Portret Chopina

Portret Fryderyka Chopina
Portrait of Frédéric Chopin
Ilustracja
Autor

Eugène Delacroix

Data powstania

ok. 1838

Medium

olej na płótnie

Wymiary

46 × 38 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Paryż

Lokalizacja

Luwr

Multimedia w Wikimedia Commons
Portret George Sand
Delacroix, szkic do obrazu, 1838
Hipotetyczna współczesna rekonstrukcja obrazu

Portret Chopina – obraz wykonany ok. 1838 przez Eugène’a Delacroix, obecnie znajdujący się w zbiorach paryskiego Luwru. Portret jest częścią nigdy nieukończonego obrazu Chopin i George Sand, który w XIX wieku został rozcięty. Drugi fragment, przedstawiający George Sand, znajduje się w zbiorach Ordrupgaard-Museum w Kopenhadze. Jest to zapewne najbardziej znany portret Fryderyka Chopina[1].

Obraz

[edytuj | edytuj kod]

Dokładna data oraz okoliczności powstania podwójnego portretu Sand i Chopina nie są znane. Do śmierci malarza płótno pozostawało w jego pracowni, po czym przeszło w ręce rodziny Duttileux. W 2. połowie XIX wieku (dokładna data nie jest znana[2]) przedstawienia George Sand i Chopina zostały z obrazu wycięte, a następnie sprzedane[3]. Właścicielem portretu Chopina był pianista Antoine François Marmontel, którego syn Antonin[4] przekazał dzieło Luwrowi w 1907[5].

Po wycięciu z całości kompozycji wizerunek Chopina sprawia wrażenie samodzielnego portretu, skupiającego na sobie całą uwagę widza. Kompozytor ukazany jest w trzech czwartych, na ciemnym tle, w ciemnym ubraniu i z zaczesanymi do tyłu bujnymi włosami. Widoczne są ślady pędzla (dzieło jest nieukończone).

W zbiorach Luwru zachował się ogólny szkic do obrazu, z którego wynika, iż pierwotnie postać Sand znajdowała się z lewej strony, a Chopina z prawej, przy fortepianie[6]. Sand wyszywa i słucha gry Chopina z półprzymkniętymi oczami.

Delacroix a Chopin

[edytuj | edytuj kod]

Dokładna data pierwszego spotkania Chopina i Delacroix nie jest znana[7][8], ale przypuszczalnie miało ono miejsce w 2. połowie lat 30. XIX wieku[9]. Pierwszy dowód tej przyjaźni – albo przynajmniej znajomości – pochodzi z korespondencji z 1838[10], w której Chopin zwrócił się do Delacroix z prośbą o przechowanie jego fortepianu. Pierwsza wzmianka na temat polskiego kompozytora w dzienniku Delacroix pojawiła się później, 28 stycznia 1847, z okazji obiadu u znajomej George Sand, Madame Marliani[7]. Między Chopinem i Delacroix nawiązała się przyjaźń, oceniana przez współczesnych badaczy jako „najszczersza”[8]. Delacroix miał być jednym z niewielu prawdziwych przyjaciół Chopina[8]. Malarz interesował się muzyką (w dzieciństwie uczył się gry na skrzypcach); nie jest jednak pewne, czy kompozytor interesował się sztuką. Jak wynika z zapisku Sand (którego prawdziwość jest współcześnie kwestionowana), Chopin kompletnie nie znał się na malarstwie czy rzeźbie[11].

W 1842 George Sand zaprosiła swoich znajomych, w tym Chopina i Delacroix, a także np. Ferenca Liszta, do swojej posiadłości w Nohant. Z tego okresu pochodzą dwa listy do Perreta, w których Delacroix wzmiankował Chopina. W liście z 22 czerwca Delacroix pisał: Widziałem się sam na sam z Chopinem, którego bardzo kocham, a który jest człowiekiem rzadkiej dystynkcji; to najprawdziwszy artysta, jakiego kiedykolwiek spotkałem. Jest jednym z tych niewielu, których można podziwiać i czcić[12]. Przyjaźń obu artystów trwała do końca życia Chopina, aczkolwiek Delacroix nie był obecny przy jego śmierci, gdyż przebywał wówczas poza Paryżem. Na jego pogrzebie niósł wraz z Aleksandrem Czartoryskim, Augustem Franchomme’em i Gutmannem końce całunu. Malarz stanął na czele komitetu budowy pomnika Chopina, odsłoniętego w 1850 na cmentarzu Père-Lachaise[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ The age of Chopin: interdisciplinary inquiries, red. H. Goldberg, Indiana University Press, 2004, s. 22.
  2. ↑ Luwr podaje przedział lat 1863–1874 (opis dzieła w bazie muzeum), a publikacja Delacroix, Hachette, 1963, s. 161 wymienia rok 1889.
  3. ↑ The age of Chopin: interdisciplinary inquiries, red. H. Goldberg, Indiana University Press, 2004, s. 24.
  4. ↑ Chopin: pianist and teacher as seen by his pupils, Cambridge 1989, s. 131 (dostępne na books.google.pl).
  5. ↑ Obraz w bazie dzieł Luwru.
  6. ↑ The age of Chopin: interdisciplinary inquiries, red. H. Goldberg, Indiana University Press, 2004, s. 23.
  7. ↑ a b G. Jean-Aubry, A Music-Lover of the Past: Eugène Delacroix, „The Musical Quarterly”, t. 6, nr 4 (październik 1920), s. 486.
  8. ↑ a b c A. Chybiński, Fryderyk Chopin i Eugeniusz Delacroix, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do „Gazety Lwowskiej” r. 35, nr 7, 1907, s. 595.
  9. ↑ B. Jobert, Delacroix, Gallimard, 1997, s. 33.
  10. ↑ A. Chybiński, Fryderyk Chopin i Eugeniusz Delacroix, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do „Gazety Lwowskiej” r. 35, nr 7, 1907, s. 596.
  11. ↑ The age of Chopin: interdisciplinary inquiries, red. H. Goldberg, Indiana University Press, 2004, s. 32.
  12. ↑ Cytat za: A. Chybiński, Fryderyk Chopin i Eugeniusz Delacroix, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do „Gazety Lwowskiej” r. 35, nr 7, 1907, s. 597.
  13. ↑ A. Chybiński, Fryderyk Chopin i Eugeniusz Delacroix, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do „Gazety Lwowskiej” r. 35, nr 7, 1907, s. 600–601.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • A. Chybiński, Fryderyk Chopin i Eugeniusz Delacroix, „Przewodnik Naukowy i Literacki. Dodatek do „Gazety Lwowskiej” r. 35, nr 7, 1907, s. 589–601; r. 35, nr 8, 1907, s. 692–698 (dostępne na wbc.poznan.pl (nr 7) i (nr 8)).
  • G. Jean-Aubry, A Music-Lover of the Past: Eugène Delacroix, „The Musical Quarterly”, t. 6, nr 4 (październik 1920), s. 478–499 (dostępne na jstor.org).
  • The age of Chopin: interdisciplinary inquiries, red. H. Goldberg, Indiana University Press, 2004 (dostępne na books.google.pl).

Literatura dodatkowa

  • P. Ettinger, Portret Chopina i George Sand [pędzla Delacroix], „Wiadomości Literackie” nr 13, 1927, s. 2.
  • M. Idzikowski, B.E. Sydow, Portret Chopina. Antologia ikonograficzna, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1963 (seria Biblioteka Chopinowska t. 10).
  • M. Piechal, O portretach Chopina, „Prosto z Mostu” nr 57/58, 1937, s. 5.
  • Portrety Chopina, „Praca” nr 8, 1910, s. 231–233.
  • B.E. Sydow, Chopin i Delacroix. (Historia jednego portretu), „Kwartalnik Muzyczny” nr 26/27, 1949, s. 15–26.
  • P. Witt, Pędzel i nożyce. [Historia portretu George Sand i Chopina], „Sztuka” nr 1, 1980, s. 50–52.
  • J. Waldorff, Ile wzruszeń!...[Portrety George Sand i Fryderyka Chopina pędzla E. Delacroix w Warszawie. 60-lecie Opery Poznańskiej]. Muzyka łagodzi obyczaje, „Polityka” nr 49, 1979, s. 10.
  • T. Zwierko, Spotkanie po latach. [Chopin i George Sand: portrety E. Delacroix w TiFC], „Zwierciadło” nr 1, 1980, s. 16–17.