Sagmatias

Sagmatias
Cope, 1866[1]
Delfinowce skośnozębne (S. obliquidens)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	zębowce
Nadrodzina	Delphinoidea
Rodzina	delfinowate
Podrodzina	Lissodelphininae
Rodzaj	Sagmatius
Typ nomenklatoryczny
Sagmatias amblodon Cope, 1866 (= Phocaena australis Peale, 1848)
Gatunki
4 gatunki – zobacz opis w tekście

Sagmatias – rodzaj wodnych ssaków z podrodziny Lissodelphininae w obrębie rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w umiarkowanych, subarktycznych i arktycznych wodach Oceanu Atlantyckiego i Spokojnego^[2][3].

Morfologia

Długość ciała 140–250 cm (długość ciała noworodków 80–100 cm); masa ciała 70–198 kg^[3][4].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1866 roku amerykański paleontolog, anatom porównawczy i zoolog Edward Drinker Cope w artykule poświęconym systematyce walowatych i delfinowatych opublikowanym na łamach Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) delfinowiec południowy (S. australis).

Etymologia

Sagmatias: gr. σαγμα sagma, σαγματος sagmatos ‘siodło’; nowołac. przyrostek -ias ‘wskazanie na posiadanie lub cechę szczególną’^[5]

Podział systematyczny

Gatunki z tego rodzaju tradycyjnie umieszczane były w Lagenorhynchus^[6], lecz analizy przeprowadzone w 2019 roku w oparciu o dane molekularne ujawniły, że Lagenorhynchus nie jest monofiletyczny i należy podzielić go na trzy odrębne rodzaje: Lagenorhynchus, Leucopleurus i Sagmatias^[7][2]. Sagmatias wydają się najbliżej spokrewnione z delfinami z rodzaju Cephalorhynchus i Lissodelphis i mogą nadal być parafiletyczne w odniesieniu do Cephalorhynchus^[2]; w takim ujęciu do rodzaju należą następujące gatunki^[8][4][2]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[9]	Podgatunki[3][2][4]	Rozmieszczenie geograficzne[3][2][4]	Podstawowe wymiary[3][4][a]	Status IUCN[10]
	Sagmatias obliquidens	(Gill, 1865)	delfinowiec skośnozębny	gatunek monotypowy	chłodne, umiarkowane wody północnego Ocean Spokojnego (głównie 38–47° szerokości geograficznej północnej), od południowego Morza Beringa na południe do Morza Żółtego na zachodzie i do Zatoki Kalifornijskiej na wschodzie	DC: 230–250 cm MC: około 198 kg	LC
	Sagmatias obscurus	(J.E. Gray, 1828)	delfinowiec ciemny	3 podgatunki	wybrzeże Afryki Południowej (Namibia i Południowa Afryka), Wyspy Księcia Edwarda i Amsterdam, południowa Australia, Nowa Zelandia, południowa Ameryka Południowa (na północ do Peru na Oceanie Spokojnym, na północ do Argentyny na Oceanie Atlantyckim)	DC: do 210 cm MC: 70–85 kg	LC
	Sagmatias cruciger	(Quoy & Gaimard, 1824)	delfinowiec krzyżowy	gatunek monotypowy	okołobiegunowy w subantarktycznych i antarktycznych wodach, głównie 45–65° szerokości geograficznej południowej, sporadycznie na północy do 33° szerokości geograficznej południowej (u wybrzeży Chile)	DC: 140–190 cm MC: do 94 kg	LC
	Sagmatias australis	(Peale, 1848)	delfinowiec południowy	gatunek monotypowy	wody przybrzeżne Ameryki Południowej od około 33° szerokości geograficznej południowej na Oceanie Spokojnym i około 38° szerokości geograficznej południowej na Oceanie Atlantycki,, na południe do Cieśniny Drake’a (około 59° szerokości geograficznej południowej) i Falklandów	DC: do 220 cm MC: do 115 kg	LC

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski.

Uwagi

1. DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

1. E.D. Cope. Third Contribution to the History of the Balænidæ and Delphinidæ. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 18, s. 294, 1866. (ang.). 
2. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292–294. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
3. J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 490–492. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
4. Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 576, 578. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
5. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 616, 1904. (ang.). 
6. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagenorhynchus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-01]. (ang.).
7. N.L. Vollmer, E. Ashe, R.L. Brownell Jr., F. Cipriano, J.G. Mead, R.R. Reeves, M.S. Soldevilla & R. Williams. Taxonomic revision of the dolphin genus Lagenorhynchus. „Marine Mammal Science”. 35 (3), s. 957–1057, 2019. DOI: 10.1111/mms.12573. (ang.). 
8. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
9. Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
10. Taxonomy: Lagenorhynchus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).

Identyfikatory zewnętrzne (takson):

• GBIF: 2440430
• ITIS: 770824
• identyfikator taksonu Fossilworks: 63807