie dzielnicy w energię elektryczną odbywa się poprzez sieć wysokich napięć 110 kV^[165]. Sieć ta w Piotrowicach-Ochojcu okala zwartą zabudowę dzielnicy od wschodu, a jedna z nitek łączy się z położoną na terenie Kostuchny przy ulicy Bażantów stacją elektroenergetyczną „Piotrowice” o napięciu 110/20 kV^[166]. W latach 1920–1922 zelektryfikowano Piotrowice i Ochojec, sieć elektroenergetyczną wybudowała wówczas firma Elektrownia Okręgowa Ligota^[167].

Dzielnica zaopatrywana jest w gaz ziemny wysokometanowy. System zaopatrzenia Katowic w gaz nie posiada własnych źródeł zasilania, gaz jest dostarczany z układów o charakterze ogólnopolskim^[168]. Gazyfikację Piotrowic rozpoczęto w 1961 roku – sieć gazową budowano od strony Ligoty wzdłuż ulicy Armii Krajowej. Do 1965 roku zgazyfikowano odcinek od Ligoty do przejazdu kolejowego w Piotrowicach^[169], w 1967 roku odcinek od ulicy Armii Krajowej do piotrowickiego rynku i dalej w kierunku Mikołowa, w 1970 roku odcinek wzdłuż ulicy A. Fredry w kierunku Ochojca. W latach 80. XX wieku większość obszaru Piotrowic-Ochojca była już uzbrojona w sieć gazową^[158].

Transport

Transport drogowy

Przez teren Piotrowic-Ochojca przechodzi droga krajowa nr 81 relacji Katowice – Mikołów – Żory – Skoczów; biegnie ulicami: 73 Pułku Piechoty – Kolejowa – T. Kościuszki aż do granicy z Mikołowem. Przez dzielnicę nie przebiegają drogi wojewódzkie^[170].

Do ważniejszych ulic w ruchu wewnątrz dzielnicy należą następujące drogi^[171]:

Ulica Armii Krajowej – jedna z najdłuższych ulic w południowej części Katowic, łącząca ze sobą dzielnice: Ligota-Panewniki, Piotrowice-Ochojec, Kostuchna i Podlesie; o łącznej długości ok. 5,3 km^[172]; droga ta biegnie południkowo i przechodzi przez Zadole, Piotrowice i dalej obok osiedla Bażantowo w Kostuchnie; jest to droga powiatowa klasy drogi zbiorczej (Z),
Ulica Karola Darwina – lokalna droga w centralnej części Piotrowic, łącząca ulicę gen. Z. Waltera-Jankego z ulicą A. Grottgera; jest to droga gminna klasy drogi lokalnej (L),
Ulica Artura Grottgera – lokalna ulica w Piotrowicach, znajdująca się w jej zachodniej części, w Kątach Piotrowickich; zaczyna się na skrzyżowaniu z ulicą ks. St. Wilczewskiego; jest to droga gminna klasy L,
Ulica Aleksandra Kostki-Napierskiego – lokalna droga w południowej części Piotrowic, od strony zachodniej krzyżująca się z ulicą ks. St. Wilczewskiego i kierująca się w stronę Skotnicy i osiedla Odrodzenia; jest to droga gminna klasy L,
Ulica Tadeusza Kościuszki – najdłuższa ulica w Katowicach, łącząca Piotrowice-Ochojec ze Śródmieściem i Brynowem częścią wschodnią-Osiedlem Zgrzebnioka, a w kierunku południowo-zachodnim prowadzi do Mikołowa; ma bardzo ważną rolę dla mieszkańców południowych dzielnic Katowic, będąc trasą dojazdową do centrum miasta^[173]; w Piotrowicach-Ochojcu jest drogą dwupasmową, częściowo w ciągu drogi krajowej nr 81; na pozostałym, północnym odcinku jest to droga powiatowa klasy drogi zbiorczej (Z),
Ulica Bolesława Prusa – lokalna ulica w Ochojcu, biegnąca równoleżnikowo i krzyżująca się w środkowym odcinku prostopadle z ulicą gen. Z. Waltera-Jankego; jest to droga gminna klasy drogi lokalnej (L),
Ulica Kazimierza Przerwy-Tetmajera – lokalna ulica w zachodniej części Piotrowic, biegnąca w przybliżeniu południkowo i krzyżuje się na północy z ulica gen. Z. Waltera-Jankego; jest to droga gminna klasy drogi lokalnej (L),
Ulica gen. Zygmunta Waltera-Jankego – jedna z najważniejszych ulic w Piotrowicach i Ochojcu, łącząca ze sobą obydwie części dzielnicy; długość ulicy wynosi ponad 4 km^[174]; od północy krzyżuje się z ulicą Kolejową i z tego miejsca biegnie na południe przez Ochojec, a na wysokości Ślepiotki zmienia kierunek na południowo-zachodni, skąd kieruje się do centrum Piotrowic, a dalej do Kątów Piotrowickich; kończy się na skrzyżowaniu z ulicą T. Kościuszki w rejonie Szkoły Policji w Katowicach; jest to droga powiatowa klasy drogi zbiorczej (Z),
Ulica ks. Stanisława Wilczewskiego – ulica w zachodniej części Piotrowic, biegnąca południkowo od skrzyżowania z ulicą gen. Z. Waltera-Jankego na północy do ulic Bukszpanowej i Tunelowej za Rowem Piotrowickim; jest to droga powiatowa klasy drogi zbiorczej (Z),
Ulica Wojska Polskiego – ulica w historycznym centrum Piotrowic, biegnąca od skrzyżowania z ulicą ks. St. Wilczewskiego na zachodzie do ulicy K. Kornasa na wschodzie, przecinając po drodze m.in. ulicę Armii Krajowej i rzekę Mleczną; jest to droga gminna klasy drogi dojazdowej (D).

W transporcie indywidualnym w 2008 roku do najbardziej obciążonych ruchem dróg należały ulice: T. Kościuszki, gen. Z. Waltera-Jankego i Armii Krajowej^[175]. W sieci miejskiego transportu zbiorowego najbardziej obciążone były w tym czasie ulice: Armii krajowej, gen. Z. Waltera-Jankego, Ziołowa i T. Kościuszki^[176]. Wewnętrzny układ komunikacyjny dzielnicy, oparty na ulicach Armii Krajowej i gen. Z. Waltera-Jankego w godzinach porannych i popołudniowych jest przeciążony, co negatywnie wpływa na dostępność komunikacyjną dzielnicy. Piotrowice-Ochojec stanowi też dzielnicę tranzytową dla innych południowych dzielnic Katowic: Kostuchny, Podlesia i Zarzecza^[127].

W powiązaniach wewnętrznych pomiędzy poszczególnymi mikrorejonami Katowic, Piotrowice i Kostuchna mają dobre powiązania ze Śródmieściem za pomocą ulicy T. Kościuszki, która zapewnia dużą bezpośredniość, lecz brak jest alternatywnej do niej drogi^[177]. Z innymi rejonami Katowic Piotrowice i Kostuchna najlepsze powiązania ma z Ligotą i Brynowem oraz Murckami i Giszowcem, a najsłabsze z Bogucicami i Pniakami oraz Józefowcem i Koszutką^[178].

W Piotrowicach-Ochojcu przy ulicy Lechickiej 24 siedzibę ma Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach, będący samorządową jednostką organizacyjną województwa śląskiego, która zarządza drogami wojewódzkimi województwa śląskiego położonymi poza granicami miast na prawach powiatu^[179].

Transport kolejowy

Przez Piotrowice-Ochojec według stanu z końca 2022 roku przebiegają bądź przebiegały następujące linie kolejowe:

Linia kolejowa nr 139 Katowice – Katowice Piotrowice – Zwardoń; linia magistralna znaczenia państwowego; zelektryfikowana i dwutorowa, na której prowadzony jest ruch pasażerski i towarowy^[180]; przez teren dzielnicy biegnie ona równolegle do ulic Polarnej i A. Asnyka, za przystankiem osobowym Katowice Piotrowice skręca na południe, przecinając dwupoziomowo ulicę T. Kościuszki, a na jednym poziomie ulicę gen. Z. Waltera-Jankego^[181],
Linia kolejowa nr 140 Katowice Ligota – Katowice Piotrowice – Nędza; linia pierwszorzędna znaczenia lokalnego^[180]; w granicach dzielnicy jest linią jednotorową i zelektryfikowaną; odbywa się na niej ruch pasażerski i towarowy; biegnie wzdłuż ulic Polarnej i A. Asnyka równolegle do linii nr 139, za przystankiem Katowice Piotrowice kieruje się do Mikołowa^[182],
Linia kolejowa nr 142 Katowice Ligota – Katowice Ochojec – Tychy; linia pierwszorzędna znaczenia lokalnego^[180]; jednotorowa i zelektryfikowana; w Piotrowicach-Ochojcu od strony Katowic Ligoty biegnie początkowo na południe, skręcając przed Ślepiotką w kierunku północno-zachodnim i przecinając w Ochojcu dwupoziomowo ulicę T. Kościuszki i jednopoziomowo ulicę Z. Waltera-Jankego – przy tej ostatniej znajduje się posterunek odgałęźny Katowice Ochojec; w dalszym ciągu linia skręca w stronę południowo-wschodnią do Murcek^[183],
Linia kolejowa nr 171 Dąbrowa Górnicza Towarowa – Panewnik; linia drugorzędna znaczenia państwowego; prowadzony jest na niej wyłącznie ruch towarowy^[180]; linia ta stanowi częściowo granicę pomiędzy Piotrowicami-Ochojcem i Brynowem częścią wschodnią-Osiedlem Zgrzebnioka, biegnąc w sąsiedztwie Centrum Przesiadkowego Brynów^[184],
Linia kolejowa nr 652 Katowice Muchowiec – Katowice Murcki; linia miejscowa znaczenia państwowego^[180]; linią kursują wyłącznie pociągi towarowe; jest to jednotorowy, zelektryfikowany łącznik otaczający od zachodu zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Źródła Kłodnicy” i przecina dwupoziomowo ulicę 73 Pułku Piechoty w pobliżu tartaku^[185],
Linia kolejowa nr 653 Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec KOc; linia miejscowa znaczenia państwowego^[180]; linia ta przed sierpniem 2014 roku została zlikwidowana (pozostawała w takim stanie w grudniu 2022 roku) i łączyła podg Katowice Ochojec i dawną stację Katowice Muchowiec, przecinając jednopoziomowo ulicę 73 Pułku Piechoty w pobliżu skrzyżowania z ulicą Rzepakową^[186],
Linia kolejowa nr 706 Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec KOc1; linia miejscowa znaczenia państwowego^[180]; była to zlikwidowana przed 2018 rokiem łącznica^[187],
Linia kolejowa nr 898 Staszic – KWK Staszic; jest to obsługiwana w ruchu towarowym łącznica, znajdująca się we wschodniej części dzielnicy na granicy z Murckami i Giszowcem; prowadzi w kierunku ruchu „Staszic” kopalni „Staszic-Wujek”^[188].

W Piotrowicach w rejonie ulic Armii Krajowej i A. Asnyka znajduje się przystanek osobowy Katowice Piotrowice, położony w ciągu dwóch linii kolejowych: 139 (7,75 km osi) i 140 (1,66 km osi). Wyposażony jest on w dwa perony (łącznie trzy krawędzie peronowe) z wiatami. Budynek dworca kolejowego na przystanku został zaadaptowany na inne cele, a kasy biletowe zlikwidowano^[189]. Na przystanku tym według rozkładu ważnego w okresie od 11 grudnia 2022 roku do 11 marca 2023 roku zatrzymywały się wyłącznie pociągi spółki Koleje Śląskie. Głównymi kierunkami połączeń w tym czasie były stacje i przystanki: Chałupki, Częstochowa, Katowice, Oświęcim, Racibórz, Sosnowiec Główny, Tychy Lodowisko, Wisła Głębce, Zwardoń i Żywiec^[190].

W Ochojcu przy ulicy gen. Z Waltera-Jankego na wysokości skrzyżowania z ulicą Fabryczną znajduje się posterunek odgałęźny Katowice Ochojec, będący w przeszłości także przystankiem osobowym. Przecinają się tutaj dwie linie kolejowe: nr 142 (1,84 km osi) i 653 (1,92 km osi). Przystanek składał się on dawniej z dwóch peronów – łącznie dwa krawędzie peronowe. Dworzec kolejowy został zaadaptowany do innych celów. Ruch pasażerski na nim został zawieszony w 2000 roku^[191].

Pierwsza linia kolejowa w Piotrowicach-Ochojcu wybudowało Towarzystwo Kolei Górnośląskiej, a była to linia prowadząca do kopalni „Emanuelssegen” (późniejsza kopalnia „Murcki”) w Murckach z Katowic przez Ligotę i Ochojec (współczesna linia kolejowa nr 142). Linię tę otwarto 1 grudnia 1852 roku i została wydzierżawiona raciborskiej Kolei Wilhelma^[192]. Spółka ta zrealizowała za to linię kolejową z Nędzy przez Rybnik, Mikołów, Piotrowice do Ligoty, przez co połączono ją z liniami Kolei Górnośląskiej. Odcinek pomiędzy Mikołowem a Ligotą (obecna linia kolejowa nr 140) oddano do użytku 20 grudnia 1858 roku (bądź 30 kwietnia 1856 roku^[182]), a przystanek kolejowy w Piotrowicach dopiero w 1895 roku^[192] (bądź w 1894^[189]). Przystanek ten posiadał jeden peron do czasu przemianowania go na stację handlową IV klasy w 1912 roku, kiedy to oddano do użytku łącznik do stacji Tychy^[189]. Znajdował się wówczas po wschodniej stronie obecnej ulicy Armii Krajowej, przy peronie postawiono budynek dróżnika^[54]. Koleje na terenie całych Prus zostały w 1884 roku upaństwowione, w tym wszystkie linie kolejowe na terenie dzielnicy^[193]. W ramach rozbudowy sieci kolejowej, 2 listopada 1912 roku oddano do użytku trasę kolejową Ligota – Piotrowice – Podlesie – Tychy (obecną linię kolejową nr 139). Linia ta znacznie skróciła drogę z Katowic w kierunku Pszczyny^[193].

W okresie międzywojennym, w 1923 roku w Piotrowicach otwarto warsztaty naprawy taboru^[194], a w 1932 roku w Ochojcu oddano do użytku przystanek kolejowy na obecnej linii kolejowej nr 142. Zatrzymywały się tam pociągi osobowe łączące Katowice i Tychy przez Murcki i Kostuchnę. Przystanek ten zamknięto w 1995 (bądź 2000) roku wraz z likwidacją nierentownych połączeń kolejowych^[195]

W czasie II wojny światowej, w celach militarnych powstał drugi tor na trasie Ligota – Tychy^[194]. W czasach Polski Ludowej przeprowadzono szereg inwestycji modernizacyjnych sieci w rejonie Piotrowic-Ochojca. 4 marca 1961 roku linię nr 142 Katowice Ligota – Katowice Ochojec – Tychy zelektryfikowano^[183], w 1963 roku linię nr 139 na odcinku Katowice – Katowice Piotrowice – Bielsko-Biała Główna przebudowano na dwa tory, a także zelektryfikowano^[181], w 1977 roku zelektryfikowano trasę nr 140 Katowice Ligota – Katowice Piotrowice – Mikołów^[196].

Największy ruch pociągów przez Piotrowice-Ochojec odbywał się pod koniec lat 80. XX wieku. W latach 90. XX wieku liczba połączeń zmalała kosztem wzrostu udziału transportu samochodowego^[81]. W latach 1999–2001 roku w ciągu ulicy Armii krajowej wybudowano tunel pod torami kolejowymi, gdyż istniejący w tym miejscu przejazd kolejowy był niewydolny^[197].

Kasę biletową w Piotrowicach zlikwidowano w latach 2000., a sam dworzec kolejowy z biegiem czasu został zaniedbany. Po 2010 roku budynek dworca kolejowego na przystanku Katowice Piotrowice został wyremontowany, działał w nim Teatr Żelazny^[189]. Teatr w budynku zaczął działać w 2014 roku^[198], w sierpniu 2022 roku podjęto decyzję o przeniesieniu teatru na Załęże^[199].

Transport rowerowy

Sieć infrastruktury rowerowej na terenie Piotrowic-Ochojca koncentruje się w ciągu części głównych i ważniejszych ulic dzielnicy. Sieć ta według docelowej sieci tras rowerowych opublikowanej przez Urząd Miasta Katowice jest w stanie z końca 2022 roku częściowo rozwinięta – brakującymi fragmentami są m.in. trasy okalające zurbanizowaną część dzielnicy od wschodu i ciąg rowerowy w ciągu ulicy B. Prusa. Drogi w zurbanizowanej części Piotrowic-Ochojca są przewidziane jako trasy o funkcji transportowej, a drogi w lasach mają funkcję rekreacyjną^[200]^[201].

Pod koniec 2022 roku na terenie Piotrowic-Ochojca istniały następujące rodzaje dróg rowerowych:

drogi dla rowerów – wzdłuż ulicy gen. Z. Waltera-Jankego na odcinku pomiędzy ulicami Barcelońską i Policyjną oraz rejony ulic Szewskiej i Ziołowej (trasy w nawierzchni asfaltowej), wzdłuż ulicy Rzepakowej na odcinku od skrzyżowania z ulicą Z. Waltera-Jankego do skrzyżowania z ulicą Kolejową (trasa w kostce brukowej), rejon Centrum Przesiadkowego Brynów (trasa w asfalcie) i wzdłuż ulicy M. Radockiego na odcinkach pomiędzy ulicami: Jaworową – Spokojną i S. Łętowskiego (południowo-wschodnie skrzyżowanie) – A. Kostki-Napierskiego oraz krótkie odcinki w rejonie ulicy Armii Krajowej, ulicy Bażantów i na zachód od osiedla Młodych,
pasy ruchu dla rowerów – wzdłuż ulicy gen. Z. Waltera-Jankego na odcinku pomiędzy ulicami Policyjną i Braci Wiechułów,
ciągi pieszo-rowerowe odseparowane – wzdłuż ulic: Rzepakowej (krótki fragment w rejonie skrzyżowania z ulicą Kolejową), Kolejowej i gen. Z. Waltera-Jankego (od Centrum Przesiadkowego Brynów do skrzyżowania z ulicą Ziołową), a także obustronnie na przejeździe przez ulicę T. Kościuszki w ciągu ulicy Armii Krajowej,
ciągi pieszo-rowerowe nieodseparowane – wzdłuż ulicy M. Radockiego na odcinku pomiędzy ulicami Spokojną a Si. Łętowskiego i szlak pomiędzy ogródkami ROD „Zgoda”,
ciągi z dopuszczalnym ruchem po chodniku – w Parku Zadole, w ciągu ulicy Armii Krajowej pomiędzy ulicami Chełmską a T. Kościuszki oraz łącznik ulicy Żurawiej z ROD „Zgoda”.

W Piotrowicach-Ochojcu funkcjonuje również część miejskiej sieci wypożyczalni rowerów miejskich – Metrorower^[202], który zastąpił system City by bike^[203] firmy Nextbike^[204]. Według stanu z końca 2022 roku funkcjonowały tutaj łącznie 4 stacje City by bike: Armii Krajowej/Jankego, Łętowskiego – S.P. nr 27, Piotrowice V L.O. i Ligota Wczasowa^[203].

Miejski transport zbiorowy

Organizatorem miejskiego transportu zbiorowego na terenie Piotrowic-Ochojca jest Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM), który przejął obowiązki od poprzednich organizatorów 1 stycznia 2019 roku^[205]. Transport zbiorowy w granicach dzielnicy realizowany jest zarówno w formie połączeń autobusowych, którego głównym operatorem połączeń w dzielnicy jest PKM Katowice, jak i też przez tramwaje obsługiwane przez spółkę Tramwaje Śląskie^[206].

Na terenie Piotrowic-Ochojca, według stanu z końca 2022 roku autobusy kursują głównymi ulicami dzielnicy, łącząc poszczególne jej części z innymi dzielnicami Katowic i miastami Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. W tym czasie z czterostanowiskowego przystanku Piotrowice Skrzyżowanie kursowało 12 linii autobusowych, w tym jedna nocna. Z przystanku Ochojec Sadowa linii było 9 (w tym jedna nocna), a z przystanku Osiedle Odrodzenia Radockiego 2 (w tym jedna nocna)^[207]. Najważniejsze przystanki autobusowe na terenie Piotrowic-Ochojca to: Piotrowice Tyska, Osiedle Odrodzenia Radockiego, Ochojec Szpital, Piotrowice Skrzyżowanie i Piotrowice Dworzec PKP^[3].

Sieć tramwajowa w Piotrowcach-Ochojcu obejmuje wyłącznie Centrum Przesiadkowe Brynów wraz z krótkim odcinkiem torowiska w kierunku Śródmieścia Katowic. Położony jest on przy ulicy T. Kościuszki, w pobliżu granicy Piotrowic-Ochojca z dzielnicą Brynów część wschodnia-Osiedle Zgrzebnioka. Jedyny autobusowo-tramwajowy przystanek w dzielnicy – Brynów Centrum Przesiadkowe, znajduje się w miejscu dawnego przystanku Katowice Brynów Pętla^[208]. Według stanu z końca 2022 roku odjeżdżały z niego wówczas 4 linie tramwajowe, które kursowały w kierunku Śródmieścia, Zawodzia, Koszutki i Wełnowca-Józefowca. Średnio co godzinę w dni robocze kursowało z tego przystanku wówczas 16 par połączeń tramwajowych^[207].

Połączenia autobusowe w rejonie Piotrowic-Ochojca pojawiły się już w latach międzywojennych. 16 grudnia 1938 roku Śląskie Linie Autobusowe zainaugurowały regularne połączenie autobusowe na trasie Katowice – Ochojec – Piotrowice – Kostuchna. Początkowo kursowały tą trasą trzy autobusy na dobę w dni powszechne i pięć w niedziele^[120]. Początki przechodzącej przez dzielnicę trasy tramwajowej sięgają 18 września 1947 roku, kiedy to w tym dniu oddano do użytku przedłużenie trasy tramwajowej z Parku im. T. Kościuszki do Brynowa o długości 2,1 km. Pętla tramwajowa w miejscu mijanki końcowej powstała w 1969 roku^[209]. 16 lutego 2018 roku rozpoczęto prace przygotowawcze związane z budową centrum przesiadkowego na terenie brynowskiej pętli tramwajowej^[208]. 8 grudnia 2020 roku Centrum Przesiadkowe Brynów zostało oddane do użytku^[210].

Architektura i urbanistyka

Charakterystyka

Dzielnica Piotrowice-Ochojec składa się z dwóch części, tj. Piotrowic i Ochojca. Obie te części stanowią zwarty kompleks charakteryzujący się zbliżonym poziomem i sposobem zainwestowania, co jest wynikiem wspólnego rodowodu historycznego^[126]. Na zabudowę mieszkalną dzielnicy składają się budynki o różnej intensywności zabudowy i powstałe w różnym okresie historycznym. Budynki jednorodzinne oraz wielorodzinne do 3-4 kondygnacji, powstałe głównie w okresie międzywojennym, zlokalizowane są głównie w pasmach ulic: gen. Z. Waltera-Jankego, Szewskiej, Spokojnej, B. Prusa, Odrodzenia, Zbożowej, Marmurowej i Armii Krajowej^[127]. Zabudowa wielorodzinna (w tym czterokondygnacyjna i wyższa) z lat 70. i 80. XX wieku zlokalizowana jest w rejonie ulicy Głogowskiej (osiedle Targowisko) oraz w ramach zwartego kompleksu budynków wielorodzinnych osiedla Odrodzenia. Fragmenty XIX-wiecznej zabudowy zachowały się m.in. w rejonie ulicy Wojska Polskiego, a w ciągu ulicy gen. Z. Waltera-Jankego oraz Armii Krajowej zachowała się zabudowa z początku XX wieku^[127].

Rozwój architektoniczno-urbanistyczny

Pierwsze domy w Piotrowicach powstały w dolinie rzeki Mlecznej, a historyczne centrum osady wyznaczają ulice: Kasztanowa, Świerkowa i Wojska Polskiego^[211]. Budynki we wsi wznoszono w osi wschód-zachód, co było podyktowane przepływającą w tym rejonie Mleczną^[172]. Układ morfologiczny Piotrowic i Ochojca do 1754 roku charakteryzował się obecnością zwartej zabudowy wiejskiej w Piotrowicach, w Ochojcu i Zadolu znajdowały się młyny. Wokół wsi były pola uprawne, a pozostała część terenów dzisiejszych Piotrowic-Ochojca była zalesiona. Na rzekach znajdowały się liczne stawy (tzw. rybniki)^[212]. Osadnictwo Piotrowic w XVIII i XIX wieku miało charakter skupiony^[213].

Tradycyjne budownictwo mieszkalne z XVIII i XIX wieku w rejonie Piotrowic-Ochojca było na ogół drewniane o konstrukcji zrębowej z dwutraktowym układem wnętrza. Sień budynku budowano w środkowej osi budynków^[211]. Dachy domostw początkowo kryto strzechą, a obok domów drewnianych stawiono także budynki murowane z cegły lub kamienia. Dachy tych drugich budynków kryto dachówką^[211]. Drewniana zabudowa zaczęła ustępować murowanej przede wszystkim od połowy XIX wieku, po wprowadzeniu w życie administracyjnego zakazu budowy z drewna celem lepszej ochrony przeciwpożarowej. Murowano tutaj przede wszystkim z cegły, a w rejonie Piotrowic i Podlesia używano do budowy także kamienia wapiennego jako budulca uzupełniającego^[214].

W pierwszej połowie XIX wieku w rejonie mostu na Ślepiotce znajdował się niewielki staw, a obok niego młyn istniejący już w 1736 roku. Za rzeką, w kierunku północno-wschodnim znajdował się Ochojec z domami jednorodzinnymi otoczony przez gęste lasy^[174]. Również w pierwszej połowie XIX wieku centrum Piotrowic przesunęło się w rejon krzyżowania ulic Armii Krajowej i gen. Z. Waltera-Jankego^[172], a w 1830 roku osada liczyła łącznie 42 domy^[52]. Od II połowy XIX wieku nowa zabudowa zaczęła powstawać wzdłuż obecnej ulicy Armii Krajowej pomiędzy Piotrowicami, Kostuchną i Podlesiem. Budowano wówczas niewielkie domy mieszkalne dla robotników kopalń i hut oraz nowe murowane domy chłopskie^[172].

W drugiej połowie XIX wieku zabudowa współczesnej dzielnicy koncentrowała się głównie w Piotrowicach i częściowo nad rzeką Ślepiotką^[174]. W 1851 roku zarząd dób księcia pszczyńskiego rozpoczął działania na rzecz zbudowania nowej drogi z Mikołowa do Katowic przez Piotrowice. Budowa ta rozpoczęła się w 1879 roku, a w 1880 roku doprowadzono ją do granic powiatu pszczyńskiego na Kłodnicy. Obecnie w jej śladzie biegnie ulica Z. Waltera-Jankego, a droga ta otoczyła główną zabudowę Piotrowic od północy. Na początku XX wieku przy obecnej ulicy gen. Z Waltera-Jankego stało tylko kilka domów. Działki wzdłuż tej ulicy zaczęto dość szybko rozbudowywać w późniejszym czasie. Na mapie z 1914 roku istniały już budynki w rejonie skrzyżowania z obecną ulicą Armii Krajowej w Piotrowcach i w rejonie skrzyżowania z ulicą B. Prusa w Ochojcu^[215].

Do najstarszych budynków, powstałych przed XX wiekiem, należą pojedyncze obiekty w różnych częściach dzielnicy, położonych przy ulicach: gen. Z. Waltera-Jankego 28, 76, 183 i 216, Leśnej 18, Wojska Polskiego 48, Załogowej 1, Grottgera 28, Kostki-Napierskiego 15 i K. Kornasa 26^[216]. Najstarszym z nich, istniejącym pod koniec 2022 roku budynkiem^[117] jest pochodzący z przełomu XIX i XX wieku wiejski dom mieszkalny przy ulicy Załogowej 1^[217].

Na początku XX wieku w rejonie Piotrowic wraz ze wzrostem ludności zaczęto budować domy wielokondygnacyjne, murowane i otynkowane^[211]. W Ochojcu nowe domy w tym czasie powstawały przy drodze prowadzącej do Murcek w rejonie ulic Ziołowej i Zakątek (dawna kolonia Kamionka-Thor)^[51]. Według mapy z 1902 roku na południe od ulicy Kolejowej działały niewielkie kamieniołomy po obydwu stronach obecnej ulicy gen. Z. Waltera-Jankego, a w rejonie Ochojca nad Ślepiotką znajdowało się kilka domów^[215]. W tym samym okresie powstała też główna część zabudowy Zadola^[56].

**Przykłady przedwojennej zabudowy Piotrowic-Ochojca**
Dom mieszkalny przy ulicy Armii Krajowej 93, powstały w latach 20./30. XX wieku Dom przy ulicy gen. Z. Waltera-Jankego 172 Budynek przy ulicy gen. Z. Waltera-Jankego 59 z przełomu XIX i XX wieku, w późniejszych latach przebudowany Dom przy ulicy B. Prusa 45 z przełomu XIX i XX wieku

Domy na wiejskich terenach Ochojca, Piotrowic, Podlesia, Kostuchny i Zarzecza na początku XX wieku i w latach międzywojennych dysponowały skromną liczbą pomieszczeń – najczęściej posiadały sień, kuchnię i izbę (czasem dwie)^[218].

W okresie międzywojennym Piotrowice-Ochojec intensywnie się rozwijało pod względem urbanistyczno-architektonicznym. W samych Piotrowicach nowa zabudowa powstała wzdłuż dzisiejszych ulic Armii Krajowej i gen. Z. Waltera-Jankego^[67]. W rejonie obecnej ulicy Armii Krajowej powstały domy jedno- lub kilkurodzinne, często z przylegającymi budynkami gospodarczymi i ogródkami^[197]. W latach międzywojennych przy skrzyżowaniu obecnych ulic Armii Krajowej i gen. Z. Waltera-Jankego powstał tzw. „rynek”^[215]. Następowała też ekspansja osadnictwa wiejskiego na zewnątrz istniejących wsi. Stopniowo wkraczała zabudowa rozproszona pomiędzy Piotrowicami, Zarzeczem, Podlesiem a Kostuchną^[219]. Najwięcej istniejących obiektów powstałych w latach 1900–1922 znajduje się w historycznym centrum Piotrowic (rejon ulic: A. Grottgera, gen. Z. Waltera-Jankego, ks. St. Wilczewskiego i Wojska Polskiego) i Ochojca (rejon skrzyżowania ulic W. Prusa i gen. Z. Waltera-Jankego)^[216].

Przy ulicy A. Asnyka 32, na terenach Kolejowych Zakładów Automatyki znajdują się dawne budynki przemysłowe Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, w tym wieża ciśnień. Zabudowa ta powstała w latach międzywojennych^[220], z czego dla samej wieży procedurę jej budowy wszczęto w grudniu 1927 roku^[221]. Wieża ta pozostaje nieużytkowana^[222].

Kościół pw. św. Jacka w Ochojcu znajdujący się przy ulicy Leśnej 14 zaczęto budować w 1938 roku, a rok później budowę tę przerwano. Zgodę na dokończenie budowy parafia uzyskała dopiero 7 grudnia 1970 roku. Zdecydowano się wówczas na nową koncepcję dokończenia rozbudowy, którą opracował architekt Mieczysław Król. Powiększoną świątynie poświęcił 15 czerwca bp Herbert Bednorz. Obecna ochojecka świątynia jest kościołem halowym, z kaplicami i salkami w bocznych częściach. Prezbiterium kościoła urządzono według posoborowych dyspozycji^[46].

W latach 1945–1989 zmieniał się charakter Piotrowic i Ochojca na typowo miejski, a wraz z tym zagospodarowano tereny dzielnicy pod osiedla mieszkaniowe. Miejscowości te w tym okresie się zasymilowały, tereny między Ligotą a Zadolem przekształciły się w obszary przemysłowe i kolejowe^[219]. W czasach Polski Ludowej Piotrowice rozwijało się koncentrycznie wokół centrum osady i na wschód^[223]. W Ochojcu powstało szereg własnościowych domów jednorodzinnych^[73].

Pierwsze bloki mieszkalne w Piotrowicach-Ochojcu zaczęto stawiać w drugiej połowie lat 60. XX wieku pomiędzy ulicą T. Kościuszki a ulicą Żurawią^[224] (tzw. osiedle Kolejowe). W latach 60. powstawała też zabudowa przy ulicach gen. Z. Waltera-Jankego i A. Kostki-Napierskiego^[68]. Na początku lat 60. XX wieku powstało w rejonie ulic Poziomowej i Traktorzystów przy przystanku osobowym Katowice Piotrowice osiedle domów jednorodzinnych – osiedle Młodych^[77]. Składa się ono z bliźniaczych domów jednorodzinnych^[225].

W latach 1974–1979 przy ulicy A. Fredry 26 został wzniesiony rzymskokatolicki kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko. Powstał on według projektu inż. Karola Gierlotki i Franciszka Klimka^[68], a nowy kościół zastąpił tymczasową świątynię poświęconą 26 października 1930 roku. Jest to budynek dwuskrzydłowy, wybudowany na planie kąta prostego. Ołtarz główny usytuowany jest skośnie do naw^[226]. Pod koniec 1977 roku oddano do użytku gmach ochojeckiego szpitala przy ulicy Ziołowej. Dziesięciopiętrowy budynek główny oraz pawilony zaprojektował inżynier architekt K. Przygoda^[73].

W czasach Polski Ludowej Wydział Architektury wspólnie z KW PZPR wykonał plany wyburzenia istniejących piotrowickich domów celem budowy nowoczesnego centrum Katowic. W odpowiedzi na te zamierzenia powstały miejscowe komitety, które czyniły starania na rzecz zaniechania realizacji tych planów. W 1982 roku odstąpiono od planów wyburzeń, lecz mimo tego w tym okresie zrównano z ziemią wiele domów w rejonie Piotrowic-Ochojca. Najwięcej z nich przeprowadzono przy targowisku i w Skotnicy, gdzie powstało kolejno osiedle Targowisko i osiedle Odrodzenia^[224]. W marcu 1977 roku^[227] przy ulicy A. Fredry i Z. Waltera-Jankego rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego według projektu inż. Zygmunta Fagasa^[68], składającego się z kilku bloków mieszkalnych. Osiedle to zostało przez mieszkańców nazwane osiedlem Targowisko z uwagi na to, iż bloki te powstały w miejscu dawnego gminnego bazaru^[215]. Na początku lat 80. XX wieku na pograniczu Piotrowic i Kostuchny, w rejonie ulic: Tyska, St. Łętowskiego, A. Kostki-Napierskiego i M. Radockiego rozpoczęto budowę osiedla Odrodzenia zaprojektowanego przez wrocławski zespół architektów przy współpracy z katowickim „Inwestprojektem”^[68]. Prace budowlane przy osiedlu rozpoczęto w 1979 roku. Było ono fragmentem założenia architektoniczno-urbanistycznego z końca lat 70. XX wieku, przewidujący budowę dużego zespołu osiedli mieszkaniowych na 120 tysięcy osób^[228].

Z inicjatywy Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Katowicach podjęto decyzję o powołaniu spółdzielni dla południowych dzielnic Katowic^[224]. 22 grudnia 1979 roku zarejestrowano w Sądzie Rejonowym w Katowicach Spółdzielnię Mieszkaniową „Silesia”^[228].

Po 1989 roku w architekturze i urbanistyce wszystkich południowych dzielnic Katowic zaznacza się trend budowy nowej zabudowy mieszkaniowej, głównie domów jednorodzinnych i szeregowych oraz osiedli mieszanych. Powstaje tutaj najwięcej deweloperskich osiedli mieszankowych w Katowicach. Nowa zabudowa harmonizuje z dotychczasową zabudową dzielnicy zwłaszcza pod względem wysokości zabudowy^[229].

Wraz z rozwojem osadnictwa w południowych dzielnicach Katowic widoczny jest także niedorozwój dróg w stosunku do rozwijającego się tutaj budownictwa mieszkaniowego^[230]. Dodatkowo lokalizacja wielu osiedli na południu, na niezagospodarowanych dotychczas terenach wymusza stawianie tutaj obiektów usługowo-handlowych, kulturalnych i rozrywkowych. Największym tego typu obiektem jest położona nieopodal, na pograniczu dzielnic Ligota-Panewniki i Piotrowice-Ochojec Galeria Libero^[231], której budowę ukończono w 2018 roku^[232].

W latach 1989–2011 w granicach dzielnicy Piotrowice-Ochojec powstały m.in. następujące inwestycje mieszkaniowe:

Ul. K. Kornasa i Wrzosowa – osiedle zamknięte składające się z 21 jednorodzinnych domów szeregowych^[233],
Ul. K. Kempy – osiedle 13 domów bliźniaczych^[233],
Ul. ks. St. Wilczewskiego – osiedle zamknięte, składające się z 10 domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej; inwestor: PRYM^[233],
Ul. ks. St. Wilczewskiego – zespół 7 domów jednorodzinnych w zabudowie wolnostojącej; inwestor: Agnes Nieruchomości^[233],
Ul. ks. St. Wilczewskiego i Kalinowa – zespół 6 domów jednorodzinnych w zabudowie bliźniaczej; inwestor: Dombud^[233],
Ul. Honorowych Dawców Krwi – 52 domy jednorodzinne w zabudowie szeregowej; inwestor: Dombud^[233],
Ul. Niska – zespół 2 budynków wielorodzinnych dwupiętrowych po 6 mieszkań; inwestor: Dombud^[233],
Ul. Działowa – zespół 10 budynków jednorodzinnych w zabudowie szeregowej; inwestor: Dombud^[233],
Ul. Działowa i Sępia – 2 zespoły po 3 domy szeregowe z garażami; inwestor: Agnes Nieruchomości^[233],
Barcelońska I i Barcelońska II (ul. Sępia i Barcelońska) – 2 zespoły zabudowy; 26 szeregowców jednorodzinnych z garażami i 41 domów w zabudowie szeregowej i bliźniaczej; inwestor: Agnes nieruchomości^[234],
Ul. Kryniczna – zespół 4 budynków w zabudowie bliźniaczej i 3 w zabudowie wolnostojącej; inwestor: PB Feniks^[235].

Przy ulicy M. Radockiego 251 na osiedlu Odrodzenia znajduje się kościół pw. Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Został on wybudowany w latach 1988–2004 według projektu Jacka Leśko i Barbary Rowińskiej^[236]. W architekturze świątyni ostre linie akcentowane przez widoczne elementy konstrukcyjne są skontrastowane przez owalną mensę i falisty kształt podstawy ołtarza^[237].

29 maja 2015 roku Rada Miasta Katowice uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru Subcentrum Południe, obejmującego tereny na granicy Piotrowic-Ochojca i Ligoty-Panewnik w rejonie skrzyżowania ulic T. Kościuszki i Kolejowej^[238]. Plan ten miał na celu przyciągnąć w tym rejonie nowe inwestycje mieszkaniowe i usługowe na dawnych terenach produkcyjno-fabrycznych, a także miał być przygotowaniem do dużych inwestycji komunikacyjnych w tym rejonie^[239]. Na tym obszarze powstało Centrum Przesiadkowe Brynów^[208], pod koniec 2022 roku w granicach dzielnicy Piotrowice-Ochojec ukończono bądź w realizacji były dwie inwestycje mieszkaniowe:

Osiedle Nowy Brynów – osiedle mieszkaniowe przy ulicy Rzepakowej 4, powstałe w latach 2018–2020, składające się z dwóch zespołów budynków mieszkalno-usługowych, w których powstały 492 mieszkania; inwestorem osiedla była spółka ATAL^[240],
Osiedle Dobrynów – osiedle mieszkaniowe przy ulicy Rzepakowej, którego budowa została rozpoczęta w lutym 2022 roku; zaprojektowano łącznie osiem budynków wielorodzinnych (404 mieszkania) z częścią usługową na parterze (9 lokali) i podziemną halą garażową; inwestorem jest spółka TDJ Estate^[241].

Osiedla i kolonie

Osiedle Młodych – osiedle w Zadolu położone w rejonie ulic Poziomkowej, Jeżynowej, Malinowej i Traktorzystów, przy Parku Zadole; składa się ono w większości z bliźniaczych domów jednorodzinnych^[77],
Osiedle Odrodzenia – osiedle mieszkaniowe w Piotrowicach, położone w rejonie ulic M. Radockiego i St. Łętowskiego, składające się z budynków o zróżnicowanej wysokości, przy których wzdłuż głównej osi powstały: szkoła podstawowa, przedszkole, żłobek i administracja osiedla, a pawilony handlowe zlokalizowano na jej krańcach^[78]; administratorem osiedla jest Spółdzielnia Mieszkaniowa „Silesia”^[242],
Osiedle Szenwalda – osiedle mieszkaniowe w Ochojcu, położone przy ulicy B. Prusa; składa się z czteropiętrowych bloków z lat 70. XX wieku^[243]; administratorem osiedla jest Spółdzielnia Mieszkaniowa „Silesia”^[244],
Osiedle Targowisko – osiedle mieszkaniowe w Piotrowicach, położone w rejonie ulic: Szewskiej, Jastrzębiej, Zbożowej i Targowej^[245]; składa się ono z wielokondygnacyjnych budynków mieszkalnych, a administrowane jest przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Silesia”^[246],
Skotnica – dawna kolonia rolnicza Piotrowic, położona w południowej części dzielnicy; na jej terenie powstało osiedle Odrodzenia^[247],
Zadole – dawny przysiółek Piotrowic, położony na pograniczu Piotrowic-Ochojca i Ligoty-Panewnik, w rejonie ulic: Zadole, Śląskiej, Studenckiej, Traktorzystów, A. Asnyka, Armii Krajowej i Polarnej^[248]; znaczna część zabudowy pochodzi z początku XX wieku; znajduje się tu także Park Zadole^[56].

Zabytki i obiekty historyczne

Na obszarze Piotrowic-Ochojca znajdują się następujące obiekty objęte ochroną na podstawie ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:

Budynek (ul. Sarmacka 18) w stylu historyzmu ceglanego z początku XX wieku^[249],
Budynki mieszkalne (ul. Warzywna 1, 2, 3 i 4) z lat 50. XX wieku w stylu socrealizmu^[249],
Dom mieszkalno-handlowy – dawna gospoda i sala taneczna (ul. Armii Krajowej 89 / Świerkowa) z pierwszej ćwierćwieczy XX wieku^[250],
Domy mieszkalne (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 181, 203 i 225; Kasztanowa 2; A. Kostki-Napierskiego 4; Odrodzenia 14^[250]; K. Przerwy-Tetmajera 25; Wronia 12^[249]),
Domy mieszkalne z zapleczem gospodarczym (ul. Armii Krajowej 93, 94 i 95; K. Darwina 5 i 14; A. Grottgera 29, 53 i 54; gen. Z. Waltera-Jankego 59, 135, 163, 209 i 217; Kasztanowa 6; A. Kostki-Napierskiego 68 i 73^[250]; K. Przerwy-Tetmajera 30; ks. St. Wilczewskiego 9 i 27; Wojska Polskiego 12, 21, 32 i 40, 58; Wronia 8 i 10^[249]),
Dom wiejski – dawna gajówka wraz ze starodrzewem (polana przy Górnośląskim Centrum Medycznym w Katowicach) z początku XX wieku^[250],
Domy wiejskie (ul. Jaworowa 51 – tylny dom; A. Kostki-Napierskiego 51^[250]; Policyjna 1; Załogowa 1^[249]),
Kamienice (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 147, 227, 229, 231 i 253; Jaworowa 41 i 53; Kasztanowa 6; A. Kostki-Napierskiego 15, 17 i 20^[250]; Policyjna 6; Wojska Polskiego 39^[249]),
Kościół św. Jacka (ul. Leśna / B. Prusa); przebudowany w latach 70. XX wieku^[250],
Plebania kościoła św. Jacka (ul. Leśna 14)^[250],
Willa (ul. ks. St. Wilczewskiego 33) z ogrodem i garażem z lat 30. XX wieku^[249],
Wille (ul. Sienna 4 i 8) w stylu funkcjonalizmu odpowiednio z 1937 i 1935 roku^[249].

Na terenie Piotrowic-Ochojca występują następujące strefy ochrony konserwatorskiej bądź obszary postulowane do ochrony:

Cmentarz (ul. Armii Krajowej / Głuszców) – układ i zieleń nekropolii^[251],
Historyczne centrum wsi Piotrowice – zabudowa głównie mieszkaniowa z początku XX wieku i z lat międzywojennych^[251],
Zespół budynków socrealistycznych przy ulicy Warzywnej^[251],
Zespół zabudowy – domy w ogrodach z okresu międzywojennego^[251].

Pomniki, kaplice i miejsca pamięci

W Piotrowicach-Ochojcu znajdują się następujące kaplice, miejsca pamięci i pomniki:

Dęby Pamięci i tablica upamiętniająca funkcjonariuszy Policji Województwa Śląskiego zamordowanych przez NKWD w 1940 roku (na terenie Szkoły Policji w Katowicach przy ul. gen. Z. Waltera-Jankego 296); uroczystość sadzenia i odsłonięcia tablicy odbyła się 4 kwietnia 2012 roku^[252],
Groby Ryszarda Gzika i Zbigniewa Wilka (cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Armii Krajowej), dwóch z dziewięciu górników poległych w podczas pacyfikacji KWK „Wujek” 16 grudnia 1981 roku^[253],
Kaplica Matki Bożej (ul. A. Grottgera 3) z 1922 roku; we wnętrzu znajduje się tablica upamiętniająca powstańców śląskich pochodzących z Piotrowic^[252],
Kaplica św. Huberta (ul. 73 Pułku Piechoty) z 1906^[254] lub 1936 roku; murowana, w kształcie rotundy; we wnętrzu m.in. obraz przedstawiający św. Huberta^[255],
Płyta upamiętniająca bohaterów poległych w walach wyzwoleńczych w latach 1919–1921 i 1939–1945 (na fasadzie budynku Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych im. Armii Krajowej w Katowicach przy ul. Armii Krajowej 84; od strony ulicy gen. Z. Waltera-Jankego), odsłonięta 1 października 1961 roku^[256],
Pomnik prof. Leszka Gieca (ul. Ziołowa 45/47), odsłonięty po raz drugi 18 maja 2010 roku przedstawiający prof. Leszka Gieca – twórcy nowoczesnej śląskiej kardiologii^[257],
Przydrożny krzyż (ul. Armii Krajowej / Wojska Polskiego) z II połowy XIX wieku^[256],
Przydrożny krzyż (ul. Armii Krajowej; naprzeciwko gmachu Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych im. Armii Krajowej w Katowicach) z 1909 roku, upamiętniający wypadek mężczyzny, który utopił się w studni istniejącej dawniej w miejscu krzyża^[256],
Tablica informująca o funkcjonowaniu w latach 1829–1901 pierwszej szkoły powszechnej w Piotrowicach (ul. Armii Krajowej 104; w miejscu działalności dawnej szkoły) z 2009 roku^[258],
Tablica upamiętniająca funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej, którzy żądali w 1981 roku powołania niezależnych związków zawodowych w milicji (na terenie Szkoły Policji w Katowicach przy ul. gen. Z. Waltera-Jankego 296) z 2011 roku^[252],
Tablica upamiętniająca Hilarego Hermana (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 65), odsłonięta we wrześniu 1984 roku^[252],
Tablica upamiętniająca Filipa Limańskiego (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 179)^[259],
Tablica upamiętniająca Karola Miarkę – patrona szkoły (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 160; na fasadzie budynku Szkoły Podstawowej nr 28 im. Karola Miarki w Katowicach), odsłonięta 20 maja 2009 roku^[252],
Tablica upamiętniająca nadanie szkole przez Radę Miasta Katowice imienia Armii Krajowej (na fasadzie budynku Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych im. Armii Krajowej w Katowicach przy ul. Armii Krajowej 84; od strony ulicy Armii Krajowej), odsłonięta 25 listopada 1999 roku^[256],
Tablica upamiętniająca prof. Arkadiusza Puchałę (ul. Policyjna 6), znajdująca się w miejscu jego narodzin i zamieszkania^[253],
Tablica upamiętniająca Henryka Sławika (ul. Spółdzielczości 21; budynek Szkoły Podstawowej nr 56 im. H. Sławika w Katowicach)^[253],
Tablica upamiętniająca Emila Wilczka (ul. St. Worcella 6; w miejscu jego śmierci), zamordowanego przez Niemców hitlerowskich 3 września 1939 roku^[260]^[73],
Trzy krzyże przydrożne (ul. gen. Z. Waltera-Jankego), z czego jedne z nich, przy skrzyżowaniu z ul. Szewską według tradycji upamiętnia żołnierzy szwedzkich poległych w 1644 roku; dwa kolejne są z II połowy XIX wieku i z 1933 roku^[252].

**Wybrane miejsca pamięci na terenie Piotrowic-Ochojca**
Tablica na fasadzie budynku Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych im. Armii Krajowej w Katowicach przy ul. Armii Krajowej 84, upamiętniająca nadanie szkole imienia Armii Krajowej Przydrożny krzyż (ul. Armii Krajowej / Wojska Polskiego) z II połowy XIX wieku Przydrożny krzyż w Ochojcu (ul. gen. Z. Waltera-Jankego) Tablica upamiętniająca Filipa Limańskiego (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 179)

Zagospodarowanie przestrzenne

Dzielnica Piotrowice-Ochojec charakteryzuje się stosunkowo dużym, bo około 50% udziałem terenów mieszkalnych^[98]. Koncentrują się tutaj także tereny usług reprezentowane przez duże kompleksy usług zdrowia i nauki^[261], a także tereny produkcyjno-usługowe. Lasy zajmują 41% powierzchni dzielnicy^[262]. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice miasto podzielono na jednostki urbanistyczne, w tym jednostkę Piotrowice-Ochojec obejmującą główną część dzielnicy^[263]. Powierzchnia jednostki wynosi 776,65 ha i pod względem stanu faktycznego struktury użytkowania terenu w 2008 roku przeważały tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (144,86 ha), tereny usług (73,68), tereny komunikacji (86,57 ha), wolne tereny budowlane (76,68) i lasy (261,35 ha). Najmniej było terenów infrastruktury technicznej (7,78 ha), terenów rolnych (7,75 ha), terenów wód (3,73 ha) i nieużytków (0,12 ha)^[264].

Udział powierzchni zabudowanej w powierzchni terenów dzielnicy (działek) Piotrowice-Ochojec w 2007 roku wynosił 20%, wskaźnik intensywności zabudowy netto 0,34, średnia liczba kondygnacji wynosiła wówczas w dzielnicy 1,7. Dla samego osiedla Odrodzenia te trzy czynniki wynoszą odpowiednio 19%, 1,0 i 5,2^[265].

W lipcu 2009 roku 24,56% powierzchni jednostki urbanistycznej Piotrowice-Ochojec było objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego^[266].

Oświata

Według stanu z końca 2022 roku na terenie Piotrowic-Ochojca swoją siedzibę miały następujące placówki oświatowo-wychowawcze:

Żłobki:
- Bajkowa Kraina Katowice Ochojec (ul. Niska 3b)^[267],
- Niepubliczny Żłobek Artystyczno-Językowy „Bajtelkowo” (ul. A. Kostki-Napierskiego 65)^[268],
- Niepubliczny Żłobek „Tuli Tuli” (ul. Harcerzy Września 1939 nr 5)^[269],
- Żłobek Centrum Edukacji „Familia” (ul. Marmurowa 23)^[270],
- Żłobek „Gwiazdolandia”. Oddział nr 2 (ul. Niska 3b)^[271],
- Żłobek „IQ Academy” (ul. Rzepakowa 2)^[272],
- Żłobek „Nasze Smyki” (ul. Rzepakowa 2)^[273],
Przedszkola:
- Miejskie Przedszkole nr 4 w Katowicach (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 65)^[274],
- Miejskie Przedszkole nr 46 w Katowicach (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 111)^[275],
- Miejskie Przedszkole nr 78 w Katowicach (ul. M. Radockiego 62)^[276],
- Miejskie Przedszkole nr 81 w Katowicach (ul. A. Kostki-Napierskiego 9)^[277],
- Miejskie Przedszkole nr 84 w Katowicach (ul. Targowa 13)^[278],
- Miejskie Przedszkole nr 93 w Katowicach (ul. St. Łętowskiego 24)^[279],
- Niepubliczne Przedszkole Edukacyjno-Rehabilitacyjne „Odrodzenie” (ul. M. Radockiego 280)^[280],
- Niepubliczne Przedszkole „PasteLOVE” (ul. Armii Krajowej 135)^[281],
- Niepubliczne Przedszkole Sportowe „Akademia Małego Sportowca” (ul. Wesoła 7)^[282],
- Niepubliczne Przedszkole „Tęcza” Zgromadzenia Sióstr Szkolnych de Notre Dame (ul. Warzywna 26a)^[283],
- Przedszkole Centrum Edukacji „Familia” (ul. Marmurowa 23)^[270],
- Przedszkole „IQ Academy” (ul. Rzepakowa 2)^[284],
- Przedszkole „Kropeczki” (ul. Biedronek 1)^[285],
Szkoły podstawowe:
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Akademia Montessori” (ul. A. Kostki-Napierskiego 38)^[286],
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Nasza Szkoła” (ul. Harcerzy Września 1939 nr 5)^[287],
- Szkoła Podstawowa nr 27 im. prof. Władysława Szafera w Katowicach (ul. St. Łętowskiego 18)^[288],
- Szkoła Podstawowa nr 28 im. Karola Miarki w Katowicach (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 160)^[289],
Zespoły szkół:
- Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 w Katowicach (ul. M. Sobańskiego 86)^[290]:
  - Miejskie Przedszkole nr 43 w Katowicach,
  - Szkoła Podstawowa nr 32 im. Bohaterów Monte Cassino w Katowicach,
- Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Katowicach (ul. Spółdzielczości 21)^[291]:
  - Szkoła Podstawowa nr 56 im. Henryka Sławika w Katowicach (ul. Spółdzielczości 21)^[292],
  - V Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Broniewskiego w Katowicach (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 65)^[293],
- Zespół Szkół Poligraficzno-Mechanicznych im. Armii Krajowej w Katowicach (ul. Armii Krajowej 84)^[294]:
  - Technikum Nr 18 w Katowicach,
  - Branżowa Szkoła I Stopnia Nr 15 w Katowicach,
  - Branżowa Szkoła II Stopnia Nr 9 w Katowicach,
- Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących Nr 3 im. E. Abramowskiego (ul. Harcerzy Września 1939 nr 2)^[295]:
  - Technikum nr 12 w Katowicach,
  - XVIII Liceum Ogólnokształcące w Katowicach.
Uczelnie wyższe:
- Akademia Górnośląska im. Wojciecha Korfantego w Katowicach (ul. Harcerzy Września 3; ul. A. Kostki-Napierskiego 38)^[296].

Historia

Początki szkolnictwa w Piotrowicach-Ochojcu sięgają 1765 roku, gdy na terenie Prus zaczęła obowiązywać ustawa o powszechnym obowiązku szkolnym^[297]. W wyniku tej reformy do szkoły w Mikołowie przydzielono m.in. wsie Piotrowice, Zarzecze i Podlesie^[143]. 18 czerwca 1810 roku inspektor szkolny Nygo z Mysłowic podjął decyzję o założeniu w Piotrowicach szkoły^[298]. 19 lutego 1819^[299]^[297] (bądź w 1818^[52] lub 1829^[256]) roku otwarto w Piotrowicach pierwszy budynek szkolny przy skrzyżowaniu ulic Wojska Polskiego i Armii Krajowej, a jej pierwszym nauczycielem został Antoni Hartmann^[299]. Do szkoły tej uczęszczali także uczniowie z Ochojca^[55].

W piotrowickiej szkole 1 lipca 1847 roku pracę zaczynał nauczyciel Karol Miarka, a nauczał on w niej do maja 1850 roku^[300]. W 1856 roku rozpoczęto starania o budowę nowej piotrowickiej szkoły^[52]. W 1865 roku dobudowano piętro oraz mieszkanie dla nauczyciela^[299], a w tym czasie 1/3 wszystkich uczących się dzieci była pochodzenia niemieckiego^[301]. Również w tym samym roku, 28 czerwca doszło do pożaru, w którym spalił się budynek szkoły oraz kilka innych domów^[54]. Pożary pojawiły się także w latach 1896 i 1901^[54], z czego drugi z nich strawił budynek szkolny, jednocześnie kończąc jej działalność^[256]. Jeszcze w 1901 roku przy piotrowickim rynku w rejonie ulicy Armii Krajowej rozpoczęto budowę budynku nowej szkoły, a nauczanie w nowej szkole rozpoczęto rok później. Pierwszym kierownikiem nowej placówki został Józef Glettnik. W 1908 roku do szkoły uczęszczało 462 dzieci, w tym dwóch niemieckojęzycznych^[302].

Pierwszą szkołę w Ochojcu po wielu staraniach^[55] otwarto 10 sierpnia 1910 roku^[303]. Naukę w niej rozpoczęło 153 (bądź 158^[55]) dzieci. Placówka ta była wówczas szkoła czteroklasową, a jej kierownikiem została nauczycielka Widera^[304]. Budynek szkolny posiadał dwie izby lekcyjne, a zajęcia odbywały się w języku niemieckim^[303].

12 stycznia 1919 roku powołano w Piotrowicach Polską Radę Ludową, która domagała się wprowadzenia nauki w piotrowickich szkołach w języku polskim^[57]. Naukę po niemiecku prowadzono na tym terenie do 1922 roku, nauczanie po polsku zainaugurowano 4 września 1922 rok^[305].

Z uwagi na wzrost liczby mieszkańców Piotrowic^[301] w 1929 roku rozpoczęto prace budowlane nad gmachem nowej szkoły powszechnej przy obecnej ulicy gen. Z. Waltera-Jankego. Nauczanie w niej rozpoczęto 7 grudnia 1931 roku, a w styczniu 1936 roku szkołę rozdzielono na dwie części: na Szkołę Powszechną nr 1 Piotrowicach dla chłopców, z wejściem od strony południowej i Szkołę Powszechną nr 2 w Piotrowicach dla dziewcząt, z wejściem od północy. W szkole nr 1 uczyło się 507 chłopców, do szkoły nr 2 chodziło 428 dziewcząt. W tym samym roku gmach szkoły rozbudowano w kierunku północnym. Szkołę tę scalono w 1953 roku, tworząc Szkołę Podstawową nr 28 w Katowicach^[306].

W czasie II wojny światowej, po reorganizacji szkolnictwa rozpoczęto w lutym 1940 roku nauczanie uczniów w języku niemieckim^[307]. Po wyzwoleniu terenów Piotrowic i Ochojca z niemieckiej okupacji, 17 lutego 1945 roku w Piotrowicach odbyła się konferencja dla nauczycieli powiatów katowickiego i pszczyńskiego, którzy wrócili do zawodu po wojnie. Trzy dni później nowy rok szkolny zainaugurowano mszą świętą. Naukę rozpoczęło wówczas 528 uczniów, a kierownikiem piotrowickiej szkoły został Ludwik Mrzyk^[308].

W latach 1948–1950 rozbudowano ochojecką szkołę podstawową^[73], a kamień węgielny pod jej rozbudowę położono 19 września 1948 roku^[303]. W 1954 roku Szkołę Podstawową w Ochojcu przekształcono w rozwojową Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego i Licealnego nr 8. Uczęszczała do niego młodzież zarówno z Ochojca, jak i też z Piotrowic, Brynowa, Ligoty, Murcek, Podlesia i też z centrum Katowic^[309].

W Piotrowicach w 1952 roku została założona Zasadnicza Szkoła Zawodowa, która od 1978 roku działa jako Zespół Szkół Poligraficzno-Mechanicznych, a w późniejszym czasie nadano jej imię Armii Krajowej^[258]. W 1957 roku zaadaptowano do celów szkolnych drewniane baraki pod lasem, a w ramach budowy tysiąca szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego w styczniu 1960 roku otwarto nową „tysiąclatkę” jako Szkołę Podstawowa nr 32 w Katowicach przy ulicy M. Sobańskiego 86. Pierwszym jej kierownikiem został Józef Iwanicki^[310].

W związku z powojennym wyżem demograficznym, w ramch programu „Szkoły tysiąclecia” zaplanowano budowę szkoły podstawowej w Ochojcu. Szkołę Podstawową nr 56 powołano jeszcze podczas prac budowlanych 1 września 1960 roku, jej pierwszym kierownikiem został Karol Spyra^[311]. Oficjalnego otwarcia szkoły dokonał sekretarz PZPR Edward Ochab 26 lutego 1961 roku^[311].

W związku z obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego Ministerstwo Oświaty poleciło nadać lepszym szkołom imiona bojowników o wolność, wyzwolenia społeczne itp. Z tego też powodu 21 marca 1962 roku Szkole Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącemu nr 8 nadano imię Władysława Broniewskiego^[309]. Dwa lata później, 31 sierpnia 1964 roku wraz z odejściem klas podstawowych do nowego gmachu ochojecką szkołę przemianowano na V Liceum Ogólnokształcące im. Wł. Broniewskiego w Katowicach^[303].

Piotrowicka Fabryka Maszyn FAMUR koło piotrowickiego cmentarza w 1969 roku wybudowała szkołę zawodową i technikum, które kształciły kadry techniczne dla potrzeb zakładu^[312].

1 września 1986 roku na osiedlu Odrodzenia rozpoczęto nauczanie w nowej Szkole Podstawowej nr 27 w Katowicach przy ulicy St. Łętowskiego 18^[313]. W tym czasie do szkoły uczęszczało prawie 800 uczniów w 34 oddziałach, a w roku szkolnym 1992/1993 było ich łącznie 1919. Szkole 28 kwietnia 1998 roku nadano imię prof. Władysława Szafera^[314].

Na bazie utworzonego 15 maja 1991 roku Górnośląskiego Prywatnego College’u Ekonomicznego^[315], powstałego w budynku byłego hotelu robotniczego FAMUR-u^[316], 15 czerwca 1994 roku^[315] została założona Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. W. Korfantego w Katowicach. Prowadziła ona wówczas studia I stopnia na kierunkach Zarządzanie i Marketing oraz Turystyka i Rekreacja^[317]. W 1997 roku uczelnia uzyskała uprawnienia do prowadzenia studiów II stopnia^[317]. W 2002 roku GWSH utworzyła Wydział Zamiejscowy GWSH w Żorach, w 2009 roku Wydział Zagraniczny GWSH w Wiedniu, w 2013 roku Wydział Zagraniczny GWSH w Ostrawie^[315]. W 2005 roku Wydział Zarządzania otrzymał uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych^[318], a 28 listopada 2016 roku jako pierwsza niepubliczna uczelnia w województwie śląskim otrzymała uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk ekonomicznych w dyscyplinie nauki o zarządzaniu^[315]. 1 czerwca 2022 roku uczelnia zmieniła swoją nazwę na Akademia Górnośląska im. W. Korfantego w Katowicach^[315].

W wyniku reformy edukacji, we wrześniu 1999 roku Szkołę Podstawową nr 56 przekształcono w Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 19 liczący wówczas 19 oddziałów szkoły podstawowej i 9 oddziałów gimnazjum^[311], a Szkołę Podstawową nr 28 przekształcono w Gimnazjum nr 20^[301]. W roku szkolnym 2004/2005, wraz z likwidacją szkoły podstawowej w miejsce ZSO nr 19 powstało Gimnazjum nr 19, które nadano imię Henryka Sławika 22 maja 2009 roku^[311]. W związku z kolejną reformą systemu oświaty, 1 września 2017 roku Gimnazjum nr 19 im. H. Sławika przekształcono w Szkołę Podstawową nr 56 im. H. Sławika^[311], Gimnazjum nr 20 z powrotem zmieniono na Szkołę Podstawową nr 28^[301]. Ochojecką Szkołę Podstawową nr 56 w 2019 roku połączono z V Ogólnokształcącym im. Wł. Broniewskiego, tworząc Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Katowicach^[311].

Bezpieczeństwo publiczne i socjalne

Piotrowice-Ochojec według współczynnika przestępczości w 2007 roku należało do jednych z bezpieczniejszych dzielnic Katowic (16. miejsce na 22 dzielnice Katowic), który w tym czasie wynosił 1,97 przestępstw na 100 mieszkańców dzielnicy (średnia dla całych Katowic w tym czasie to 3,08). Wskaźnik ten był niższy niż w 2004 roku, kiedy to wynosił 3,11 przestępstw na 100 mieszkańców^[319]. W 2011 roku 77,6% ankietowanych mieszkańców dzielnicy zadeklarowało, że czuje się bezpiecznie w swojej okolicy, 21,3% było przeciwnego zdania, a 1,1% ankietowanych nie miało jednoznacznej opinii na ten temat^[320]. W 2013 roku w Piotrowicach-Ochojcu doszło do 472 przestępstw, co stanowiło wówczas 2,0 tego typu aktów na 100 mieszkańców dzielnicy^[321]. Wśród nich 13 przestępstw to były rozboje^[322], a 33 były wybrykami chuligańskimi^[323].

W Piotrowicach-Ochojcu przy ulicy Policyjnej 7 znajduje się Komisariat IV Komendy Miejskiej Policji w Katowicach^[324]. Komisariat ten swoim zasięgiem obejmuje południowe oraz środkowe dzielnice Katowic^[325]. Przy ulicy gen. Z. Waltera-Jankego 276 funkcjonuje Szkoła Policji w Katowicach^[324].

Pierwsza siedziba policji na terenie późniejszej dzielnicy Piotrowice-Ochojec powstała w 1906 roku w budynku piotrowickiego urzędu gminy^[88]. Nowy gmach dla policji zaczęto budować przy dzisiejszej ulicy Policyjnej 7 w 1939 roku, a jego oddanie do użytku nastąpiło w czasie niemieckiej okupacji na początku 1940 roku. Po II wojnie światowej umieszczono w gmachu Dzielnicowy Komisariat Milicji Obywatelskiej^[326].

W 1961 roku w Piotrowicach dla utworzonej szkoły milicyjnej przystosowano baraki po tymczasowej szkole podstawowej. W latach 60. XX wieku dla Milicji Obywatelskiej wybudowano nowoczesne obiekty szkolne z basenem kąpielowym i strzelnicą. W obiektach tych w latach 70. XX wieku skoszarowano oddział ZOMO, w późniejszym okresie jednostki specjalne Policji^[169]. W pomieszczeniach po zlikwidowanym ZOMO oraz oddziale antyterrorystycznym Policji 8 lutego 1999 roku otwarto Szkołę Policyjną^[327].

W Piotrowicach-Ochojcu przy ulicy T. Kościuszki 189 remizę ma Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 2 Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach. Jednostka ta stanowi także specjalistyczną grupę ratownictwa chemicznego i ekologicznego^[328]. Obejmuje swoim zasięgiem południową część Katowic. Jednostka ta pod koniec 2020 roku zatrudniała 84 strażaków, którzy na wyposażeniu mają 8 pojazdów ratowniczo-gaśniczych^[329].

Ochotnicza straż pożarna w Piotrowicach została powołana już w 1904 (bądź w 1900^[172]). Remiza strażacka znajdowała się wówczas przy obecnej ulicy Armii Krajowej (róg z ulicą Kasztanową^[172]) i wyposażona była w konny wóz strażacki, sikawki, węże i drabiny. Konie do akcji udostępniali pobliscy gospodarze^[330]. Remiza zyskała samochodowy wóz strażacki dopiero podczas II wojny światowej^[331]. Po wojnie sprzęt strażacki przeniesiono do pomieszczeń byłego warsztatu stolarskiego przy ulicy A. Fredry przed targowiskiem. W tym czasie OSP swoją ochroną obejmował obszar całej gminy^[332]. Po włączeniu Piotrowic do Katowic ochroną przeciwpożarową zajmowała się Zawodowa Straż Pożarna w Katowicach^[333]. Nową remizę strażacką Zawodowej Straży Pożarnej oddano do użytku w 1986 roku przy ulicy T. Kościuszki^[313]. Funkcjonowanie jednostki w nowej remizie rozpoczęło się rok później^[329].

Pierwsze placówki ochrony zdrowotnej w Piotrowicach-Ochojcu powstały w latach międzywojennych. Przy obecnej ulicy Armii Krajowej 73 dr Zygmunt Pressler w 1933 roku otworzył praktykę lekarską, a leczeniem objął mieszkańców zamieszkujących Ochojec, Piotrowice i Podlesie. Jego żona Alina była stomatologiem^[334]. Po przyłączeniu Piotrowic do Katowic, w 1951 roku budynek obok kina przy ulicy gen. Z. Waltera-Jankego przystosowano do na miejską przychodnię lekarską^[335].

Wojewódzka Rada Narodowa w 1968 roku podjęła decyzję o budowie w Ochojcu nowego szpitala, a całość inwestycji sfinansowało Ministerstwo Górnictwa i Energetyki^[335]. Otwarcie szpitala odbyło się w 1977 roku^[336], a dokonał tego I sekretarz KC PZPR Edward Gierek^[335]. Centralny Szpital Górniczy wyposażono w 750 łóżek^[73]. Rok później obok tego szpitala z inicjatywy prof. Leszka Gieca rozpoczęto budowę Śląskiego Ośrodka Kardiologii, którego otwarcie nastąpiło w lutym 1986 roku. Od 2000 roku placówki te funkcjonowały łącznie jako Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 7 Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne^[337], składający się z dwóch części: Specjalistycznego Szpitala Wieloprofilowego i Górnośląskiego Ośrodka Kardiologii^[336]. Obecne Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach znajduje się przy ulicy Ziołowej 45/47. Szpital ten jest publicznym zakładem opieki zdrowotnej, a organem tworzącym Szpital jest Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach^[338].

Przy ulicy A. Fredry 22 w dniu 1 września 1988 roku oddano do użytku duża przychodnię lekarską, a wraz z ambulatorium powstała także apteka^[313]^[335]. Pod koniec 2022 roku działał tam Ośrodek Medyczny Tommed, w którym funkcjonowały poradnie podstawowej opieki zdrowotnej, poradnie specjalistyczne, szpital oraz apteka^[339].

Przy ulicy Krynicznej 15 w Piotrowicach-Ochojcu siedzibę ma Śląska Izba Aptekarska^[340].

W Piotrowicach-Ochojcu przy ulicy St. Łętowskiego 6a działa Terenowy Punkt Pomocy Społecznej nr 8, obejmujący on swoim zasięgiem tereny Piotrowic, Ochojca, Zarzecza, Kostuchny, Murcek, Podlesia i osiedla Ptasiego^[341].

Kultura

Działa tutaj szereg instytucji kultury, pzede wszystkim w celu wychowania, edukacji i upowszechniania kultury funkcjonuje tu placówka miejskiego domu kultury – Filia „Piotrowice” Miejskiego Domu Kultury „Południe” w Katowicach^[324]. Do innych placówek kultury z siedzibą w Piotrowicach-Ochojcu należą m.in.: filie nr 9^[342] i 10^[343] Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach, teatr i klub muzyczny Old Timers Garage^[344] czy prywatne Muzeum Najmniejszych Książek Świata Zygmunta Szkocnego^[345].

Polskie życie kulturalne w Piotrowicach-Ochojcu rozwijało się już przed I wojną światową^[52], a w Piotrowicach żywa była tradycja typowa dla śląskiej wsi. Obchodzono wówczas takie święta ludowe, jak sobótkę czy topienie marzanny^[52]. W Piotrowicach założono filię Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz Towarzystwo Śpiewu „Jutrzenka”, których organizatorem był górnik Ludwik Widuch^[52]. Miejscem spotkań plenerowych i koncertów było Zadole, będące wówczas przysiółkiem Piotrowic^[52]. Tam też w latach 1909–1914 odbyło się pięć zjazdów polskich towarzystw śpiewaczy z Górnego Śląska, należących do Związku Śląskich Kół Śpiewaczych. Związek ten był właścicielem parceli, na którym w 1964 roku w Parku Zadole położonym na pograniczu Piotrowic-Ochojca i Ligoty-Panewnik powstał amfiteatr^[56].

W Ochojcu 19 stycznia 1919 roku z inicjatywy Augustyna Ostarka i Antoniego Matysioka powołano 63-osobowy chór „Słowik”^[57], który działał do 1968 roku^[346]. Czynne było w Ochojcu także kino^[55].

W okresie międzywojnia w dzisiejszych Piotrowicach-Ochojcu ożywiła się działalność kulturalna. W 1935 roku w Piotrowicach nastąpiła reorganizacja chóru mieszanego „Jutrzenka”, w ramach której powstał chór męski „Hejnał”^[67]. W okresie międzywojennym biblioteka mieściła się przy starej szkole na piotrowickim rynku, po przeniesieniu Urzędu Stanu Cywilnego do Pałacu Ślubów w Katowicach, w latach 70. XX wieku miejsce po urzędzie zajęła filia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach. Druga piotrowicka biblioteka powstała w 1984 roku na osiedlu Odrodzenia przy ulicy M. Radockiego 70a^[347].

W 1933 roku w budynku przy obecnej ulicy gen. Z. Waltera-Jankego 132 zaczęło działać kino „Metropol”, działające w latach 1938–1991 jako „Piast”^[215]. Projekcje filmowe w latach międzywojennych odbywały się codziennie, w czasie II wojny światowej frekwencja była większa niż przed wojną. W latach 1970–1971 przeprowadzono remont kina, zmieniając położenie ekranu na przeciwną stronę i wymieniając krzesła dla widowni. Od 1988 roku wyświetlano tam filmy video, a popularyzacje tego nośnika spowodowała zmniejszenie popularności kina^[348]. W pomieszczeniach dawnej sali kinowej Zygmunt Grządziel wraz z synem Adamem zorganizowali prywatne muzeum starych samochodów, a w swych zbiorach zgromadzili wiele unikatowych pojazdów^[349]. Obecnie działa tutaj teatr i klub muzyczny Old Timers Garage. Odbywają się tutaj koncerty, spektakle teatralne, recitale, projekcje filmowe oraz spotkania autorskie^[344].

W 1964 roku w Piotrowicach przy piotrowickim kościele ks. Waldemar Dekiel założył dziewczęcy chór liturgiczny^[152]. W tym samym roku, 8 lipca zmarł Roman Pająk. Był on malarzem malującym głównie pejzaże oraz motywy sakralne, a jego obrazy i freski znajdują się w kościołach na terenie całej Europy oraz w zbiorach prywatnych^[350]. Z Piotrowicami związany był też artysta grafik Stefan Suberlak^[316].

Przy ulicy Traktorzystów 5 działa Muzeum Najmniejszych Książek Świata Zygmunta Szkocnego. Jego założycielem był Zygmunt Szkocny, żyjący w latach 1911–2003. Miniatury książek pisał ręcznie, otrzymali je m.in. papież Jan Paweł II czy politycy Ronald Reagan i Michaił Gorbaczow. W 1994 roku otrzymał on certyfikat Guinessa za pisanie najmniejszych książek na świecie^[351].

Na początku XXI wieku w całych Katowicach działało 13 chórów zrzeszonych w Polskim Związku Chórów i Orkiestr, w tym piotrowickie: Chór Liturgiczny Dziecięco-Młodzieżowy przy parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko, chór kameralny „Fermata” i Chór Mieszany „Modus Vivendi”^[352].

Uchwałą Rady Miasta Katowice w 2000 roku został założony Miejski Dom Kultury „Południe” w Katowicach. Jego główna siedziba mieści się w dzielnicy Kostuchna, przy ulicy T. Boya-Żeleńskiego, a cztery jej filie znajdują się w dzielnicach: Piotrowice-Ochojec, Murcki, Zarzecze i Podlesie^[353]. Filia w Piotrowicach-Ochojcu powstała w tym samym roku wyremontowanym budynku po dawnej przychodni, w której mieściła się wcześniej siedziba gminy Piotrowice^[353]. W domu tym organizowane są wszelkiego rodzaju działalności dla dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym: taneczne, plastyczne, akrobatyki, nauki gier na instrumentach czy wszelkiego rodzaju warsztaty^[354].

W 2011 roku został założony Teatr Żelazny. Pierwotnie swoją siedzibę miał w gmachu dworca kolejowego na stacji kolejowej Katowice Ligota, a w 2014 roku teatr ten przeniósł się do budynku dawnego dworca kolejowego na przystanku osobowym Katowice Piotrowice przy ulicy Armii Krajowej 40. Pierwszym premierowym spektaklem w Piotrowicach był monodram Ciało Obce w wykonaniu Piotra Wiśniewskiego, następnym sztuka Diwa z udziałem Małgorzaty Bogdańskiej i Edyty Herbuś. Teatr ten odwiedziło szereg największych twórców polskiego teatru, w tym m.in.: Olgierd Łukaszewicz, Joanna Szczepkowska, Artur Barciś i Krzysztof Globisz^[355]. Z uwagi na fatalny stan techniczny piotrowickiej siedziby teatru^[198] od 28 lipca 2022 roku Teatr Żelazny swoje spektakle zaczął organizować w siedzibie głównej MDK „Południe” w Katowicach przy ulicy T. Boya-Żeleńskiego 83^[356].

Religia

W Piotrowicach-Ochojcu według stanu z końca 2022 roku swoją siedzibę miały następujące wspólnoty religijne:

Rzymskokatolicka parafia Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa w Piotrowicach (ul. M. Radockiego 251)^[357],
Rzymskokatolicka parafia Najświętszego Serca pana Jezusa i św. Jana Bosko w Piotrowicach (ul. A. Fredry 26)^[358],
Rzymskokatolicka parafia św. Jacka w Ochojcu (ul. Leśna 14)^[359],
Zbory Świadków Jehowy: Katowice-Brynów, Katowice-Ligota i Katowice-Piotrowice (ul. Sępia 28; Sala Królestwa Świadków Jehowy)^[360].

Pierwotnie rzymskokatoliccy wierni z terenów Piotrowic-Ochojca przynależeli do położonej dawniej w diecezji krakowskiej parafii w Mikołowie, będącej częścią dekanatu pszczyńskiego od połowy XIV wieku^[361]. Powstała w 1222 roku parafia św. Wojciecha w Mikołowie obejmowała m.in. tereny Podlesia, Piotrowic, Panewnik, Ligoty i Zarzecza^[362]. Pierwsze plany budowy kościoła rzymskokatolickiego w Piotrowicach pojawiły się w 1870 roku. W tym czasie zamierzono także utworzyć parafię obejmującą Piotrowice, Kostuchnę, Ochojec, Murcki i Podlesie^[363]. Od stycznia 1914 roku duszpasterstwo nad wiernymi z Ochojca, Piotrowic i części Kostuchny przejęli ojcowie franciszkanie z Panewnik^[362]. Próby postawienia kościoła w Piotrowicach były prowadzone także od 1898 roku, lecz dopiero w 1930 roku stanął tutaj pierwszy budynek kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kurację ustanowiono 1 maja 1931 roku, a parafię 1 listopada 1936 roku^[362]. Nowo powstała wspólnota parafialna obejmowała także wiernych z Ochojca^[364]. Przy piotrowickiej parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko działają siostry służebniczki Najświętszej Maryi Panny. Zakupiły one dom przy ulicy Jastrzębiej 16, w którym 7 maja 1932 roku urządziły klasztor. Zakonnice posługują jako katechetki i zachrystianki^[365].

W 1938 roku na potrzeby parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w rejonie skrzyżowania ulic Armii Krajowej i Głuszców założono cmentarz^[197]. Przedtem zmarłych z Piotrowic grzebano na cmentarzu w Mikołowie. W 2010 roku wybudowano przykościelny dom pogrzebowy, a wraz z tym zamknięto kaplicę cmentarną. Cmentarz ten ma około 1,44 ha powierzchni^[366].

Wierni z Ochojca zostali w powstałej w 1931 roku kuracji piotrowickiej jedynie przez pięć lat^[364]. Z racji wzrostu liczebności mieszkańców Ochojca zorganizowali pod przewodnictwem Emanuela Sojki Komitet Budowy Kościoła w Ochojcu^[367]. Parafia św. Jacka w Katowicach powstała tego samego dnia co Komitet Budowy Kościoła w Ochojcu jako kuracja wydzielona z piotrowickiej parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa, do rangi parafii podniesiono ją 15 marca 1958 roku^[47].

Na osiedlu Odrodzenia została ustanowiona parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa, powstała 1 stycznia 1990 roku. Objęła ona tereny wyłączone z piotrowickiej i ochojeckiej parafii^[368]. Jej powstanie wiązało się z budową w latach 70. i 80. osiedla Odrodzenia. Piotrowicka parafia otrzymała zadanie budowy nowej świątyni^[368]. Zezwolenie na budowę kościoła przy ulicy M. Radockiego 251 uzyskano dopiero 18 grudnia 1987 roku. W 1988 roku powstała tymczasowa kaplica^[369], a nowy kościół parafialny został poświęcony 7 czerwca 2004 roku przez abpa Damiana Zimonia^[236].

Wierni rzymskokatoliccy z rejonu Zadola i osiedla Młodych przynależą do znajdującej się na terenie dzielnicy Ligota-Panewniki parafii Matki bożej Różańcowej^[370]. Parafię tę erygowano 19 sierpnia 1984 roku^[371].

Sport i rekreacja

Początki działalności sportowo-rekreacyjnej na terenie dzielnicy Piotrowice-Ochojec sięgają przełomu XIX i XX wieku. W 1899 roku w Zadolu rozpoczęto budowę parku leśnego na podstawie projektu Roberta Güskera z Ligoty. Zaprojektowano wówczas budynki wypoczynkowe oraz koncertowe, ogrody oraz urządzenia do rekreacji wodnej na stawach przy Ślepiotce^[372].

W 1918^[373], kwietniu 1919^[57] bądź w 1920^[374] roku w Piotrowicach i Kostuchnie założono gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, które przynależało do okręgu mikołowskiego. Prezesem piotrowickiego „Sokoła” został Jan Materla, a instruktorem ćwiczeń Alojzy Zdziebło^[57]. Towarzystwo organizowało ćwiczenia na świeżym powietrzu, wycieczki i marsze, a w ramach działalności oświatowej wygłaszano referaty i szkolenia w języku polskim^[58].

Pierwsze boisko do piłki nożnej w Piotrowicach-Ochojcu powstało w Gaci, w rejonie obecnej ulicy Wspólnej. W latach 20. i 30. XX wieku organizowano tam mecze piłkarskie, a w miarę wzrostu zainteresowania tą dyscypliną zdecydowano o budowie bardziej reprezentacyjnego boiska, które powstało w Skotnicy. Zostało one poświęcone przez ks. Muzę 21 sierpnia 1932 roku. Boisko to jednak okazało się niefunkcjonalne z uwagi na podmokły teren, na którym je zbudowano. Obecnie w jego miejscu, przy ulicy A. Kostki-Napierskiego znajdują się ogródki działkowe^[375].

W 1934 roku została założona pierwsza ochojecka organizacja sportowa – RKS „Iskra” Ochojec. Prowadziła ona sekcję piłki nożnej, a bazę i większość kadry przekazała Oddziałowi Młodzieży Powstańczej w Ochojcu^[376]. W 1935 roku powstało nowe boisko do piłki nożnej przy Piotrowickiej Fabryce Maszyn, w miejscu obecnego budynku nowej dyrekcji i hali FAMUR-u^[375].

W okresie międzywojennym w Piotrowicach-Ochojcu organizowano wyścigi motocyklowe, które odbywały się w niedziele. Trasa rajdu prowadziła z Piotrowic do Mikołowa. W latach 50. XX wieku wyścigi te organizowano ulicami Piotrowic^[375]. Łącznie w latach międzywojennych w Piotrowicach działało 13 organizacji sportowych, a w Ochojcu jedna^[377].

W okresie II wojny światowej działalność sportowa w Piotrowicach i Ochojcu była zakazana, mecze piłkarskie zawieszone. Zaraz po II wojnie światowej na Targowisku powstało kolejne boisko, którym właścicielem była gmina Piotrowice^[375].

Przy Piotrowickiej Fabryce Maszyn Górniczych 16 maja 1946 roku został założony Klub Sportowy „Górnik” Piotrowice. W 1959 roku liczył on 61 członków, a 5 lutego 1958 roku połączono go z GKS-em „Rozwój” Katowice. W klubie tym prowadzono sekcje: piłki nożnej, koszykówki mężczyzn, motocyklową, siatkówki kobiet i mężczyzn, tenisa stołowego oraz zapaśniczą. Klub posiadał boisko przy ulicy Wczasowej^[378].

Przy piotrowickim przystanku kolejowym w 1947 roku został założony Klub Sportowy „Kolejarz” Piotrowice. Działał on do 1962 roku prowadząc sekcje hokeja na lodzie, lekkoatletyczną, piłki nożnej, piłki ręcznej, kolarską, siatkówki kobiet, strzelecką i tenisa stołowego. Dwa medale Mistrzostw Polski w lekkoatletyce zdobyła zawodniczka klubu Maria Ilwicka (Piątkowska) – 1. miejsce w pięcioboju w 1954 roku i 3. miejsce w biegu na 100 metrów w 1954 roku^[379].

W czasach Polski Ludowej co kilka lat przez dzielnicę przejeżdżał także kolarski Wyścig Pokoju. Dwóch mieszkańców Piotrowic brało udział w igrzyskach olimpijskich: Wanda Kaczmarczyk w Rzymie 1960 roku (florecistka) oraz Henryk Nielaba w Tokio w 1964 roku (szpadzista)^[375]. W latach 60. XX wieku przy szkole milicyjnej powstała pływalnia oraz strzelnica sportowa. W obiektach tych działał klub strzelecki i sportowy^[375].

Przy ulicy J. Baranowicza 8 działa szkolny klub narciarski „Alpino” Katowice. Został on założony w 2005 roku. prowadzi on sekcje: narciarską, nart wodnych, pływacką, skatingu, łyżworolek, snowboardu, tenisa ziemnego i żeglarską^[380]. W 2007 roku w Piotrowicach działało łącznie 8 klubów sportowych, a w Ochojcu żaden^[381].

Na osiedlu Odrodzenia, przy skrzyżowaniu ulicy M. Radockiego i ulicy Biedronek w 2019 roku został otwarty Wodny Plac Zabaw Biedronki. Zarządzany jest on przez katowicki MOSiR i wyposażony jest on w baseny, brodzik, zjeżdżalnie, jacuzzi, dwa punkty gastronomiczne oraz boisko do gry w siatkówkę i badmintona^[382].

Przy ulicy A. Asnyka 27 znajduje się stadion sportowy. Jest on przystosowany do organizacji meczów piłki nożnej, a także posiada bieżnię lekkoatletyczną, a obok niego znajduje się boisko do baseballa, boisko treningowe, sala sportowa, korty tenisowe i lodowisko. 28 listopada 2022 roku cały kompleks sportowy po przebudowie został oddany do użytku. W tym czasie był on boiskiem dla piłkarzy Rozwoju Katowice, a boisko do baseballa użytkuje Baseballowy Klub Sportowy Rawa Katowice^[383]. BKS Rawa Katowice został założony 10 września 2006 roku, a siedzibę ma przy ulicy M. Radockiego 162/8^[384].

Szlaki turystyczne

Przez teren Piotrowic-Ochojca przechodzą następujące szlaki turystyczne:

Katowicki Szlak Spacerowy; Park Śląski – Śródmieście – Muchowiec – Piotrowice-Ochojec (zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Źródła Kłodnicy”) – Murcki – Hamerla^[385],
Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej; Śródmieście – Piotrowice-Ochojec (Park Zadole) – Mikołów – Chudów^[386],
Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK; Chorzów – Mikołów – Piotrowice-Ochojec (ul. A. Kostki-Napierskiego – ul. Spokojna – ul. Ziołowa) – Jaworzno – Dąbrowa Górnicza – Chorzów^[387],
Szlak Ochojski; Piotrowice-Ochojec (ul. B. Prusa – rezerwat przyrody „Ochojec”) – Murcki – Lędziny^[388],
Szlak Żwakowski; Piotrowice-Ochojec (Katowice Piotrowice – Park Zadole) – Ligota-Panewniki – Starganiec – Wilkowyje – Paprocany^[389],
; Piotrowice-Ochojec (ul. Kryniczna – ul. Koników Polnych) – Kostuchna^[390].

W ramach projektu „Rowerem po Śląsku” wydzielono na terenie miasta szlaki rowerowe, z czego na obszarze dzielnicy Piotrowice-Ochojec przecinają się następujące z nich^[391]:

nr 1 Śródmieście (pomnik Powstańców Śląskich) – Osiedle Paderewskiego-Muchowiec – Piotrowice-Ochojec (zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Źródła Kłodnicy” – rezerwat przyrody „Ochojec”) – Kostuchna – Podlesie – granica z Tychami^[392],
nr 3 Giszowiec – Piotrowice-Ochojec (ul. B. Prusa, gen. Z. Walter-Jankego, Poznańska i A. Asnyka – Park Zadole) – Ligota-Panewniki – Stare Panewniki^[392],
nr 101 Piotrowice-Ochojec (skrzyżowanie ul. gen. Z. Waltera-Jankego i B. Prusa – ul. B. Prusa – zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Źródła Kłodnicy”) – Giszowiec – Murcki – Hamerla – granica miasta Katowice^[392].

Przypisy

↑ Jako Ochojec-Piotrowice.
↑ ^a ^b ^c Studium... 2012 ↓, s. 3.
↑ ^a ^b ^c ^d GetHome: Dzielnica Piotrowice-Ochojec Katowice. gethome.pl, 2020-07-10. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Urząd Miasta Katowice: Mapa Jednostki Pomocniczej nr 19 Piotrowice-Ochojec. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-11-27]. (pol.).
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap – mapa kolejowa. bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-06]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Rada Miejska Katowic, Uchwała NR XLVI/449/97 Rady Miejskiej Katowic z dnia 29 września 1997 r. w sprawie nazw i granic obszarów działania jednostek pomocniczych samorządu na terenie miasta Katowic, Katowice, 29 września 1997 (pol.).
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 43.
↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 11.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 44.
↑ ^a ^b ^c Opracowanie... 2014 ↓, s. 32.
↑ ^a ^b ^c Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 11.
↑ ^a ^b ^c Opracowanie... 2014 ↓, s. 33.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 10.
↑ ^a ^b Opracowanie... 2014 ↓, s. 34.
↑ ^a ^b ^c ^d Opracowanie... 2014 ↓, s. 115.
↑ Dulias i Hibszer 2008 ↓, s. 121.
↑ Dulias i Hibszer 2008 ↓, s. 119.
↑ Dulias i Hibszer 2008 ↓, s. 128.
↑ Opracowanie... 2014 ↓, s. 30.
↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 8.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 46.
↑ ^a ^b ^c Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 7.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 51.
↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 15.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 52.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 54.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 53.
↑ Opracowanie... 2014 ↓, s. 93.
↑ Opracowanie... 2014 ↓, s. 94.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 79.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 80.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 81.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 82.
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 11.
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2005 ↓, s. 12.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 30.
↑ ^a ^b Studium... 2012 ↓, s. 31.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 95.
↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: Pomnik przyrody. Grusza pospolita – Pyrus communis. crfop.gdos.gov.pl. [dostęp 2022-12-07]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2005 ↓, s. 14.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 175.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 15.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 27.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Szaraniec 1996 ↓, s. 203.
↑ ^a ^b ^c ^d Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 181.
↑ ^a ^b ^c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 178.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 180.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 53.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 54.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Szaraniec 1996 ↓, s. 167.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Szaraniec 1996 ↓, s. 204.
↑ Gierlotka 2005 ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d Gierlotka 2005 ↓, s. 71.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Szaraniec 1996 ↓, s. 168.
↑ ^a ^b ^c ^d Szaraniec 1996 ↓, s. 253.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Gierlotka 2005 ↓, s. 82.
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 84.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 85.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 86.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 87.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 90.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 286.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 93.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 94.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 103.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Szaraniec 1996 ↓, s. 205.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Szaraniec 1996 ↓, s. 208.
↑ Bulsa 2018 ↓, s. 121.
↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 181.
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2005 ↓, s. 133.
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 134.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Szaraniec 1996 ↓, s. 169.
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 136.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 137.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 139.
↑ ^a ^b ^c Szaraniec 1996 ↓, s. 175.
↑ ^a ^b Szaraniec 1996 ↓, s. 176.
↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 178.
↑ ^a ^b Rada Miejska wR.M. Katowicach Rada Miejska wR.M., UCHWAŁA Nr XXVI/148/91 RADY MIEJSKIEJ W KATOWICACH z dnia 16 września 1991 r. w sprawie: utworzenia na terenie miasta Katowice 22 pomocniczych jednostek samorządowych i podziału miasta na 22 obszary ich działania, Katowice, 16 września 1991 (pol.).
↑ ^a ^b Gierlotka 2002 ↓, s. 102.
↑ Justyna Przybytek-Pawlik: Z udziałem premiera Morawieckiego oficjalnie otwarto węzeł Piotrowice w Katowicach. Przebudowa kosztowała 99 mln zł. katowice.naszemiasto.pl, 2021-04-13. [dostęp 2022-05-27]. (pol.).
↑ ^a ^b Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Katowice na lata 2016–2021, Załącznik do projektu uchwały Rady Miasta Katowice w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Katowice na lata 2016–2021, Katowice 2016, s. 9 (pol.).
↑ ^a ^b ^c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 179.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 182.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gierlotka 2005 ↓, s. 192.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Gierlotka 2002 ↓, s. 87.
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 75.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 125.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 88.
↑ ^a ^b Studium... 2012 ↓, Mapa MI.21.
↑ ^a ^b ^c Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 7.
↑ Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 40.
↑ Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 44.
↑ Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 279.
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 9.
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 11.
↑ ^a ^b ^c Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 33.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 84.
↑ ^a ^b ^c Deut: Lnadkreis Pleß. treemagic.org. [dostęp 2022-05-27]. (niem.).
↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik MI.21.
↑ Urząd Miasta Katowice: Dzielnice Katowic. katowice.eu. [dostęp 2022-04-08]. (pol.).
↑ Demografia Katowic, Zał. 11 do pisma nr SO-IV.0644.82.2015.KP z dn. 7 października 2015 roku, Katowice 2015 [dostęp 2022-04-08] (pol.).
↑ Urząd Miasta Katowice: Podział środków finansowych VIII edycji Budżetu Obywatelskiego Katowice (na rok 2022) z podziałem na jednostki pomocnicze i projekty zadań o charakterze okołomiejskim (wg stanu ludności Katowic na dzień 31 grudnia 2020 r.) z uwzględnieniem środków pozostałych po głosowaniu w poprzedniej edycji Budżetu Obywatelskiego oraz wymagana minimalna liczba mieszkańców popierających projekt na etapie jego zgłoszenia. bo.katowice.eu. [dostęp 2022-04-08]. (pol.).
↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XLI/909/21 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 25 listopada 2021 r. w sprawie nadania Statutu Dzielnicy nr 19 Piotrowice-Ochojec, bip.katowice.eu, Katowice, 25 listopada 2021 (pol.).
↑ Urząd Miasta Katowice: Rada Dzielnicy nr 19 Piotrowice-Ochojec. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
↑ Sprawozdanie z działalności Rady Jednostki Pomocniczej Nr 19 Piotrowice – Ochojec za kadencję 2012 – 2016. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
↑ Ambasada Republiki Łotewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej: Konsulowie Honorowi Łotwy w Polsce. www2.mfa.gov.lv, 2020-09-08. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 133.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 134.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 161.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 135.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 136.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 138.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 139.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 82.
↑ ^a ^b Gierlotka 2002 ↓, s. 83.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 162.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 140.
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2005 ↓, s. 130.
↑ ^a ^b ^c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 141.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 617.
↑ ^a ^b ^c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 618.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 629.
↑ Rada Dzielnicy: Piotrowice i Ochojec: NASZA RADA. rjp19.katowice.pl. [dostęp 2022-12-09]. (pol.).
↑ ^a ^b Raport... 2014 ↓, s. 43.
↑ ^a ^b ^c ^d Raport... 2014 ↓, s. 107.
↑ Toyota Katowice: Kontakt. toyota.katowice.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ CUPRA Katowice. katowice.cupraofficial.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ PRO-MOTO: Kontakt. mazda-katowice-promoto.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ MM Cars: Kontakt. mmcars.hyundai.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ AUTO-ZIĘBA: Kontakt. auto-zieba.com.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Partner Katowice – Salon, Serwis ASO: Kontakt. fiat-partner.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Lellek Katowice. lellekkatowice.audi.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Grupa FAMUR: O nas. famur.com. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Kolejowe Zakłady Automatyki Spółka Akcyjna. kzasa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Studium... 2012 ↓, s. 63.
↑ Katowice mają swój Manhattan. propertynews.pl, 2016-04-29. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Galeria Handlowa Manhattan. lokalnabiznes.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 44.
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 46.
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 15.
↑ ^a ^b ^c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 188.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 187.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 200.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 315.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 76.
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 97.
↑ Kolejowe Zakłady Automatyki Spółka Akcyjna: O Firmie. kzasa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 104.
↑ ZAKŁADY BUDOWY URZĄDZEŃ KOTŁOWYCH W LIKWIDACJI. krs-online.com.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 157.
↑ Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 212.
↑ Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów: Sieć magistralna. gpw.katowice.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ Studium... 2012 ↓, s. 87.
↑ Raport... 2014 ↓, s. 218.
↑ Studium... 2012 ↓, Mapa MI.37.
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2002 ↓, s. 106.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 719.
↑ ^a ^b ^c ^d Raport... 2014 ↓, s. 220.
↑ Katowickie Wodociągi: Oddziały Kanalizacyjne. wodociagi.katowice.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ Studium... 2012 ↓, s. 88.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 89.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 722.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 84.
↑ Mapa sieci elektroenergetycznej. ebin.josm.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 726.
↑ Raport... 2014 ↓, s. 223.
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 156.
↑ Raport... 2014 ↓, s. 213.
↑ Rada MiastaR.M. Katowice Rada MiastaR.M., Uchwała nr XL/925/13 Rady Miasta Katowice z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2021-04-23] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bulsa 2018 ↓, s. 44.
↑ Bulsa 2018 ↓, s. 120.
↑ ^a ^b ^c Bulsa 2018 ↓, s. 102.
↑ Studium... 2012 ↓, Mapa MI.33.
↑ Studium... 2012 ↓, Mapa MI.34.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 75.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 76.
↑ Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach: Informacje o ZDW. zdw.katowice.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Studium... 2012 ↓, s. 81.
↑ ^a ^b Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice – Zwardoń (– Skalité Serafínov) (139/489). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Ligota – Nędza (140). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Ligota – Tychy (142). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Dąbrowa Górnicza Towarowa – Panewnik (171). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Muchowiec – Katowice Murcki (652). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec KOc (653). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec KOc1 (717/706). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Staszic – KWK Staszic (898). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Hubert Waguła; Sławomir Fedorowicz: Katowice Piotrowice. [w:] Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji [on-line]. atlaskolejowy.net. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ PKP Polskie Linie Kolejowe S.A: Rozkład jazdy 11 grudnia 2022 – 11 marca 2023. Plakaty stacyjne – województwo ŚLĄSKIE. plk-sa.pl, 2022-12-09. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Hubert Waguła; Sławomir Fedorowicz: Katowice Ochojec. [w:] Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji [on-line]. atlaskolejowy.net. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 704.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 705.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 706.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 118.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 707.
↑ ^a ^b ^c Bulsa 2018 ↓, s. 45.
↑ ^a ^b Michalina Bednarek: Po tym, jak Teatr Żelazny musiał wyprowadzić się z dworca w Piotrowicach, budynek zostanie rozebrany. katowice.wyborcza.pl, 2022-08-31. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Szymon Karpe: Katowice. Z dworca PKP w Piotrowicach na Załęże. Teatr Żelazny będzie miał nową siedzibę. dziennikzachodni.pl, 2022-08-29. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
↑ Urząd Miasta Katowice: Podstawowa Sieć Infr. Rowerowej – wyszczególnienie funkcji. katowice.eu. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ Velomapa: Mapa infrastruktury rowerowej (Ścieżki Rowerowe). velomapa.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, Mapa - Rower Metropolitalny [online], metrorower.transportgzm.pl [dostęp 2024-03-03] (pol.).
↑ ^a ^b City by bike. Mapa stacji. citybybike.pl. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
↑ Nextbike Polska: O City by bike. citybybike.pl. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Poznaj ZTM. metropoliaztm.pl, 2021-04-07. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista operatorów. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).
↑ ^a ^b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2022-06-25]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Katowice: budowa centrum przesiadkowego Brynów ruszyła w piątek 16 lutego. dziennikzachodni.pl, 2018-02-18. [dostęp 2021-06-30]. (pol.).
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 710.
↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: O TRZECH CENTRACH PRZESIADKOWYCH W KATOWICACH. metropoliaztm.pl, 2020-12-07. [dostęp 2021-02-01]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Gierlotka 2002 ↓, s. 108.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 126.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 43.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 416.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bulsa 2018 ↓, s. 103.
↑ ^a ^b Katowickie budynki. katowickiebudynki.eu. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik Z I.9 5/36.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 419.
↑ ^a ^b Chmielewska 2016 ↓, s. 127.
↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 33/36.
↑ PrzemysławP. Nadolski PrzemysławP. i inni, Węzeł kolejowy Katowice, Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2017, s. 92, ISBN 978-83-63652-24-1, OCLC 1010931171 .
↑ Dariusz Demarczyk: Kto zbije wieżę? Szachowe rozgrywki materii z czasem. portal.katowice.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 93.
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2002 ↓, s. 109.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 83.
↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 148.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 164.
↑ ^a ^b Gierlotka 2002 ↓, s. 110.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 169.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 167.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 172.
↑ Urbanity, Galeria Libero Katowice – inwestycja Echo Investment [online], urbanity.pl [dostęp 2022-12-11] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Chmielewska 2016 ↓, s. 175.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 176.
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 179.
↑ ^a ^b Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 292.
↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 293.
↑ UCHWAŁA NR IX/172/15 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 29 maja 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru Subcentrum Południe w Katowicach – część obejmująca obszar w rejonie skrzyżowania ulic Kościuszki i Kolejowej, „Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego. Poz. 3251”, dzienniki.slask.eu, Katowice, 15 czerwca 2015 (pol.).
↑ Łukasz Kądziołka: W rejonie budowanej Galerii Libero będzie mogło powstać więcej mieszkań. katowice24.info, 2017-11-02. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).
↑ Urbanity: Osiedle Nowy Brynów. urbanity.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).
↑ Urbanity: Osiedle Dobrynów. urbanity.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).
↑ Spółdzielnia Mieszkaniowa „SILESIA” w Katowicach: ADM „Odrodzenia”. smsilesia.katowice.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 675.
↑ Spółdzielnia Mieszkaniowa „SILESIA” w Katowicach: ADM „Szenwalda”. smsilesia.katowice.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).
↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 86.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 679.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 678.
↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 255.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 5/36.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 4/36.
↑ ^a ^b ^c ^d Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 8/36.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bulsa 2018 ↓, s. 104.
↑ ^a ^b ^c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2022-12-19]. (pol.).
↑ Krzyże i kapliczki przydrożne na Giszowcu. [w:] E-ncyklopedia, Historia Kościoła na Śląsku [on-line]. silesia.edu.pl, 2018-11-21. [dostęp 2022-09-04]. (pol.).
↑ Jacek Kuczowic: KAPLICZKA ŚW. HUBERTA KATOWICE (MUCHOWIEC) UL. 73 PUŁKU PIECHOTY. przydrozne.eu. [dostęp 2022-09-04]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bulsa 2018 ↓, s. 46.
↑ Katowice: Odsłonięto pomnik prof. Leszka Gieca. money.pl, 2010-05-18. [dostęp 2022-12-08]. (pol.).
↑ ^a ^b Bulsa 2018 ↓, s. 47.
↑ Notatka służbowa nr 11 dla Pana Arkadiusza Godlewskiego Przewodniczącego Rady Miasta Katowice dotycząca prac Zespołu do spraw nazewnictwa ulic i placów Komisji Organizacyjnej Rady Miasta Katowice, bip.katowice.eu, Katowice, 19 marca 2012 (pol.).
↑ Tomasz Borówka: 3 września 1939: nieznane fakty, czyli Wehrmacht u bram Katowic. dziennikzachodni.pl, 2016-09-13. [dostęp 2022-12-08]. (pol.).
↑ Studium... 2012 ↓, s. 8.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 9.
↑ Studium... 2012 ↓, Mapa MI.5.
↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik I.1.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 10.
↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik I.5.
↑ BajkowaB. Kraina BajkowaB., Kontakt Katowice Ochojec [online], btk-integracja.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ BAJTELKOWO. Niepubliczny Żłobek Katowice Piotrowice [online], bajtelkowo.com.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Żłobek Tuli Tuli [online], tulituli-zlobek.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ ^a ^b Centrum Edukacji „Familia” – Przedszkole i Żłobek [online], facebook.com [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Kontakt [online], gwiazdolandia.com [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ IQAcademy, Żłobek IQ Academy – Rzepakowa 2 Brynów Katowice [online], iqacademy.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ NaszeN. Smyki NaszeN., Kontakt [online], naszesmyki.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Miejskie Przedszkole nr 4, Kontakt [online], mp04katowice.edupage.org [dostęp 2022-12-12] .
↑ Miejskie Przedszkole nr 46 w Katowicach [online], mp46katowice.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ Miejskie Przedszkole nr 78 w Katowicach [online], mp78katowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ Miejskie Przedszkole Nr 81 – Kontakt [online], mp81katowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ Miejskie Przedszkole nr 84 w Katowicach [online], mp84katowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ Miejskie Przedszkole nr 93, Kontakt [online], mp93katowice.edupage.org [dostęp 2022-12-12] .
↑ Stowarzyszenie „Odrodzenie” Przedszkole Ośrodek Rehabilitacja dzieci Katowice 1%, Przedszkole [online], odrodzenie.org [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ PasteLOVEP. Katowice PasteLOVEP., Kontakt [online], pastelove.edu.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Kontakt [online], akademiamalegosportowca.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ Przedszkole Niepubliczne Tęcza Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de NotreP.N.T.Z.S.S.N. Dame, Kontakt [online], przedszkole-tecza.katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ IQAcademy, Dwujęzyczne przedszkole Rzepakowa 2 Katowice IQ Academy [online], iqacademy.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Niepubliczne Przedszkole JęzykoweN.P.J. Kropeczki, Kontakt [online], kropeczki.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ Montessori, Kontakt [online], akademiamontessori.edu.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Niepubliczna Szkoła Podstawowa Nasza SzkołaN.S.P.N.S. Katowice, Kontakt [online], naszaszkola.katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Kontakt [online], sp27katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Szkoła Podstawowa nr 28 im. Karola Miarki [online], sp28katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Strona główna – Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 [online], zsp2katowice.pl, 20 września 2021 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2. zso2.katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).
↑ Szkoła Podstawowa nr 56, Kontakt [online], sp56.katowice.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ VLO, dane kontaktowe [online], vlokatowice.eu [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Informacje podstawowe [online], bip.zspm.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).
↑ Biuletyn Informacji Publicznej Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 3 w Katowicach. bip.abramowski.edu.pl/. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).
↑ GWSH – Siedziba główna AG w Katowicach [online], gwsh.pl [dostęp 2022-12-12] .
↑ ^a ^b Gierlotka 2002 ↓, s. 164.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 62.
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2005 ↓, s. 63.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 65.
↑ ^a ^b ^c ^d Szkoła Podstawowa nr 28: Historia. sp28katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 73.
↑ ^a ^b ^c ^d V Liceum Ogólnokształcące im. Wł. Broniewskiego w Katowicach: Historia szkoły. vlokatowice.eu. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 77.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 170.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 117.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 135.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 141.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 583.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 153.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Szkoła Podstawowa nr 56 im. Henryka Sławika w Katowicach: Historia szkoły. sp56.katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 161.
↑ ^a ^b ^c Gierlotka 2005 ↓, s. 170.
↑ SZKOŁA PODSTAWOWA NR 27 IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA: Historia szkoły. sp27katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Akademia Górnośląska im. Wojciecha Korfantego w Katowicach: Historia Uczelni. gwsh.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).
↑ ^a ^b Gierlotka 2005 ↓, s. 172.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 133.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 134.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 73.
↑ Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 300.
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 36.
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 38.
↑ Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 40.
↑ ^a ^b ^c Studium... 2012 ↓, s. 67.
↑ Komenda Miejska Policji wK.M.P. Katowicach Komenda Miejska Policji wK.M.P., Komisariat IV Policji w Katowicach [online], katowice.policja.gov.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 91.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 177.
↑ Studium... 2012 ↓, s. 68.
↑ ^a ^b Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej wK.M.P.S.P. Katowicach, O Jednostce [online], gov.pl, 9 grudnia 2020 [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 74.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 94.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 96.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 97.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 122.
↑ ^a ^b ^c ^d Gierlotka 2002 ↓, s. 107.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 695.
↑ Górnośląskie CentrumG.C. Medyczne Górnośląskie CentrumG.C., Historia GCM [online], gcm.pl, 30 lipca 2013 [dostęp 2022-12-14] .
↑ Górnośląskie CentrumG.C. Medyczne Górnośląskie CentrumG.C., O GCM [online], gcm.pl, 23 lipca 2013 [dostęp 2022-12-14] .
↑ Grupa MedycznaG.M. Tommed Grupa MedycznaG.M., Kontakt. Lokalizacje. Katowice, Fredry [online], tommed.pl [dostęp 2022-12-14] .
↑ Śląska IzbaŚ.I. Aptekarska Śląska IzbaŚ.I., Kontakt [online], katowice.oia.pl [dostęp 2022-12-14] .
↑ Studium... 2012 ↓, s. 64.
↑ Filia nr 9 [online], Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach [dostęp 2023-04-19] (pol.).
↑ Filia nr 10 [online], Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach [dostęp 2023-04-19] (pol.).
↑ ^a ^b Old Timers Garage, Witaj w Old Timers Garage [online], old-timers.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ Studium... 2012 ↓, s. 66.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 187.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 177.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 178.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 121.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 158.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 180.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 188.
↑ ^a ^b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 285.
↑ MDK „Południe” wM.„P.” Katowicach MDK „Południe” wM.„P.”, Kontakt-Piotrowice [online], mdkpoludnie.com [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ TeatrT. Żelazny TeatrT., O teatrze [online], teatrzelazny.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ Teatr Żelazny [online], teatrzelazny.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ ArchidiecezjaA. Katowicka ArchidiecezjaA., Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa – Katowice Piotrowice [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ ArchidiecezjaA. Katowicka ArchidiecezjaA., Najświętszego Serca Pana Jezusa i świętego Jana Bosko – Katowice Piotrowice [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ ArchidiecezjaA. Katowicka ArchidiecezjaA., Świętego Jacka – Katowice Ochojec [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).
↑ Znajdź zebranie [online], apps.jw.org [dostęp 2022-12-14] .
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 144.
↑ ^a ^b ^c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 611.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 68.
↑ ^a ^b Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 178.
↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 151.
↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 147.
↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 179.
↑ ^a ^b Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 290.
↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 291.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 276.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 275.
↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 72.
↑ Gierlotka 2002 ↓, s. 180.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 759.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gierlotka 2002 ↓, s. 181.
↑ Steuer 2022 ↓, I.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 760.
↑ Steuer 2022 ↓, G.
↑ Steuer 2022 ↓, K.
↑ Steuer 2022 ↓, A.
↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 765.
↑ Steuer 2022 ↓, B.
↑ Stadion przy Asnyka [online], stadiony.net [dostęp 2022-12-14] .
↑ RawaR. Katowice RawaR., Kontakt [online], rawa.katowice.pl [dostęp 2022-12-14] .
↑ Katowicki Szlak Spacerowy. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).
↑ Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).
↑ Szlak 25-lecia PTTK. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).
↑ Szlak Ochojski. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).
↑ Szlak Żwakowski. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).
↑ Ochojec – Kostuchna. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).
↑ Urząd Miasta Katowice: Katowice na rowery. Trasy. katowice.eu. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Pleszyniak 2016 ↓, s. 6.

Bibliografia

AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012a, ISBN 978-83-87727-24-6 .
AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012b, ISBN 978-83-87727-29-1 .
AdamA. Bartoszek AdamA., KrzysztofK. Czekaj KrzysztofK., DobroniegaD. Trawkowska DobroniegaD. (red.), Diagnoza problemów społecznych i monitoring polityki społecznej dla aktywizacji zasobów ludzkich w Katowicach, Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 2012, ISBN 978-83-61061-97-7 .
MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
MartaM. Chmielewska MartaM., Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8 (pol.).
AdamA. Drobniak AdamA., AdamA. Polko AdamA., KlaudiaK. Plac KlaudiaK. (red.), Diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej Miasta Katowice wraz z wyznaczeniem obszarów rewitalizacji i analizą strategiczną, Katowice: Miasto Katowice, 2014, ISBN 978-83-61061-97-7 .
RenataR. Dulias RenataR., AdamA. Hibszer AdamA. (red.), Górnośląski Związek Metropolitalny. Zarys geograficzny, Sosnowiec: Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział Katowicki, 2008, ISBN 978-83-61695-00-4 .
StefanS. Gierlotka StefanS., Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 2002, ISBN 83-7164-364-0 .
StefanS. Gierlotka StefanS., Uniczowy. Kalendarium Historii południowych dzielnic Katowic: Kostuchna, Ochojec, Piotrowice, Podlesie, Zarzecze, Katowice: „Śląsk”. Wydawnictwo Naukowe, 2005, ISBN 83-7164-471-X (pol.).
AdamA. Frużyński AdamA., GrzegorzG. Grzegorek GrzegorzG., PiotrP. Rygus PiotrP., Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2017, s. 99, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).
GrzegorzG. Grzegorek GrzegorzG., PiotrP. Tabaczyński PiotrP., Parafie i kościoły Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2014, ISBN 978-83-63780-06-7 .
Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe z elementami opracowania ekofizjograficznego problemowego (problematyka ochrony dolin rzecznych oraz ograniczeń dla zagospodarowania terenu wynikających z wpływu działalności górniczej) dla potrzeb opracowania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów położonych w mieście Katowice, Katowice: WERONA, 2014 (pol.).
JerzyJ. Pleszyniak JerzyJ., Rowerem przez Katowice : przewodnik z 10 mapami miasta, wyd. 2, Katowice: Wydawnictwo Alatus, 2016, ISBN 978-83-63085-95-7, OCLC 956580059 .
Raport o stanie miasta Katowice 2013, Katowice: Urząd Miasta Katowice, 2014 (pol.).
AntoniA. Steuer AntoniA., Leksykon struktur katowickiego sportu i turystyki. [online], mhk.katowice.pl, 2022 [dostęp 2022-11-25] (pol.).
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012 (pol.).
LechL. Szaraniec LechL., Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9 .

[1] Jako Ochojec-Piotrowice.

[CITEREFStudium...20123-2] Studium... 2012 ↓, s. 3.

[GHP-O-3] GetHome: Dzielnica Piotrowice-Ochojec Katowice. gethome.pl, 2020-07-10. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[MapaJP-4] Urząd Miasta Katowice: Mapa Jednostki Pomocniczej nr 19 Piotrowice-Ochojec. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-11-27]. (pol.).

[OBKmapa-5] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap – mapa kolejowa. bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-06]. (pol.).

[Uchwała_nr_XLVI-6] Rada Miejska Katowic, Uchwała NR XLVI/449/97 Rady Miejskiej Katowic z dnia 29 września 1997 r. w sprawie nazw i granic obszarów działania jednostek pomocniczych samorządu na terenie miasta Katowic, Katowice, 29 września 1997 (pol.).

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a43-7] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 43.

[CITEREFSzaraniec199611-8] Szaraniec 1996 ↓, s. 11.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a44-9] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 44.

[CITEREFOpracowanie...201432-10] Opracowanie... 2014 ↓, s. 32.

[CITEREFOpracowanie...2014Załącznik_nr_11-11] Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 11.

[CITEREFOpracowanie...201433-12] Opracowanie... 2014 ↓, s. 33.

[CITEREFOpracowanie...2014Załącznik_nr_10-13] Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 10.

[CITEREFOpracowanie...201434-14] Opracowanie... 2014 ↓, s. 34.

[CITEREFOpracowanie...2014115-15] Opracowanie... 2014 ↓, s. 115.

[CITEREFDuliasHibszer2008121-16] Dulias i Hibszer 2008 ↓, s. 121.

[CITEREFDuliasHibszer2008119-17] Dulias i Hibszer 2008 ↓, s. 119.

[CITEREFDuliasHibszer2008128-18] Dulias i Hibszer 2008 ↓, s. 128.

[CITEREFOpracowanie...201430-19] Opracowanie... 2014 ↓, s. 30.

[CITEREFOpracowanie...2014Załącznik_nr_8-20] Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 8.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a46-21] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 46.

[CITEREFOpracowanie...2014Załącznik_nr_7-22] Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 7.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a51-23] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 51.

[CITEREFOpracowanie...2014Załącznik_nr_9-24] Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 9.

[CITEREFOpracowanie...2014Załącznik_nr_15-25] Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik nr 15.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a52-26] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 52.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a54-27] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 54.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a53-28] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 53.

[CITEREFOpracowanie...201493-29] Opracowanie... 2014 ↓, s. 93.

[CITEREFOpracowanie...201494-30] Opracowanie... 2014 ↓, s. 94.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a79-31] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 79.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a80-32] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 80.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a81-33] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 81.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a82-34] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 82.

[CITEREFGierlotka200511-35] Gierlotka 2005 ↓, s. 11.

[CITEREFGierlotka200512-36] Gierlotka 2005 ↓, s. 12.

[CITEREFStudium...201230-37] Studium... 2012 ↓, s. 30.

[CITEREFStudium...201231-38] Studium... 2012 ↓, s. 31.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a95-39] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 95.

[40] Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: Pomnik przyrody. Grusza pospolita – Pyrus communis. crfop.gdos.gov.pl. [dostęp 2022-12-07]. (pol.).

[CITEREFGierlotka200514-41] Gierlotka 2005 ↓, s. 14.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a175-42] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 175.

[CITEREFGierlotka200515-43] Gierlotka 2005 ↓, s. 15.

[CITEREFGierlotka200227-44] Gierlotka 2002 ↓, s. 27.

[CITEREFSzaraniec1996203-45] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Szaraniec 1996 ↓, s. 203.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a181-46] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 181.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a178-47] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 178.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a180-48] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 180.

[CITEREFGierlotka200553-49] Gierlotka 2005 ↓, s. 53.

[CITEREFGierlotka200554-50] Gierlotka 2005 ↓, s. 54.

[CITEREFSzaraniec1996167-51] Szaraniec 1996 ↓, s. 167.

[CITEREFSzaraniec1996204-52] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Szaraniec 1996 ↓, s. 204.

[CITEREFGierlotka2005-53] Gierlotka 2005 ↓.

[CITEREFGierlotka200571-54] Gierlotka 2005 ↓, s. 71.

[CITEREFSzaraniec1996168-55] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Szaraniec 1996 ↓, s. 168.

[CITEREFSzaraniec1996253-56] Szaraniec 1996 ↓, s. 253.

[CITEREFGierlotka200582-57] Gierlotka 2005 ↓, s. 82.

[CITEREFGierlotka200584-58] Gierlotka 2005 ↓, s. 84.

[CITEREFGierlotka200585-59] Gierlotka 2005 ↓, s. 85.

[CITEREFGierlotka200586-60] Gierlotka 2005 ↓, s. 86.

[CITEREFGierlotka200587-61] Gierlotka 2005 ↓, s. 87.

[CITEREFGierlotka200590-62] Gierlotka 2005 ↓, s. 90.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a286-63] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 286.

[CITEREFGierlotka200593-64] Gierlotka 2005 ↓, s. 93.

[CITEREFGierlotka200594-65] Gierlotka 2005 ↓, s. 94.

[CITEREFGierlotka2005103-66] Gierlotka 2005 ↓, s. 103.

[CITEREFSzaraniec1996205-67] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Szaraniec 1996 ↓, s. 205.

[CITEREFSzaraniec1996208-68] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Szaraniec 1996 ↓, s. 208.

[CITEREFBulsa2018121-69] Bulsa 2018 ↓, s. 121.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014181-70] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 181.

[CITEREFGierlotka2005133-71] Gierlotka 2005 ↓, s. 133.

[CITEREFGierlotka2005134-72] Gierlotka 2005 ↓, s. 134.

[CITEREFSzaraniec1996169-73] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Szaraniec 1996 ↓, s. 169.

[CITEREFGierlotka2005136-74] Gierlotka 2005 ↓, s. 136.

[CITEREFGierlotka2005137-75] Gierlotka 2005 ↓, s. 137.

[CITEREFGierlotka2005139-76] Gierlotka 2005 ↓, s. 139.

[CITEREFSzaraniec1996175-77] Szaraniec 1996 ↓, s. 175.

[CITEREFSzaraniec1996176-78] Szaraniec 1996 ↓, s. 176.

[CITEREFSzaraniec1996178-79] Szaraniec 1996 ↓, s. 178.

[Uchwała_nr_XXVI/148/91-80] Rada Miejska wR.M. Katowicach Rada Miejska wR.M., UCHWAŁA Nr XXVI/148/91 RADY MIEJSKIEJ W KATOWICACH z dnia 16 września 1991 r. w sprawie: utworzenia na terenie miasta Katowice 22 pomocniczych jednostek samorządowych i podziału miasta na 22 obszary ich działania, Katowice, 16 września 1991 (pol.).

[CITEREFGierlotka2002102-81] Gierlotka 2002 ↓, s. 102.

[KNM202104132-82] Justyna Przybytek-Pawlik: Z udziałem premiera Morawieckiego oficjalnie otwarto węzeł Piotrowice w Katowicach. Przebudowa kosztowała 99 mln zł. katowice.naszemiasto.pl, 2021-04-13. [dostęp 2022-05-27]. (pol.).

[StrProbl20162021-83] Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Katowice na lata 2016–2021, Załącznik do projektu uchwały Rady Miasta Katowice w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Katowice na lata 2016–2021, Katowice 2016, s. 9 (pol.).

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a179-84] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 179.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a182-85] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 182.

[CITEREFGierlotka2005192-86] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gierlotka 2005 ↓, s. 192.

[CITEREFGierlotka200287-87] Gierlotka 2002 ↓, s. 87.

[CITEREFGierlotka200575-88] Gierlotka 2005 ↓, s. 75.

[CITEREFGierlotka2005125-89] Gierlotka 2005 ↓, s. 125.

[CITEREFGierlotka200288-90] Gierlotka 2002 ↓, s. 88.

[CITEREFStudium...2012Mapa_MI.21-91] Studium... 2012 ↓, Mapa MI.21.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac20147-92] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 7.

[CITEREFBartoszekCzekajTrawkowska201240-93] Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 40.

[CITEREFBartoszekCzekajTrawkowska201244-94] Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 44.

[CITEREFBartoszekCzekajTrawkowska2012279-95] Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 279.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac20149-96] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 9.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac201411-97] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 11.

[CITEREFBartoszekCzekajTrawkowska201233-98] Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 33.

[CITEREFGierlotka200284-99] Gierlotka 2002 ↓, s. 84.

[TM-100] Deut: Lnadkreis Pleß. treemagic.org. [dostęp 2022-05-27]. (niem.).

[CITEREFStudium...2012Załącznik_MI.21-101] Studium... 2012 ↓, Załącznik MI.21.

[102] Urząd Miasta Katowice: Dzielnice Katowic. katowice.eu. [dostęp 2022-04-08]. (pol.).

[DemKato-103] Demografia Katowic, Zał. 11 do pisma nr SO-IV.0644.82.2015.KP z dn. 7 października 2015 roku, Katowice 2015 [dostęp 2022-04-08] (pol.).

[UM2020-104] Urząd Miasta Katowice: Podział środków finansowych VIII edycji Budżetu Obywatelskiego Katowice (na rok 2022) z podziałem na jednostki pomocnicze i projekty zadań o charakterze okołomiejskim (wg stanu ludności Katowic na dzień 31 grudnia 2020 r.) z uwzględnieniem środków pozostałych po głosowaniu w poprzedniej edycji Budżetu Obywatelskiego oraz wymagana minimalna liczba mieszkańców popierających projekt na etapie jego zgłoszenia. bo.katowice.eu. [dostęp 2022-04-08]. (pol.).

[StatutD19-105] Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XLI/909/21 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 25 listopada 2021 r. w sprawie nadania Statutu Dzielnicy nr 19 Piotrowice-Ochojec, bip.katowice.eu, Katowice, 25 listopada 2021 (pol.).

[RJP19-106] Urząd Miasta Katowice: Rada Dzielnicy nr 19 Piotrowice-Ochojec. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).

[107] Sprawozdanie z działalności Rady Jednostki Pomocniczej Nr 19 Piotrowice – Ochojec za kadencję 2012 – 2016. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).

[108] Ambasada Republiki Łotewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej: Konsulowie Honorowi Łotwy w Polsce. www2.mfa.gov.lv, 2020-09-08. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a133-109] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 133.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a134-110] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 134.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a161-111] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 161.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a135-112] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 135.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a136-113] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 136.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a138-114] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 138.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a139-115] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 139.

[CITEREFGierlotka200282-116] Gierlotka 2002 ↓, s. 82.

[CITEREFGierlotka200283-117] Gierlotka 2002 ↓, s. 83.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a162-118] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 162.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a140-119] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 140.

[CITEREFGierlotka2005130-120] Gierlotka 2005 ↓, s. 130.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a141-121] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 141.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b617-122] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 617.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b618-123] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 618.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b629-124] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 629.

[RJP19nr-125] Rada Dzielnicy: Piotrowice i Ochojec: NASZA RADA. rjp19.katowice.pl. [dostęp 2022-12-09]. (pol.).

[CITEREFRaport...201443-126] Raport... 2014 ↓, s. 43.

[CITEREFRaport...2014107-127] Raport... 2014 ↓, s. 107.

[128] Toyota Katowice: Kontakt. toyota.katowice.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[129] CUPRA Katowice. katowice.cupraofficial.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[130] PRO-MOTO: Kontakt. mazda-katowice-promoto.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[131] MM Cars: Kontakt. mmcars.hyundai.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[132] AUTO-ZIĘBA: Kontakt. auto-zieba.com.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[133] Partner Katowice – Salon, Serwis ASO: Kontakt. fiat-partner.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[134] Lellek Katowice. lellekkatowice.audi.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[FAMURon-135] Grupa FAMUR: O nas. famur.com. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[KZA-136] Kolejowe Zakłady Automatyki Spółka Akcyjna. kzasa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[CITEREFStudium...201263-137] Studium... 2012 ↓, s. 63.

[PN20160429-138] Katowice mają swój Manhattan. propertynews.pl, 2016-04-29. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[GHM-139] Galeria Handlowa Manhattan. lokalnabiznes.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[CITEREFDrobniakPolkoPlac201444-140] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 44.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac201446-141] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 46.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac201415-142] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 15.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a188-143] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 188.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a187-144] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 187.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a200-145] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 200.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a315-146] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 315.

[CITEREFGierlotka200576-147] Gierlotka 2005 ↓, s. 76.

[CITEREFGierlotka200597-148] Gierlotka 2005 ↓, s. 97.

[KZAof-149] Kolejowe Zakłady Automatyki Spółka Akcyjna: O Firmie. kzasa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[CITEREFGierlotka2005104-150] Gierlotka 2005 ↓, s. 104.

[151] ZAKŁADY BUDOWY URZĄDZEŃ KOTŁOWYCH W LIKWIDACJI. krs-online.com.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[CITEREFGierlotka2005157-152] Gierlotka 2005 ↓, s. 157.

[CITEREFFrużyńskiGrzegorekRygus2017212-153] Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 212.

[154] Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów: Sieć magistralna. gpw.katowice.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[CITEREFStudium...201287-155] Studium... 2012 ↓, s. 87.

[CITEREFRaport...2014218-156] Raport... 2014 ↓, s. 218.

[CITEREFStudium...2012Mapa_MI.37-157] Studium... 2012 ↓, Mapa MI.37.

[CITEREFGierlotka2002106-158] Gierlotka 2002 ↓, s. 106.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a719-159] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 719.

[CITEREFRaport...2014220-160] Raport... 2014 ↓, s. 220.

[161] Katowickie Wodociągi: Oddziały Kanalizacyjne. wodociagi.katowice.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[CITEREFStudium...201288-162] Studium... 2012 ↓, s. 88.

[CITEREFStudium...201289-163] Studium... 2012 ↓, s. 89.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a722-164] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 722.

[CITEREFStudium...201284-165] Studium... 2012 ↓, s. 84.

[166] Mapa sieci elektroenergetycznej. ebin.josm.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a726-167] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 726.

[CITEREFRaport...2014223-168] Raport... 2014 ↓, s. 223.

[CITEREFGierlotka2005156-169] Gierlotka 2005 ↓, s. 156.

[CITEREFRaport...2014213-170] Raport... 2014 ↓, s. 213.

[KlasyDróg-171] Rada MiastaR.M. Katowice Rada MiastaR.M., Uchwała nr XL/925/13 Rady Miasta Katowice z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2021-04-23] (pol.).

[CITEREFBulsa201844-172] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bulsa 2018 ↓, s. 44.

[CITEREFBulsa2018120-173] Bulsa 2018 ↓, s. 120.

[CITEREFBulsa2018102-174] Bulsa 2018 ↓, s. 102.

[CITEREFStudium...2012Mapa_MI.33-175] Studium... 2012 ↓, Mapa MI.33.

[CITEREFStudium...2012Mapa_MI.34-176] Studium... 2012 ↓, Mapa MI.34.

[CITEREFStudium...201275-177] Studium... 2012 ↓, s. 75.

[CITEREFStudium...201276-178] Studium... 2012 ↓, s. 76.

[ZDW-179] Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach: Informacje o ZDW. zdw.katowice.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[CITEREFStudium...201281-180] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Studium... 2012 ↓, s. 81.

[LK139-181] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice – Zwardoń (– Skalité Serafínov) (139/489). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[LK140-182] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Ligota – Nędza (140). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[LK142-183] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Ligota – Tychy (142). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[LK171-184] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Dąbrowa Górnicza Towarowa – Panewnik (171). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[LK652-185] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Muchowiec – Katowice Murcki (652). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[LK653-186] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec KOc (653). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[LK706-187] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec KOc1 (717/706). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[LK898-188] Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Staszic – KWK Staszic (898). bazakolejowa.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[AKKP-189] Hubert Waguła; Sławomir Fedorowicz: Katowice Piotrowice. [w:] Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji [on-line]. atlaskolejowy.net. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[PKPPLK-190] PKP Polskie Linie Kolejowe S.A: Rozkład jazdy 11 grudnia 2022 – 11 marca 2023. Plakaty stacyjne – województwo ŚLĄSKIE. plk-sa.pl, 2022-12-09. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[AKKO-191] Hubert Waguła; Sławomir Fedorowicz: Katowice Ochojec. [w:] Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji [on-line]. atlaskolejowy.net. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a704-192] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 704.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a705-193] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 705.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a706-194] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 706.

[CITEREFGierlotka2005118-195] Gierlotka 2005 ↓, s. 118.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a707-196] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 707.

[CITEREFBulsa201845-197] Bulsa 2018 ↓, s. 45.

[GW20220831-198] Michalina Bednarek: Po tym, jak Teatr Żelazny musiał wyprowadzić się z dworca w Piotrowicach, budynek zostanie rozebrany. katowice.wyborcza.pl, 2022-08-31. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[DZ20220829-199] Szymon Karpe: Katowice. Z dworca PKP w Piotrowicach na Załęże. Teatr Żelazny będzie miał nową siedzibę. dziennikzachodni.pl, 2022-08-29. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

[200] Urząd Miasta Katowice: Podstawowa Sieć Infr. Rowerowej – wyszczególnienie funkcji. katowice.eu. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[IRK-201] Velomapa: Mapa infrastruktury rowerowej (Ścieżki Rowerowe). velomapa.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[MRmapa-202] Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, Mapa - Rower Metropolitalny [online], metrorower.transportgzm.pl [dostęp 2024-03-03] (pol.).

[CityBB-203] City by bike. Mapa stacji. citybybike.pl. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).

[204] Nextbike Polska: O City by bike. citybybike.pl. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).

[205] Zarząd Transportu Metropolitalnego: Poznaj ZTM. metropoliaztm.pl, 2021-04-07. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).

[ZTMoperatorzy-206] Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista operatorów. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2022-04-25]. (pol.).

[ZTMprzystanki-207] Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2022-06-25]. (pol.).

[DZ20180218-208] Katowice: budowa centrum przesiadkowego Brynów ruszyła w piątek 16 lutego. dziennikzachodni.pl, 2018-02-18. [dostęp 2021-06-30]. (pol.).

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a710-209] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 710.

[210] Zarząd Transportu Metropolitalnego: O TRZECH CENTRACH PRZESIADKOWYCH W KATOWICACH. metropoliaztm.pl, 2020-12-07. [dostęp 2021-02-01]. (pol.).

[CITEREFGierlotka2002108-211] Gierlotka 2002 ↓, s. 108.

[CITEREFChmielewska2016126-212] Chmielewska 2016 ↓, s. 126.

[CITEREFChmielewska201643-213] Chmielewska 2016 ↓, s. 43.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b416-214] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 416.

[CITEREFBulsa2018103-215] Bulsa 2018 ↓, s. 103.

[KB-216] Katowickie budynki. katowickiebudynki.eu. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[CITEREFStudium...2012Załącznik_Z_I.9_5/36-217] Studium... 2012 ↓, Załącznik Z I.9 5/36.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b419-218] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 419.

[CITEREFChmielewska2016127-219] Chmielewska 2016 ↓, s. 127.

[CITEREFStudium...2012Załącznik_I.9_33/36-220] Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 33/36.

[Wcis-221] PrzemysławP. Nadolski PrzemysławP. i inni, Węzeł kolejowy Katowice, Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2017, s. 92, ISBN 978-83-63652-24-1, OCLC 1010931171 .

[222] Dariusz Demarczyk: Kto zbije wieżę? Szachowe rozgrywki materii z czasem. portal.katowice.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).

[CITEREFChmielewska201693-223] Chmielewska 2016 ↓, s. 93.

[CITEREFGierlotka2002109-224] Gierlotka 2002 ↓, s. 109.

[CITEREFChmielewska201683-225] Chmielewska 2016 ↓, s. 83.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014148-226] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 148.

[CITEREFGierlotka2005164-227] Gierlotka 2005 ↓, s. 164.

[CITEREFGierlotka2002110-228] Gierlotka 2002 ↓, s. 110.

[CITEREFChmielewska2016169-229] Chmielewska 2016 ↓, s. 169.

[CITEREFChmielewska2016167-230] Chmielewska 2016 ↓, s. 167.

[CITEREFChmielewska2016172-231] Chmielewska 2016 ↓, s. 172.

[232] Urbanity, Galeria Libero Katowice – inwestycja Echo Investment [online], urbanity.pl [dostęp 2022-12-11] .

[CITEREFChmielewska2016175-233] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Chmielewska 2016 ↓, s. 175.

[CITEREFChmielewska2016176-234] Chmielewska 2016 ↓, s. 176.

[CITEREFChmielewska2016179-235] Chmielewska 2016 ↓, s. 179.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014292-236] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 292.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014293-237] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 293.

[MPZPsp-238] UCHWAŁA NR IX/172/15 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 29 maja 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru Subcentrum Południe w Katowicach – część obejmująca obszar w rejonie skrzyżowania ulic Kościuszki i Kolejowej, „Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego. Poz. 3251”, dzienniki.slask.eu, Katowice, 15 czerwca 2015 (pol.).

[K2420171102-239] Łukasz Kądziołka: W rejonie budowanej Galerii Libero będzie mogło powstać więcej mieszkań. katowice24.info, 2017-11-02. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).

[UrbONB-240] Urbanity: Osiedle Nowy Brynów. urbanity.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).

[UrbDB-241] Urbanity: Osiedle Dobrynów. urbanity.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).

[242] Spółdzielnia Mieszkaniowa „SILESIA” w Katowicach: ADM „Odrodzenia”. smsilesia.katowice.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b675-243] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 675.

[244] Spółdzielnia Mieszkaniowa „SILESIA” w Katowicach: ADM „Szenwalda”. smsilesia.katowice.pl. [dostęp 2022-12-11]. (pol.).

[CITEREFChmielewska201686-245] Chmielewska 2016 ↓, s. 86.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b679-246] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 679.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b678-247] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 678.

[CITEREFSzaraniec1996255-248] Szaraniec 1996 ↓, s. 255.

[CITEREFStudium...2012Załącznik_I.9_5/36-249] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 5/36.

[CITEREFStudium...2012Załącznik_I.9_4/36-250] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 4/36.

[CITEREFStudium...2012Załącznik_I.9_8/36-251] Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 8/36.

[CITEREFBulsa2018104-252] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bulsa 2018 ↓, s. 104.

[EmapaZab-253] Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2022-12-19]. (pol.).

[EN20181121-254] Krzyże i kapliczki przydrożne na Giszowcu. [w:] E-ncyklopedia, Historia Kościoła na Śląsku [on-line]. silesia.edu.pl, 2018-11-21. [dostęp 2022-09-04]. (pol.).

[przydrozne-255] Jacek Kuczowic: KAPLICZKA ŚW. HUBERTA KATOWICE (MUCHOWIEC) UL. 73 PUŁKU PIECHOTY. przydrozne.eu. [dostęp 2022-09-04]. (pol.).

[CITEREFBulsa201846-256] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bulsa 2018 ↓, s. 46.

[M20100518-257] Katowice: Odsłonięto pomnik prof. Leszka Gieca. money.pl, 2010-05-18. [dostęp 2022-12-08]. (pol.).

[CITEREFBulsa201847-258] Bulsa 2018 ↓, s. 47.

[NS20120319-259] Notatka służbowa nr 11 dla Pana Arkadiusza Godlewskiego Przewodniczącego Rady Miasta Katowice dotycząca prac Zespołu do spraw nazewnictwa ulic i placów Komisji Organizacyjnej Rady Miasta Katowice, bip.katowice.eu, Katowice, 19 marca 2012 (pol.).

[DZ20160913-260] Tomasz Borówka: 3 września 1939: nieznane fakty, czyli Wehrmacht u bram Katowic. dziennikzachodni.pl, 2016-09-13. [dostęp 2022-12-08]. (pol.).

[CITEREFStudium...20128-261] Studium... 2012 ↓, s. 8.

[CITEREFStudium...20129-262] Studium... 2012 ↓, s. 9.

[CITEREFStudium...2012Mapa_MI.5-263] Studium... 2012 ↓, Mapa MI.5.

[CITEREFStudium...2012Załącznik_I.1-264] Studium... 2012 ↓, Załącznik I.1.

[CITEREFStudium...201210-265] Studium... 2012 ↓, s. 10.

[CITEREFStudium...2012Załącznik_I.5-266] Studium... 2012 ↓, Załącznik I.5.

[267] BajkowaB. Kraina BajkowaB., Kontakt Katowice Ochojec [online], btk-integracja.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[268] BAJTELKOWO. Niepubliczny Żłobek Katowice Piotrowice [online], bajtelkowo.com.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[269] Żłobek Tuli Tuli [online], tulituli-zlobek.pl [dostęp 2022-12-12] .

[M23-270] Centrum Edukacji „Familia” – Przedszkole i Żłobek [online], facebook.com [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[271] Kontakt [online], gwiazdolandia.com [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[272] IQAcademy, Żłobek IQ Academy – Rzepakowa 2 Brynów Katowice [online], iqacademy.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[273] NaszeN. Smyki NaszeN., Kontakt [online], naszesmyki.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[274] Miejskie Przedszkole nr 4, Kontakt [online], mp04katowice.edupage.org [dostęp 2022-12-12] .

[275] Miejskie Przedszkole nr 46 w Katowicach [online], mp46katowice.pl [dostęp 2022-12-12] .

[276] Miejskie Przedszkole nr 78 w Katowicach [online], mp78katowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-12-12] .

[277] Miejskie Przedszkole Nr 81 – Kontakt [online], mp81katowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-12-12] .

[278] Miejskie Przedszkole nr 84 w Katowicach [online], mp84katowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-12-12] .

[279] Miejskie Przedszkole nr 93, Kontakt [online], mp93katowice.edupage.org [dostęp 2022-12-12] .

[280] Stowarzyszenie „Odrodzenie” Przedszkole Ośrodek Rehabilitacja dzieci Katowice 1%, Przedszkole [online], odrodzenie.org [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[281] PasteLOVEP. Katowice PasteLOVEP., Kontakt [online], pastelove.edu.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[282] Kontakt [online], akademiamalegosportowca.pl [dostęp 2022-12-12] .

[283] Przedszkole Niepubliczne Tęcza Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de NotreP.N.T.Z.S.S.N. Dame, Kontakt [online], przedszkole-tecza.katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[284] IQAcademy, Dwujęzyczne przedszkole Rzepakowa 2 Katowice IQ Academy [online], iqacademy.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[285] Niepubliczne Przedszkole JęzykoweN.P.J. Kropeczki, Kontakt [online], kropeczki.pl [dostęp 2022-12-12] .

[286] Montessori, Kontakt [online], akademiamontessori.edu.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[287] Niepubliczna Szkoła Podstawowa Nasza SzkołaN.S.P.N.S. Katowice, Kontakt [online], naszaszkola.katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[288] Kontakt [online], sp27katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[289] Szkoła Podstawowa nr 28 im. Karola Miarki [online], sp28katowice.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[290] Strona główna – Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 [online], zsp2katowice.pl, 20 września 2021 [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[291] Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2. zso2.katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

[292] Szkoła Podstawowa nr 56, Kontakt [online], sp56.katowice.pl [dostęp 2022-12-12] .

[293] VLO, dane kontaktowe [online], vlokatowice.eu [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[294] Informacje podstawowe [online], bip.zspm.pl [dostęp 2022-12-12] (pol.).

[295] Biuletyn Informacji Publicznej Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 3 w Katowicach. bip.abramowski.edu.pl/. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

[296] GWSH – Siedziba główna AG w Katowicach [online], gwsh.pl [dostęp 2022-12-12] .

[CITEREFGierlotka2002164-297] Gierlotka 2002 ↓, s. 164.

[CITEREFGierlotka200562-298] Gierlotka 2005 ↓, s. 62.

[CITEREFGierlotka200563-299] Gierlotka 2005 ↓, s. 63.

[CITEREFGierlotka200565-300] Gierlotka 2005 ↓, s. 65.

[SP28hist-301] Szkoła Podstawowa nr 28: Historia. sp28katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

[CITEREFGierlotka200573-302] Gierlotka 2005 ↓, s. 73.

[VLOhist-303] V Liceum Ogólnokształcące im. Wł. Broniewskiego w Katowicach: Historia szkoły. vlokatowice.eu. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

[CITEREFGierlotka200577-304] Gierlotka 2005 ↓, s. 77.

[CITEREFGierlotka2002170-305] Gierlotka 2002 ↓, s. 170.

[CITEREFGierlotka2005117-306] Gierlotka 2005 ↓, s. 117.

[CITEREFGierlotka2005135-307] Gierlotka 2005 ↓, s. 135.

[CITEREFGierlotka2005141-308] Gierlotka 2005 ↓, s. 141.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a583-309] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 583.

[CITEREFGierlotka2005153-310] Gierlotka 2005 ↓, s. 153.

[SP56hist-311] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Szkoła Podstawowa nr 56 im. Henryka Sławika w Katowicach: Historia szkoły. sp56.katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

[CITEREFGierlotka2005161-312] Gierlotka 2005 ↓, s. 161.

[CITEREFGierlotka2005170-313] Gierlotka 2005 ↓, s. 170.

[SP27hist-314] SZKOŁA PODSTAWOWA NR 27 IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA: Historia szkoły. sp27katowice.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

[GWSHhist-315] Akademia Górnośląska im. Wojciecha Korfantego w Katowicach: Historia Uczelni. gwsh.pl. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

[CITEREFGierlotka2005172-316] Gierlotka 2005 ↓, s. 172.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b133-317] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 133.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b134-318] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 134.

[CITEREFStudium...201273-319] Studium... 2012 ↓, s. 73.

[CITEREFBartoszekCzekajTrawkowska2012300-320] Bartoszek, Czekaj i Trawkowska 2012 ↓, s. 300.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac201436-321] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 36.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac201438-322] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 38.

[CITEREFDrobniakPolkoPlac201440-323] Drobniak, Polko i Plac 2014 ↓, s. 40.

[CITEREFStudium...201267-324] Studium... 2012 ↓, s. 67.

[325] Komenda Miejska Policji wK.M.P. Katowicach Komenda Miejska Policji wK.M.P., Komisariat IV Policji w Katowicach [online], katowice.policja.gov.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[CITEREFGierlotka200291-326] Gierlotka 2002 ↓, s. 91.

[CITEREFGierlotka2005177-327] Gierlotka 2005 ↓, s. 177.

[CITEREFStudium...201268-328] Studium... 2012 ↓, s. 68.

[:0-329] Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej wK.M.P.S.P. Katowicach, O Jednostce [online], gov.pl, 9 grudnia 2020 [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[CITEREFGierlotka200574-330] Gierlotka 2005 ↓, s. 74.

[CITEREFGierlotka200294-331] Gierlotka 2002 ↓, s. 94.

[CITEREFGierlotka200296-332] Gierlotka 2002 ↓, s. 96.

[CITEREFGierlotka200297-333] Gierlotka 2002 ↓, s. 97.

[CITEREFGierlotka2005122-334] Gierlotka 2005 ↓, s. 122.

[CITEREFGierlotka2002107-335] Gierlotka 2002 ↓, s. 107.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a695-336] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 695.

[337] Górnośląskie CentrumG.C. Medyczne Górnośląskie CentrumG.C., Historia GCM [online], gcm.pl, 30 lipca 2013 [dostęp 2022-12-14] .

[338] Górnośląskie CentrumG.C. Medyczne Górnośląskie CentrumG.C., O GCM [online], gcm.pl, 23 lipca 2013 [dostęp 2022-12-14] .

[339] Grupa MedycznaG.M. Tommed Grupa MedycznaG.M., Kontakt. Lokalizacje. Katowice, Fredry [online], tommed.pl [dostęp 2022-12-14] .

[340] Śląska IzbaŚ.I. Aptekarska Śląska IzbaŚ.I., Kontakt [online], katowice.oia.pl [dostęp 2022-12-14] .

[CITEREFStudium...201264-341] Studium... 2012 ↓, s. 64.

[342] Filia nr 9 [online], Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach [dostęp 2023-04-19] (pol.).

[343] Filia nr 10 [online], Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach [dostęp 2023-04-19] (pol.).

[:1-344] Old Timers Garage, Witaj w Old Timers Garage [online], old-timers.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[CITEREFStudium...201266-345] Studium... 2012 ↓, s. 66.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b187-346] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 187.

[CITEREFGierlotka2002177-347] Gierlotka 2002 ↓, s. 177.

[CITEREFGierlotka2002178-348] Gierlotka 2002 ↓, s. 178.

[CITEREFGierlotka2005121-349] Gierlotka 2005 ↓, s. 121.

[CITEREFGierlotka2005158-350] Gierlotka 2005 ↓, s. 158.

[CITEREFGierlotka2005180-351] Gierlotka 2005 ↓, s. 180.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b188-352] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 188.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012b285-353] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 285.

[354] MDK „Południe” wM.„P.” Katowicach MDK „Południe” wM.„P.”, Kontakt-Piotrowice [online], mdkpoludnie.com [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[355] TeatrT. Żelazny TeatrT., O teatrze [online], teatrzelazny.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[356] Teatr Żelazny [online], teatrzelazny.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[357] ArchidiecezjaA. Katowicka ArchidiecezjaA., Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa – Katowice Piotrowice [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[358] ArchidiecezjaA. Katowicka ArchidiecezjaA., Najświętszego Serca Pana Jezusa i świętego Jana Bosko – Katowice Piotrowice [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[359] ArchidiecezjaA. Katowicka ArchidiecezjaA., Świętego Jacka – Katowice Ochojec [online], archidiecezjakatowicka.pl [dostęp 2022-12-14] (pol.).

[360] Znajdź zebranie [online], apps.jw.org [dostęp 2022-12-14] .

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a144-361] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 144.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a611-362] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 611.

[CITEREFGierlotka200568-363] Gierlotka 2005 ↓, s. 68.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014178-364] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 178.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014151-365] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 151.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014147-366] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 147.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014179-367] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 179.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014290-368] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 290.

[CITEREFGrzegorekTabaczyński2014291-369] Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 291.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a276-370] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 276.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a275-371] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 275.

[CITEREFGierlotka200572-372] Gierlotka 2005 ↓, s. 72.

[CITEREFGierlotka2002180-373] Gierlotka 2002 ↓, s. 180.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a759-374] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 759.

[CITEREFGierlotka2002181-375] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gierlotka 2002 ↓, s. 181.

[CITEREFSteuer2022I-376] Steuer 2022 ↓, I.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a760-377] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 760.

[CITEREFSteuer2022G-378] Steuer 2022 ↓, G.

[CITEREFSteuer2022K-379] Steuer 2022 ↓, K.

[CITEREFSteuer2022A-380] Steuer 2022 ↓, A.

[CITEREFBarciakChojeckaFertacz2012a765-381] Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 765.

[CITEREFSteuer2022B-382] Steuer 2022 ↓, B.

[383] Stadion przy Asnyka [online], stadiony.net [dostęp 2022-12-14] .

[384] RawaR. Katowice RawaR., Kontakt [online], rawa.katowice.pl [dostęp 2022-12-14] .

[385] Katowicki Szlak Spacerowy. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).

[386] Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).

[387] Szlak 25-lecia PTTK. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).

[388] Szlak Ochojski. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).

[389] Szlak Żwakowski. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).

[390] Ochojec – Kostuchna. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2022-12-14]. (pol.).

[KatonRower-391] Urząd Miasta Katowice: Katowice na rowery. Trasy. katowice.eu. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).

[CITEREFPleszyniak20166-392] Pleszyniak 2016 ↓, s. 6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

Zespół dzielnic śródmiejskich	1. Śródmieście 4. Osiedle Paderewskiego-Muchowiec 12. Koszutka 13. Bogucice
Zespół dzielnic północnych	7. Załęże 8. Osiedle Witosa 9. Osiedle Tysiąclecia 10. Dąb 11. Wełnowiec-Józefowiec
Zespół dzielnic zachodnich	2. Załęska Hałda-Brynów część zachodnia 5. Brynów część wschodnia-Osiedle Zgrzebnioka 6. Ligota-Panewniki
Zespół dzielnic wschodnich	3. Zawodzie 14. Dąbrówka Mała 15. Szopienice-Burowiec 16. Janów-Nikiszowiec 17. Giszowiec
Zespół dzielnic południowych	18. Murcki 19. Piotrowice-Ochojec 20. Zarzecze 21. Kostuchna 22. Podlesie