Rodele

Rodele

osada
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Barciany
Liczba ludności (2010[2])	196
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-410[3]
Tablice rejestracyjne	NKE
SIMC	0469487
Położenie na mapie gminy Barciany Rodele
Położenie na mapie Polski Rodele
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rodele
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego Rodele
54°11′09″N 21°22′38″E/54,185833 21,377222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Rodele (niem. Rodehlen^[4]) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Barciany.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Do sołectwa Rodele należą miejscowości (stan 2008 r.): Dębiany, Gumniska, Markławka i Rodele.

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 591.

Historia

Nazwa wsi jest pochodzenia pruskiego: rodele - rudy. Wieś wymieniana była w dokumentach w 1419, podawana jest też data powstania wsi w roku 1427. Wieś lokowana była na prawie chełmińskim, a jedną ze służb rycerskich pełnił Tomasz Salmon. W roku 1437 czynsz z Rodel opłacany był z pięciu włók.

W okresie XVII-XIX w. była własnością rodu von Schwerin. W roku 1859 Adela von Schwerin otrzymała w prezencie ślubnym Rodele i Dębiany od swojej ciotki Sophie von Schwerin z domu von Dönhoff (ze Skandawy).

W roku 1913 Rodele razem z folwarkiem w Dębianach miały powierzchnię 643 ha. Właścicielem majątku w tym czasie i później był Werner von Alvensleben, po nim Ferdinad von Alvensleben do roku 1943 i wdowa po Ferdinandzie do stycznia 1945.

Po II wojnie światowej w Rodelech powstał PGR. Przed likwidacją PGR był to samodzielny zakład rolny funkcjonujący w ramach wielozakładowego PPGR Barciany. Do Zakładu Rolnego Rodele należały obiekty produkcyjne Gumniska i Markławka.

Pałac

 Osobny artykuł: Pałac w Rodelach.

Eklektyczny pałac w Rodelach wybudowany został w latach 1859–1861. Pałac wzniesiony został na rzucie prostokąta, jako budowla dwupoziomowa. Na osi wzdłużnej pałacu od strony frontowej i parku znajdują się dwa ryzality. Do reprezentacyjnego wejścia pałacu prowadzi wysoki podjazd. Z podjazdu przejście do pałacu przez podcień arkadawy pod rozległym tarasem. Duży tars znajduje się także od strony parku. Pałac przykryty jest dachem dwuspadowym. Na narożach dachu i ryzalitów umieszczone są oktogonalne sterczyny zakończone ozdobnymi detalami architektonicznymi.

Park wokół pałacu urządzony został w drugiej połowie XIX wieku. Na terenie parku krajobrazowego usytuowano dwa stawy i cmentarz rodowy.

Przed II wojną światową właścicielem pałacu była rodzina von Alvensleben. Po roku 1945 pałac użytkowany był przez PGR. Znajdowały się w nim biura i mieszkania pracownicze. W okresie użytkowania pałacu przez PGR przeprowadzono jego gruntowny remont. Pałac wraz z parkiem od roku 2001 jest własnością prywatną.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 115723
2. Bank Danych Lokalnych. Jednostka terytorialna: Rodele. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-10-20].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1093 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

Bibliografia

• Rudolf Grenz, "Der Kreis Rastenburg", Marburg/Lahn, 1976. (str. 35 - rok 1427, str. 309 - obszar w 1913 r.)
• "Kętrzyn z dziejów miasta i okolic", wyd. "Pojezierze", Olsztyn, 1978. (str. 219 - rok 1419)
• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 189-190
• Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, (Wydanie III poszerzone i uzupełnione) Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ISBN 83-912840-2-6 (str. 212-214 pałac).