Sándor Jemnitz
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
Sándor Jemnitz, także Alexander Jemnitz[1][2] (ur. 9 sierpnia 1890 w Budapeszcie, zm. 8 sierpnia 1963 w Balatonföldvár[1][2][3]) – węgierski kompozytor i dyrygent.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W latach 1906–1908 był uczniem Hansa Koesslera w Akademii Muzycznej w Budapeszcie[1][2][3]. Naukę kontynuował w Lipsku u Maxa Regera (kompozycja), Arthura Nikischa (dyrygentura), Karla Straubego (organy) i Hansa Sitta (skrzypce)[1][2][3]. W latach 1911–1913 działał jako dyrygent prowincjonalnych teatrów w Bremie, Czerniowcach i Schwenningen, następnie wyjechał do Berlina, gdzie został uczniem Arnolda Schönberga[1][2]. W 1916 roku wrócił do Budapesztu[1][2]. Od 1924 do 1948 roku pisał krytyki muzyczne do socjaldemokratycznego dziennika „Népszava”, działał też w towarzystwie chórów robotniczych[1]. Po 1948 roku ze względów politycznych został odsunięty od oficjalnego życia muzycznego w kraju i zajął się pisarstwem[1], przejściowo w 1951 roku otrzymał jednak posadę wykładowcy Akademii Muzycznej w Budapeszcie[1][2]. Opublikował monografie poświęcone Mendelssohnowi (1958), Schumannowi (1958), Beethovenowi (1960), Chopinowi (1960) i Mozartowi (1961)[1][2].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Był jedynym węgierskim kompozytorem mającym bezpośrednią styczność z Arnoldem Schönbergiem, utrzymywał też korespondencję z Theodorem Adorno i Albanem Bergiem[1]. Jego twórczość cechuje się melodyką o bogatej ornamentyce i indywidualnie kształtowanymi konstrukcjami skalowymi[1]. Jego twórczość ceniona była w krajach niemieckojęzycznych, nie znalazła jednak większego uznania w rodzinnym kraju, gdzie była rzadko wykonywana[1].
Tworzył w stylu polifonicznym, stosując złożoną fakturę ukształtowaną pod wpływem twórczości modernistycznych kompozytorów niemieckich, w jego muzyce widoczne są wyraźnie nawiązania do szkoły Maxa Regera[1][2]. Podporządkowana przebiegom linearnym harmonika wykazuje wpływ twórczości Arnolda Schönberga[1].
Ważniejsze kompozycje
[edytuj | edytuj kod](na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory orkiestrowe
- Koncert na orkiestrę kameralną (1931)
- Preludium i fuga (1933)
- 7 miniatur (1948)
- Uwertura na Festiwal Pokoju (1951)
- Koncert na orkiestrę smyczkową (1954)
- Fantazja (1956)
Utwory kameralne
- 3 sonaty skrzypcowe (I 1921, II 1923, III 1925)
- Sonata wiolonczelowa (1922)
- 3 sonaty na skrzypce solo (I 1922, II 1932, III 1938)
- Trio fletowe (1924)
- 2 tria dęte (1925)
- Kwartet na 4 trąbki (1925)
- 2 tria smyczkowe (I 1925, II 1929)
- Sonata na flet i fortepian (1931)
- Partita na 2 skrzypiec (1932)
- Trio gitarowe (1932)
- Sonata na wiolonczelę solo (1933)
- Sonata na harfę solo (1933)
- Duo-sonata na saksofon i banjo (1934)
- Sonata na kontrabas solo (1935)
- Sonata na trąbkę solo (1938)
- Sonata na flet solo (1941)
- Sonata na altówkę solo (1941)
- Kwartet smyczkowy (1950)
- 2 suity na skrzypce i fortepian (I 1952, II 1953)
- Trio na flet, obój i klarnet (1958)
Utwory fortepianowe
- 5 sonat (I 1914, II 1927, III 1929, IV 1933, V 1954)
- 3 utwory (1915)
- 2 sonatiny (1919)
- 17 bagatel (1919)
- Recueil (1938–1945)
- 8 utworów (1951)
Utwory organowe
- 3 sonaty (I 1941, II 1959, III 1959)
Balet
- Divertimento (1921, wyst. Budapeszt 1947)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 452. ISBN 83-224-0453-0.
- ↑ a b c d e f g h i j Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1727–1728. ISBN 978-0-02-865528-4.
- ↑ a b c The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 417. ISBN 0-674-37299-9.