SM UC-34

Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UC-34 z 1916 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.
SM UC-34
Ilustracja
SM UC-56, okręt bliźniaczy UC-34
Klasa

okręt podwodny

Typ

UC II

Projekt

41

Historia
Stocznia

Blohm & Voss, Hamburg

Położenie stępki

1915

Wodowanie

6 maja 1916

 Kaiserliche Marine
Wejście do służby

26 września 1916

 K.u.K. Kriegsmarine
Nazwa

SM U-74

Los okrętu

samozatopiony 30 października 1918

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


427 ton
509 ton

Długość

50,4 m

Szerokość

5,22 m

Zanurzenie

3,65 m

Zanurzenie testowe

50 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Materiał kadłuba

stal

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 500 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 460 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


11,9 węzła
6,8 w.

Zasięg

powierzchnia: 10 100 Mm przy 7 w.
zanurzenie: 55 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm, 7 torped
Wyrzutnie torpedowe

3 × 500 mm

Załoga

26

SM UC-34 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 6 maja 1916 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 26 września 1916 roku. Przebazowany w 1917 roku na Morze Śródziemne został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-74, pływając w składzie Flotylli Pola(inne języki). W czasie służby operacyjnej okręt odbył dziewięć misji bojowych, w wyniku których zatonęło 20 statków o łącznej pojemności 65 335 BRT i okręt o wyporności 785 ton standardowych (ts), a trzy statki o łącznej pojemności 14 001 BRT zostały uszkodzone. SM UC-34 został samozatopiony 30 października 1918 roku nieopodal Poli.

Projekt i budowa

[edytuj | edytuj kod]

Sukcesy pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także niedostatki tej konstrukcji skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętów podwodnych. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)[1][2].

SM[a] UC-34 zamówiony został 20 listopada 1915 roku jako pierwsza jednostka z II serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat U-Bootów[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[4][5]. Został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 24 okrętów typu UC II zamówionych w tej wytwórni[4][6][7]. UC-34 otrzymał numer stoczniowy 275 (Werk 275)[5][8]. Stępkę okrętu położono w 1915 roku[8], został zwodowany 6 maja 1916 roku[9][10]. Koszt budowy okrętu wyniósł 1 mln 983 tys. marek[11].

Dane taktyczno-techniczne

[edytuj | edytuj kod]

SM UC-34 był średniej wielkości przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej. Długość całkowita wynosiła 50,4 metra[b], szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,65 metra (wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,65 metra szerokości)[13]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra[13]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 427 ton[c], a w zanurzeniu 509 ton[6][14][12]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki, zlokalizowane przed kioskiem, w kiosku i w części rufowej, prowadzący do maszynowni[15]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną[15]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla MAN S6V23/34 o łącznej mocy 500 KM, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym BBC o łącznej mocy 460 KM[4][6][16]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)[15]. Okręt osiągał prędkość 11,9 węzła na powierzchni i 6,8 węzła w zanurzeniu[6][12]. Zasięg wynosił 10 100 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym[d] oraz 54 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[1][6]. Zbiorniki mieściły 63 tony paliwa[2], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[4][17]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych[15]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[13][18], a czas zanurzenia 40 s[19].

Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[2][20]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów)[21][20]. Uzbrojenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi[2][13][22]. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy Zeissa: wachtowy i bojowy oraz radiostację z podnoszonym masztem o wysokości 10 metrów[23][e]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg[15].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy[16][19].

Służba

[edytuj | edytuj kod]

26 września 1916 roku SM UC-34 został wcielony do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej[10][24][f]. Tego dnia dowództwo okrętu objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Robert Sprenger[25]. Po okresie szkolenia okręt otrzymał rozkaz udania się na Morze Śródziemne i w dniach 18 grudnia 1916 roku – 8 stycznia 1917 roku odbył rejs Helgoland – Cattaro[26]. Jeszcze przed sforsowaniem Cieśniny Gibraltarskiej UC-34 zatopił dwie jednostki: 27 grudnia u wybrzeża Portugalii francuski szkuner „Maud” (176 BRT), płynący z La Rochelle do Lizbony (na pozycji 42°07′N 10°32′W/42,116667 -10,533333), a następnego dnia płynący z Liverpoolu do Sewilli rosyjski szkuner „Seedonis” o pojemności 284 BRT (na pozycji 38°02′N 10°26′W/38,033333 -10,433333)[26][27][28].

UC-34 dotarł do Cattaro 8 stycznia, gdzie włączono go w skład Flotylli Pola(inne języki) (niem. U-Flottille Pola)[5]. Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą U-74, jednak załoga pozostała niemiecka[8][29]. Z dniem 1 lutego, rozkazem szefa sztabu admiralicji niemieckiej z 12 stycznia tego roku, U-Booty należące do czterech flotylli Hochseeflotte, Flotylli Flandria i Flotylli Pola rozpoczęły nieograniczoną wojnę podwodną[30][31]. Pierwszą misję pod nową banderą U-Boot przeprowadził w dniach 18 lutego – 11 marca, kiedy to na wodach greckich postawił zagrodę składającą się z 18 min[32]. 2 kwietnia jednostka znów postawiła komplet min, tym razem w trzech zagrodach nieopodal Aleksandrii[33]. 6 kwietnia ofiarami UC-34 stały się: egipski żaglowiec „Rahmanich” (100 BRT) oraz zbudowany w 1899 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Spithead” (4697 BRT), płynący pod balastem z Aleksandrii do Rangunu, który został storpedowany bez ostrzeżenia na pozycji 31°44′N 31°46′E/31,733333 31,766667 tracąc jednego członka załogi (kapitan i główny mechanik zostali wzięci do niewoli)[34][35][36]. Dwa dni później, 54 Mm od Aleksandrii okręt zatrzymał i zatopił za pomocą ładunków wybuchowych mały brytyjski żaglowiec „Geilan Bahri” (19 BRT)[34][37]. 10 kwietnia na pozycji 32°08′N 32°25′E/32,133333 32,416667 od wystrzelonej przez U-Boota torpedy doznał uszkodzeń zbudowany w 1911 roku grecki parowiec „Fotis” (o pojemności 3526 BRT), płynący na trasie Marsylia – Suez[38][39]. Ostatnim sukcesem załogi UC-34 podczas tego patrolu było storpedowanie bez ostrzeżenia na pozycji 33°11′N 28°30′E/33,183333 28,500000 uzbrojonego brytyjskiego parowca „Imperial Transport” (4648 BRT)[34]. Zbudowany w 1913 roku statek, płynący pod balastem z Port Saidu do Philippeville, zatonął bez strat w ludziach, lecz jego kapitan stał się niemieckim jeńcem[40][41].

4 maja w Zatoce Patraskiej zatonął na minie (postawionej podczas lutowego rejsu UC-34) francuski wielorybnik „Cameleon” (179 BRT), tracąc jednego załoganta[42]. 31 maja na pozycji 32°00′N 32°18′E/32,000000 32,300000 na minę wszedł też zbudowany w 1913 roku brytyjski parowiec „Ozarda” (4791 BRT), transportujący ziarno i mąkę z Karaczi do Salonik. Uszkodzony statek został osadzony na mieliźnie, lecz nigdy go nie naprawiono[43]. 2 czerwca U-Boot odniósł kolejny sukces, torpedując bez ostrzeżenia na pozycji 31°53′N 29°19′E/31,883333 29,316667 zbudowany w 1913 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Cameronian” (5861 BRT), przewożący żołnierzy, muły i pocztę z Zatoki Suda do Aleksandrii. Statek zatonął tracąc 42 przebywających na pokładzie osób, w tym kapitana Roberta Robertsa[34][44]. 7 czerwca na pozycji 32°43′N 31°40′E/32,716667 31,666667 załoga okrętu zatrzymała i zatopiła włoski żaglowiec „Liliana” (70 BRT)[45]. 30 czerwca kolejną ofiarą min postawionych przez UC-34 został stary (pochodzący z 1882 roku) francuski statek pasażerski „Caledonien” (4140 BRT), płynący z Marsylii na Madagaskar, który zatonął na pozycji 31°45′N 32°23′E/31,750000 32,383333[46][g].

16 lipca 1917 roku nowym dowódcą UC-34 został por. mar. Horst Obermüller, wcześniej dowodzący UB-43[47]. Pierwszym jego sukcesem było uszkodzenie 13 września zbudowanego w 1901 roku brytyjskiego parowca „Bengali” o pojemności 5684 BRT, płynącego z ładunkiem węgla z Newcastle upon Tyne do Kalkuty (na pozycji 33°27′N 20°17′E/33,450000 20,283333; zginął jeden marynarz)[48]. 25 października U-Boot na pozycji 35°33′N 21°48′E/35,550000 21,800000 storpedował bez ostrzeżenia pochodzący z 1910 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Euston” (2841 BRT), przewożący węgiel z Malty na Mudros, a w katastrofie zginął jeden członek załogi[49][50]. 12 listopada okręt zatopił bez ostrzeżenia 56 Mm na północny zachód od Port Saidu zbudowany w 1901 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Barbary” o pojemności 4185 BRT (śmierć poniosło trzech marynarzy, w tym kapitan statku)[49][51].

Tonący niszczyciel HMS „Attack”(inne języki)

30 grudnia UC-34 zanotował wielki sukces: najpierw storpedował i zatopił stojący na redzie Aleksandrii (na pozycji 31°18′N 29°48′E/31,300000 29,800000) duży uzbrojony brytyjski transportowiec HMT „Aragon”(inne języki) (9588 BRT), przewożący żołnierzy z Marsylii do Aleksandrii (w katastrofie zginęło 610 przebywających na pokładzie osób, w tym kapitan okrętu)[52][53], a następnie w kolejnym ataku torpedowym zatopił ratujący rozbitków niszczyciel HMS „Attack”(inne języki) (785 ts), na którym zginęło 10 członków załogi[49][54]. Nazajutrz Royal Navy poniosła na skutek działalności U-Boota jeszcze jedną dotkliwą stratę: nieopodal Aleksandrii na minie zatonął okręt łącznikowy HMS „Osmanieh”(inne języki) (4041 BRT), a na jego pokładzie zginęło 198 załogantów, przewożonych żołnierzy i członków personelu medycznego (w tym kapitan okrętu)[49][55].

Na początku 1918 roku niemieckie siły podwodne na Morzu Śródziemnym przeszły reorganizację, w wyniku której Flotylla Pola została podzielona na dwie części: I Flotylla w Poli (I. U-Flottille Mittelmeer) i II Flotylla w Cattaro (II. U-Flottille Mittelmeer), a UC-34 znalazł się w składzie tej drugiej[5][56]. 8 kwietnia U-Boot na pozycji 31°21′N 29°47′E/31,350000 29,783333 zatopił w ataku torpedowym bez ostrzeżenia płynący z Tobruku do Aleksandrii uzbrojony brytyjski parowiec „Bengali” – ten sam, który 13 września 1917 roku jedynie doznał uszkodzeń wskutek ataku UC-34 (tym razem obyło się bez strat w ludziach)[49][48]. Dzień później na północ od Aleksandrii zatonął na minie zbudowany w 1899 roku norweski parowiec „Vasconia” (3052 BRT), przewożący drobnicę, pocztę i pasażerów z Naples do Kalkuty, tracąc siedmiu załogantów[57].

15 lipca 1918 roku okręt otrzymał nowego kapitana, którym został por. mar. Hans Schüler[58]. Ostatnie wojenne sukcesy UC-34 zanotował w sierpniu 1918 roku, zatapiając w tym okresie cztery jednostki[59]. 1 sierpnia w okolicy Port Saidu okręt zatopił w ataku torpedowym nowy, pochodzący z 1915 roku duński parowiec „Columbia” (5570 BRT), płynący z ładunkiem drobnicy na trasie Kalkuta – Marsylia (na pozycji 31°54′N 31°20′E/31,900000 31,333333), na którym zginął jeden marynarz[60]. 6 sierpnia na pozycji 31°21′N 29°47′E/31,350000 29,783333 zatonął storpedowany bez ostrzeżenia zbudowany w 1903 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Clan Macneil” (3939 BRT), transportujący ziarno i cebulę z Karaczi do Marsylii[49][61]. 10 sierpnia 30 Mm na północny zachód od Port Saidu U-Boot zatrzymał i zatopił mały francuski żaglowiec „Badrieh” (45 BRT), płynący z Limassol do Port Saidu z ładunkiem wina, owoców i cukru[62], a następnie na pozycji 32°00′N 30°45′E/32,000000 30,750000 storpedował zbudowany w 1914 roku brytyjski zbiornikowiec „Tatarrax” o pojemności 6216 BRT, płynący z Port Saidu do Francji z ładunkiem etanolu (w katastrofie zginęło 61 osób znajdujących się na pokładzie)[62][63].

W obliczu upadku Monarchii Austro-Węgierskiej, nie mogąc z powodów technicznych wypłynąć w rejs do Niemiec, 30 października 1918 roku UC-34 został samozatopiony przez własną załogę nieopodal Poli, na pozycji 44°52′N 13°50′E/44,866667 13,833333[5][59].

Podsumowanie działalności bojowej

[edytuj | edytuj kod]

SM UC-34 wykonał łącznie dziewięć misji bojowych, podczas których za pomocą min, torped i ładunków wybuchowych zatopił 20 statków o łącznej pojemności 65 335 BRT i niszczyciel o wyporności 785 ton, a trzy statki o łącznej pojemności 14 001 BRT zostały uszkodzone[64]. Na pokładach zatopionych i uszkodzonych jednostek zginęło co najmniej 936 osób, w tym 610 na brytyjskim transportowcu „Aragon”[53][64]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[64]:

Data Nazwa Państwo Tonaż[h] Los jednostki
27 grudnia 1916 „Maud”  Francja 176 zatopiony
28 grudnia 1916 „Seedonis”  Imperium Rosyjskie 284 zatopiony
6 kwietnia 1917 „Rahmanich”  Sułtanat Egiptu 100 zatopiony
6 kwietnia 1917 „Spithead”  Wielka Brytania 4697 zatopiony
8 kwietnia 1917 „Geilan Bahri”  Wielka Brytania 19 zatopiony
10 kwietnia 1917 „Fotis”  Królestwo Grecji 3526 uszkodzony
11 kwietnia 1917 „Imperial Transport”  Wielka Brytania 4648 zatopiony
4 maja 1917 „Cameleon”  Marine nationale 179 zatopiony
31 maja 1917 „Ozarda”  Wielka Brytania 4791 uszkodzony
2 czerwca 1917 „Cameronian”  Wielka Brytania 5861 zatopiony
7 czerwca 1917 „Liliana”  Włochy 70 zatopiony
30 czerwca 1917 „Caledonien”  Francja 4140 zatopiony
13 września 1917 „Bengali”  Wielka Brytania 5684 uszkodzony
25 października 1917 „Euston”  Wielka Brytania 2841 zatopiony
12 listopada 1917 „Barbary”  Wielka Brytania 4185 zatopiony
30 grudnia 1917 HMT „Aragon”(inne języki)  Royal Navy 9588 zatopiony
30 grudnia 1917 HMS „Attack”(inne języki)  Royal Navy 785 zatopiony
31 grudnia 1917 HMS „Osmanieh”(inne języki)  Royal Navy 4041 zatopiony
8 kwietnia 1918 „Bengali”  Wielka Brytania 5684 zatopiony
9 kwietnia 1918 „Vasconia”  Norwegia 3052 zatopiony
1 sierpnia 1918 „Columbia”  Dania 5570 zatopiony
6 sierpnia 1918 „Clan Macneil”  Wielka Brytania 3939 zatopiony
10 sierpnia 1918 „Badrieh”  Francja 45 zatopiony
10 sierpnia 1918 „Tatarrax”  Wielka Brytania 6216 zatopiony
RAZEM zatopione: 21
uszkodzone: 3

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ Od 1917 roku: 53,1 metra[6][12].
  3. ↑ Wyporność jednostek niemieckich podano w tonach metrycznych, okrętów brytyjskich w długich tonach (ts), dla statków handlowych podano pojemność w tonach rejestrowych brutto.
  4. ↑ Opracowania znacznie różnią się wartościami zasięgu na powierzchni: Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają, że wynosił on 6910 mil morskich przy prędkości 7 węzłów, zaś Hutchinson 2001 ↓, s. 52 – 6430 Mm przy prędkości 7 węzłów.
  5. ↑ Knott 2015 ↓ podaje, że okręt wyposażony był w trzy peryskopy.
  6. ↑ UC 34 ↓ podaje, że UC-34 został przyjęty do służby 25 września 1916 roku.
  7. ↑ Miny zostały postawione ponad miesiąc wcześniej – 28 maja 1917 roku[46].
  8. ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto, a w przypadku okrętów podana jest wyporność w tonach standardowych.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Fontenoy 2007 ↓, s. 106.
  2. ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182.
  3. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 50.
  4. ↑ a b c d Rössler 1989 ↓, s. 53.
  5. ↑ a b c d e UC 34 ↓.
  6. ↑ a b c d e f Möller i Brack 2004 ↓, s. 57.
  7. ↑ Williamson 2016 ↓, s. 14.
  8. ↑ a b c Gogin ↓.
  9. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 105.
  10. ↑ a b Hutchinson 2001 ↓, s. 54.
  11. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 58.
  12. ↑ a b c Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 564.
  13. ↑ a b c d UC II ↓.
  14. ↑ Hutchinson 2001 ↓, s. 52.
  15. ↑ a b c d e Knott 2015 ↓.
  16. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 246.
  17. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 247.
  18. ↑ Showell 2006 ↓, s. 56.
  19. ↑ a b Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
  20. ↑ a b Holicki 2020 ↓, s. 92, 95.
  21. ↑ Showell 2006 ↓, s. 57.
  22. ↑ Moore 1990 ↓, s. 127.
  23. ↑ Holicki 2020 ↓, s. 96.
  24. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 60.
  25. ↑ Sprenger ↓.
  26. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 281.
  27. ↑ Maud ↓.
  28. ↑ Seedonis ↓.
  29. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 529.
  30. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 285.
  31. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 348.
  32. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 300.
  33. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 315.
  34. ↑ a b c d Wwlossesbrms 2 ↓.
  35. ↑ Rahmanich ↓.
  36. ↑ Spithead ↓.
  37. ↑ Geilan Bahri ↓.
  38. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 321.
  39. ↑ Fotis ↓.
  40. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 322.
  41. ↑ Imperial Transport ↓.
  42. ↑ Cameleon ↓.
  43. ↑ Ozarda ↓.
  44. ↑ Cameronian ↓.
  45. ↑ Liliana ↓.
  46. ↑ a b Caledonien ↓.
  47. ↑ Obermüller ↓.
  48. ↑ a b Bengali ↓.
  49. ↑ a b c d e f Wwlossesbrms 3 ↓.
  50. ↑ Euston ↓.
  51. ↑ Barbary ↓.
  52. ↑ Aragon. Belfast: Harland & Wolff.
  53. ↑ a b Aragon ↓.
  54. ↑ Attack ↓.
  55. ↑ Osmanieh ↓.
  56. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 428.
  57. ↑ Vasconia ↓.
  58. ↑ Schüler ↓.
  59. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 456.
  60. ↑ Columbia ↓.
  61. ↑ Clan Macneil ↓.
  62. ↑ a b Patra ↓.
  63. ↑ Tatarrax ↓.
  64. ↑ a b c uboatsucc ↓.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 2 of 3 - January-August 1917 in date order. naval-history.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 3 of 3 – September 1917-November 1918 in date order. naval-history.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Ivan Gogin: UC II type coastal submarine minelayers (1916-1917). Navypedia. [dostęp 2018-11-09]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
  • Guðmundur Helgason: Aragon. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Barbary. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Bengali. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Caledonien. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Cameleon. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Cameronian. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Clan Macneil. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Columbia. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Euston. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Fotis. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Geilan Bahri. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: HMS Attack. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Imperial Transport. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Robert Sprenger. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Liliana. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Maud. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Hans Schüler. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Horst Obermüller. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Osmanieh. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ozarda. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Patra. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Rahmanich. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Seedonis. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 34. uboat.net. [dostęp 2018-11-09]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Spithead. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Tatarrax. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UC 34. uboat.net. [dostęp 2018-11-09]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UC II. uboat.net. [dostęp 2018-11-09]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Vasconia. uboat.net. [dostęp 2018-11-10]. (ang.).
  • Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  • Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.).
  • Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2018-11-09]. (ang.).
  • John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
  • Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
Okręty podwodne typu UC II

Kaiserliche Marine