SM UC-13

Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UC-13 z 1915 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.
SM UC-13
Ilustracja
Niezidentyfikowany okręt typu UC I
Klasa

okręt podwodny

Typ

UC I

Historia
Stocznia

AG Weser, Brema

Położenie stępki

28 stycznia 1915

Wodowanie

11 maja 1915

 Kaiserliche Marine
Nazwa

UC-13

Wejście do służby

15 maja 1915

 K.u.K. Kriegsmarine
Nazwa

U-25

Los okrętu

zniszczony 29.11.1915

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


168 ton
183 t

Długość

33,99 m

Szerokość

3,15 m

Zanurzenie

3,04 m

Zanurzenie testowe

50 m

Napęd
1 silnik wysokoprężny o mocy 90 KM
1 silnik elektryczny o mocy 175 KM, 1 śruba
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


6,2 węzła
5,22 w.

Zasięg

powierzchnia: 780 Mm przy 5 w.
zanurzenie: 50 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
12 min, 1 km
Załoga

14

SM UC-13 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, trzynasty w kolejności okręt podwodny typu UC I. Zwodowany 11 maja 1915 roku w stoczni AG Weser w Bremie, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 15 maja 1915 roku. Przewieziony w częściach nad Adriatyk, został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-25. W trakcie służby operacyjnej na Morzu Egejskim i Morzu Czarnym okręt odbył 3 patrole bojowe, podczas których zatopił 3 statki o łącznej pojemności 387 BRT, a jeden statek o pojemności 1280 BRT został uszkodzony. UC-13 został zniszczony 29 listopada 1915 roku, po wejściu na mieliznę na wschód od Bosforu.

Projekt i budowa

[edytuj | edytuj kod]

Sukcesy pierwszych niemieckich U-Bootów na początku I wojny światowej (m.in. zatopienie brytyjskich krążowników pancernych HMS[a] „Aboukir”, „Hogue” i „Cressy” przez U-9) skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowych typów okrętów podwodnych[1]. Doceniając też wagę wojny minowej, 9 października 1914 roku ministerstwo marynarki zatwierdziło projekt małego podwodnego stawiacza min opracowanego przez Inspektorat Torped pod kierunkiem dr Wernera, oznaczonego później jako typ UC I[1][2][3].

Przyszły UC-13 zamówiony został 23 listopada 1914 roku jako trzynasty z serii 15 okrętów typu UC I (numer projektu 35a, nadany przez Inspektorat U-Bootów), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[4][5][6]. Został zbudowany w stoczni AG Weser w Bremie[2][7]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 5-6 miesięcy[6]. UC-13 otrzymał numer stoczniowy 227 (Werk 227)[4]. Stępkę okrętu położono 28 stycznia 1915 roku, a zwodowany został 11 maja 1915 roku[4][3].

Dane taktyczno-techniczne

[edytuj | edytuj kod]

UC-13 był niewielkim, przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej, którego koncepcja oparta była na projekcie jednostek typu UB I[3]. Długość całkowita wynosiła 33,99 metra, szerokość 3,15 metra i zanurzenie 3,04 metra[2][8][9]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 6,3 metra[4]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 168 ton[b], a w zanurzeniu 183 tony[8][3]. Jednostka posiadała zaokrąglony dziób oraz cylindryczny kiosk o średnicy 1,3 m, obudowany opływową osłoną, a do jej wnętrza prowadziły dwa luki: jeden w kiosku i drugi w części rufowej, prowadzący do pomieszczeń załogi[10]. Okręt napędzany był na powierzchni przez 6-cylindrowy, czterosuwowy silnik Diesla Daimler RS166 o mocy 90 koni mechanicznych (KM), a pod wodą poruszał się dzięki silnikowi elektrycznemu SSW o mocy 175 KM[2][8][11]. Poruszający jedną trójłopatową, wykonaną z brązu śrubą (o średnicy 1,8 m i skoku 0,43 m)[10] układ napędowy zapewniał prędkość 6,2 węzła na powierzchni i 5,22 węzła w zanurzeniu[3][12] (przy użyciu na powierzchni silnika elektrycznego okręt był w stanie osiągnąć 7,5 węzła[13]). Zasięg wynosił 910 Mm przy prędkości 5 węzłów w położeniu nawodnym oraz 50 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[11][c]. Okręt zabierał 3,5 tony oleju napędowego[9], a energia elektryczna magazynowana była w akumulatorach składających się ze 112 ogniw, o pojemności 4000 Ah, które zapewniały 3 godziny podwodnego pływania przy pełnym obciążeniu[13].

Okręt posiadał dwa wewnętrzne zbiorniki balastowe[13]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów, a czas zanurzenia 23-36 s[9]. Okręt nie posiadał uzbrojenia torpedowego ani artyleryjskiego[d], przenosił natomiast w części dziobowej (poza kadłubem sztywnym) 12 min kotwicznych typu UC/120 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[10][15]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (także zapalniki min trzeba było montować jeszcze przed wypłynięciem, co nie było rozwiązaniem bezpiecznym i stało się przyczyną zagłady kilku jednostek tego typu)[3][15]. Uzbrojenie uzupełniał jeden karabin maszynowy z zapasem amunicji wynoszącym 150 naboi[2][8][4]. Okręt posiadał jeden peryskop Zeissa[10]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 136 kg[10]. Załoga okrętu składała się z 1 oficera (dowódcy) oraz 13 podoficerów i marynarzy[8][9].

Przebieg służby

[edytuj | edytuj kod]

SM[e] UC-13 został wcielony do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej 15 maja 1915 roku[4][16]. Tego dnia dowódcą U-Boota mianowany został por. mar. Johannes Kirchner[17]. 15 lipca okręt został w sekcjach przewieziony koleją do austro-węgierskiej bazy Pola nad Morzem Adriatyckim, gdzie został powtórnie zmontowany[6][18][19]. Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą U-25, jednak załoga pozostała niemiecka[20][f]. Następnie okręt został wysłany do Turcji, a podczas rejsu postawił zagrodę minową nieopodal egejskiej wyspy Orak(inne języki) (na wschód od Bodrum), na której 26 sierpnia zatonął mały włoski żaglowiec „Sahina Noria” (37 BRT)[14][21][22]. 6 września okręt dotarł do Konstantynopola i został włączony w skład tamtejszego dywizjonu U-Bootów[4][23][24].

Po przystąpieniu do wojny po stronie państw centralnych Bułgarii, UC-13 był pierwszym niemieckim okrętem, który wpłynął do portu w Warnie, gdzie wkrótce powstała baza okrętów podwodnych[25]. Na przełomie października i listopada okręt otrzymał uzbrojenie artyleryjskie w postaci działa kal. 57 mm[14]. 15 listopada okręt wyszedł z Warny z misją niszczenia rosyjskiej komunikacji morskiej w rejonie Soczi[14]. 22 listopada za pomocą działa zatopił dwie rosyjskie jednostki: trzymasztowy szkuner „Ukraina” (150 BRT)[14][26] oraz motorowo-żaglowy statek „Marusia-Raja” (200 BRT)[14][27]; więcej szczęścia miał zbudowany w 1867 roku parowiec „Rostow” (1280 BRT), który uszkodzony przez pociski wyrzucił się na mieliznę w pobliżu Tuapse (później jednostkę ściągnięto z mielizny i wyremontowano)[14][28][g].

Podczas powrotu z misji okręt wpłynął 26 listopada do tureckiego portu Zonguldak, a w dalszej drodze natrafił na silny sztorm i rankiem 29 listopada 1915 roku został wyrzucony na mieliznę 10 Mm na południowy wschód od wyspy Kefken(inne języki) (na pozycji 41°09′N 30°30′E/41,150000 30,500000)[4][14][29]. Wiadomość o zdarzeniu wysłana została przez załogę drogą radiową i na pomoc uwięzionemu okrętowi wyruszyły dwie tureckie kanonierki: „Yozgat” (typu Kastamonu) oraz „Taşköprü”(inne języki) (typu Taşköprü), jednak 10 grudnia w pobliżu wyspy Kefken oba okręty zostały przechwycone przez rosyjskie niszczyciele „Dierzkij”(inne języki), „Gniewnyj”(inne języki) i „Biespokojnyj” i zniszczone ogniem artylerii[14][29]. Załoga UC-13 wraz z cenniejszym wyposażeniem została ewakuowana przez holownik „Paris”, a kadłub niemieckiego okrętu został ostatecznie zniszczony ostrzałem artyleryjskim rosyjskich niszczycieli (11 stycznia 1916 roku uczyniły to „Sczastliwyj”(inne języki) i „Pronzitielnyj”(inne języki), a 27 stycznia – „Gromkij”(inne języki) i „Pyłkij”(inne języki))[14][29][h].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
  2. ↑ Wyporność jednostek niemieckich podano w tonach metrycznych, dla statków handlowych podano pojemność w tonach rejestrowych brutto.
  3. ↑ R.H. Gibson i M. Prendergast podają inne wartości: prędkość 8,4 węzła na powierzchni i 5,5 węzła w zanurzeniu oraz zasięg na powierzchni 850 mil morskich przy prędkości 5 węzłów[5].
  4. ↑ Podczas służby na Morzu Czarnym okręt wyposażono w działo kal. 57 mm[14].
  5. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  6. ↑ Niemieckie okręty podwodne używały bandery austro-węgierskiej, gdyż Cesarstwo Niemieckie i Włochy nie były wówczas w stanie wojny.
  7. ↑ A. Gonczarow i W. Zabłocki podają, że 23 listopada załoga okrętu za pomocą ładunków wybuchowych zatopiła jeszcze dwa rosyjskie żaglowce: „Katja” i „Sw. Joann”[14].
  8. ↑ R.H. Gibson i M. Prendergast podają, że okręt został wyrzucony na brzeg, a następnie wysadzony przez załogę po zaskoczeniu przez rosyjski niszczyciel w końcu listopada[30].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 59.
  2. ↑ a b c d e Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: 2004, s. 54.
  3. ↑ a b c d e f Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 100.
  4. ↑ a b c d e f g h Guðmundur Helgason: UC 13. uboat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  5. ↑ a b R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 313.
  6. ↑ a b c Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: 1989, s. 44.
  7. ↑ Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: 2002, s. 12.
  8. ↑ a b c d e John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 127.
  9. ↑ a b c d Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 62.
  10. ↑ a b c d e Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  11. ↑ a b Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: 1985, s. 181.
  12. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 563.
  13. ↑ a b c Class M 1. dutchsubmarines.com. [dostęp 2016-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-11)]. (ang.).
  14. ↑ a b c d e f g h i j k Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 1. www.ops.mil.pl, 2012-08-28. s. 4. [dostęp 2019-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-16)].
  15. ↑ a b Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, s. 92, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  16. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 152.
  17. ↑ Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Johannes Kirchner. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  18. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 136.
  19. ↑ R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 70.
  20. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 529.
  21. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 176.
  22. ↑ Guðmundur Helgason: Sahina Noria. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  23. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 177.
  24. ↑ Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 1. www.ops.mil.pl, 2012-08-28. s. 2. [dostęp 2019-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-16)].
  25. ↑ Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 1. www.ops.mil.pl, 2012-08-28. s. 3. [dostęp 2019-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-16)].
  26. ↑ Guðmundur Helgason: Ukraina. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  27. ↑ Guðmundur Helgason: Marusja Raja. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  28. ↑ Guðmundur Helgason: Rostov. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  29. ↑ a b c J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 244.
  30. ↑ R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 72-73.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 1. www.okretypodwodne.edu.pl, 2012-08-28. [dostęp 2019-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-05)].
  • Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 2. www.okretypodwodne.edu.pl, 2012-08-28. [dostęp 2021-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-05)].
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Guðmundur Helgason: UC 13. uboat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  • Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  • Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  • John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
  • Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2002. ISBN 1-84176-362-4. (ang.).
  • Class M 1. dutchsubmarines.com. [dostęp 2016-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-11)]. (ang.).
Okręty podwodne typu UC I

Kaiserliche Marine