Stanisław Kostka Łukomski

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	23 maja 1920
Konsekrator	Adolf Szelążek
Współkonsekratorzy	Wojciech Owczarek
Konsekrowani biskupi
Bernard Dembek	5 października 1930
Czesław Rydzewski	13 kwietnia 1947
Współkonsekrowani biskupi
Antoni Laubitz	18 stycznia 1925
August Hlond	3 stycznia 1926
Stanisław Okoniewski	25 kwietnia 1926
Karol Radoński	29 maja 1927
Tadeusz Paweł Zakrzewski	22 września 1938
Ignacy Świrski	30 czerwca 1946
Władysław Suszyński	9 maja 1948

Stanisław Kostka Łukomski
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	21 października 1874 ; Borek
Data śmierci	28 października 1948
Miejsce pochówku	Łomża
	Biskup diecezjalny łomżyński
Okres sprawowania	1926–1948
	Sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski
Okres sprawowania	1926–1946
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	24 lutego 1898
Nominacja biskupia	8 marca 1920
Sakra biskupia	23 maja 1920
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Kostka Łukomski (ur. 21 października 1874 w Borku, zm. 28 października 1948) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy poznański w latach 1920–1926, biskup diecezjalny łomżyński w latach 1926–1948, sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski w latach 1926–1946.

Życiorys

Urodził się 21 października 1874 we wsi Borek, w parafii Sadki, w archidiecezji gnieźnieńskiej, w rodzinie Józefa i Teofili z Merdaszewskich. Ukończył szkołę średnią oraz wyższe seminarium duchowne w Poznaniu i Gnieźnie^[1]. 24 lutego 1898 został wyświęcony na kapłana. Po 1900 był członkiem Ligi Narodowej^[2].

Po odzyskaniu niepodległości nabył tereny wokół jeziora Malta w Poznaniu, gdzie 3 maja 1919 odbyła się uroczystość rozpoczęcia sypania kopca^[3]. Był znany z działalności na polu oświatowym, wychowawczym i spółdzielczym. W latach 1918–1919 stał na czele wydziału oświaty i wyznań Naczelnej Rady Ludowej. Czynnie uczestniczył przy organizowaniu Uniwersytetu Poznańskiego (w 1926 otrzymał tytuł doktora honoris causa tego uniwersytetu)^[1].

8 marca 1920 został mianowany biskupem pomocniczym archidiecezji poznańskiej ze stolicą tytularną Sicca Veneria. Po śmierci kardynała Edmunda Dalbora w 1926 przez krótki czas zarządzał archidiecezją jako wikariusz kapitulny.

24 czerwca 1926 został biskupem diecezjalnym diecezji łomżyńskiej. Koordynował pracę diecezjalnej Akcji Katolickiej, przyczynił się do rozbudowy katedry. Od 1926 pełnił także funkcję sekretarza Konferencji Episkopatu Polski, z której zrezygnował w 1936, ale jego rezygnacja została przyjęta dopiero w maju 1946.

Sympatyzował z endecją, był zdecydowanym oponentem Józefa Piłsudskiego. Był znany ze swoich skrajnie prawicowych poglądów. W 1922 potępił powszechny strajk rolny w Wielkopolsce, co było jedną z przyczyn jego niepowodzenia^[4]. W 1947 w liście do władz komunistycznych potępił morderstwo w Zawadach dokonane przez bojówkę „armii podziemnej narodowej”, w którym zginęły 3 osób, w tym starosta łomżyński^[5].

W 1948, po śmierci prymasa Polski Augusta Hlonda, był uważany za jego prawdopodobnego następcę, jednak wkrótce po pogrzebie prymasa, 28 października 1948, zginął w niewyjaśnionym wypadku samochodowym na trasie Ostrów Mazowiecka–Łomża. 4 listopada 1948 został pochowany w katedrze łomżyńskiej^[6].

Odznaczenia

Dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z 29 grudnia 1921 w uznaniu zasług położonych dla Rzeczypospolitej Polskiej około organizacji szkolnictwa polskiego w Wielkopolsce został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski klasy III^[7]^[8].

Otrzymał również francuski Order Legii Honorowej^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c S. Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 184. [dostęp 2021-08-12].
↑ S. Kozicki: Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907). Londyn: 1964, s. 578.
↑ Obchody Trzeciego Maja. „Przewodnik Katolicki”. rok XXV, nr 20. s. 156–158. [dostęp 2013-01-13].
↑ Stanowisko NPR wobec narodu, klasy społecznej i państwa narodowego. W: A. Czubiński: Ewolucja systemu politycznego w Polsce w latach 1914-1998. T. 1. Odbudowanie niepodległego państwa i jego rozwój do 1945 r. Cz. 1, Zbiór studiów. Poznań: UAM, 1999, s. 304. [dostęp 2021-12-16].
↑ K. Kersten: Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1990, s. 337. ISBN 83-85066-09-8.
↑ K. Sychowicz. Przeciwnicy władzy ludowej. O abp. Romualdzie Jałbrzykowskim i bp. Stanisławie Kostce Łukomskim. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. nr 12 (59), s. 60–69 (patrz s. 64), 2005. ISSN 1641-9561.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 19. [dostęp 2015-03-09].
↑ M.P. z 1921 r. nr 298. [dostęp 2021-08-12].

Linki zewnętrzne

Stanisław Kostka Łukomski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-10-21] (ang.).
Publikacje Stanisława Kostki Łukomskiego w bibliotece Polona. [dostęp 2019-04-10].

[Łoza-1] S. Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 184. [dostęp 2021-08-12].

[Kosicki-2] S. Kozicki: Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907). Londyn: 1964, s. 578.

[Obchody_Trzeciego_Maja-3] Obchody Trzeciego Maja. „Przewodnik Katolicki”. rok XXV, nr 20. s. 156–158. [dostęp 2013-01-13].

[Czubiński-4] Stanowisko NPR wobec narodu, klasy społecznej i państwa narodowego. W: A. Czubiński: Ewolucja systemu politycznego w Polsce w latach 1914-1998. T. 1. Odbudowanie niepodległego państwa i jego rozwój do 1945 r. Cz. 1, Zbiór studiów. Poznań: UAM, 1999, s. 304. [dostęp 2021-12-16].

[Kersten-5] K. Kersten: Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1990, s. 337. ISBN 83-85066-09-8.

[Sychowicz-6] K. Sychowicz. Przeciwnicy władzy ludowej. O abp. Romualdzie Jałbrzykowskim i bp. Stanisławie Kostce Łukomskim. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. nr 12 (59), s. 60–69 (patrz s. 64), 2005. ISSN 1641-9561.

[Order_Odrodzenia_Polski-7] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 19. [dostęp 2015-03-09].

[8] M.P. z 1921 r. nr 298. [dostęp 2021-08-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Biskupi misyjni	Jordan (968–982/984) Unger (982/992–1000)
Biskupi diecezjalni	Unger (1000–1012) Roman (1012?–1030) Ederam (ok. 1030?–przed 1049) Franko (1075?–po 1085) Eckhard (1097/1102–1103?) Paweł I (ok. 1103?–po 1113) Goswin (?–?) Bogufał I (?–1146) Pean (1146–1152) Stefan (1152–1159) Bernard (1159–1164) Radwan (1164–1172) Cherubin (1172–1180) Arnold (ok. 1180–1186) Piotr Łabędź (1186–przed 1191) Benedykt (?–?) Mrokota (?–1196) Arnold (1196/1201–1211) Paweł II (1211–1242) Bogufał II (1242–1253) Piotr I (1253–1254) Bogufał III z Czerlina (1254–1264) Falenta (1265–1267) Mikołaj (1267–1278) Jan Wyszkowic (1278–1286) Jan Gerbicz (1286–1297) Andrzej Zaremba (1297–1317) Domarad Grzymała (1318–1324) Jan Doliwa (1325–1335) Jan Łodzia (1335–1346) Andrzej z Wiślicy (1347–1348) Wojciech Pałuka (1348–1355) Jan z Lutogniewa (1356–1374) Mikołaj z Kórnika (1375–1382) Jan Kropidło (1382–1384) Dobrogost z Nowego Dworu (1384–1394) Jan (1394–1395) Mikołaj Kurowski (1395–1399) Wojciech Jastrzębiec (1399–1412) Piotr Wysz (1412–1414) Andrzej Łaskarz (1414–1426) Mirosław Brudzewski (1426–1427) Stanisław Ciołek (1428–1437) Andrzej Bniński (1438–1479) Uriel Górka (1479–1498) Jan Lubrański (1498–1520) Piotr Tomicki (1520–1525) Jan Latalski (1525–1536) Jan z Książąt Litewskich (1536–1538) Stanisław Oleśnicki (1538–1539) Sebastian Branicki (1539–1544) Paweł Dunin Wolski (1544–1546) Benedykt Izdbieński (1546–1553) Andrzej Czarnkowski (1553–1562) Adam Konarski (1562–1574) Łukasz Kościelecki (1577–1597) Jan Tarnowski (1598–1600) Wawrzyniec Goślicki (1601–1607) Andrzej Opaliński (1607–1623) Jan Wężyk (1624–1627) Maciej Łubieński (1627–1631) Adam Nowodworski (1631–1634) Henryk Firlej (1635) Andrzej Szołdrski (1636–1650) Kazimierz Florian Czartoryski (1650–1655) Wojciech Tolibowski (1655–1663) Stefan Wierzbowski (1664–1687) Stanisław Jan Witwicki (1688–1698) Mikołaj Stanisław Święcicki (1699–1707) Michał Bartłomiej Tarło (1710–1715) Krzysztof Antoni Szembek (1716–1719) Piotr Franciszek Tarło (1721–1722) Jan Joachim Tarło (1722–1732) Stanisław Józef Hozjusz (1733–1738) Teodor Kazimierz Czartoryski (1739–1768) Andrzej Stanisław Młodziejowski (1768–1780) Antoni Onufry Okęcki (1780–1793) Ignacy Antoni Raczyński (1794–1806) Tymoteusz Gorzeński (1809–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Julius Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1946) Walenty Dymek (1946–1956) Antoni Baraniak (1957–1977) Jerzy Stroba (1978–1996) Juliusz Paetz (1996–2002) Stanisław Gądecki (od 2002)
Biskupi pomocniczy	Wit (1260–1263) Stefan ze Lwowa (1382–1384) Jan (1386–1404) Mikołaj (?–1397) Marek (1414–1424) Jan (1420–1439) Bernard (1449–1453) Mikołaj (1455–1463) Wincenty Wierzbięta (1469–1494) Wojciech z Bydgoszczy (1494–1506) Wojciech z Sochaczewa (1506–1529) Adrian Żakowski (1531–1539) Jakub Dziaduski (1540–1568) Stanisław Szedziński (1586–1604) Jan Węgorzewski (1573–1586) Jakub Brzeźnicki (1586–1604) Andrzej Rychlicki (1607–1616) Kasper Hap (1618–1619) Jan Trach Gniński (1619–1625) Jan Baykowski (1626–1650) Jan Branecki (1651–1655) Wojciech Grabowski (1656–1659) Maciej Marian Kurski (1661–1681) Kazimierz Jan z Bnina Opaliński (1680–1681 koadiutor) Hieronim Wierzbowski (1682–1712) Piotr Franciszek Tarło (1713–1717) Bernard Gozdzki (1722–1725) Karol Samuel Poniński (1725–1727) Baltazar Wilksycki (1728–1729) Franciszek Kaznowski (1729–1732) Adam Stanisław Grabowski (1733–1736) Józef Tadeusz Kierski (1736–1768) Józef Pawłowski (1748–1759) Władysław Klemens Walknowski (1768–1779) Ludwik Józef de Mathy (1779–1802) Franciszek Ksawery Rydzyński (1781–1795) Jan Chrzciciel Albertrandi (1796–1798) Stanisław Żarnowiecki (1805–1808) Józef Chełkowski (1833–1837) Jan Kanty Dąbrowski (1843–1853) Franciszek Stefanowicz (1855–1871) Jan Chryzostom Janiszewski (1871–1891) Edward Likowski (1887–1914) Paweł Jedzink (1915–1918) Stanisław Kostka Łukomski (1920–1926) Karol Radoński (1927–1929) Walenty Dymek (1929–1946) Franciszek Jedwabski (1947–1975) Tadeusz Etter (1959–1984) Marian Przykucki (1974–1981) Stanisław Napierała (1980–1992) Zdzisław Fortuniak (1982–2014) Marek Jędraszewski (1997–2012) Grzegorz Balcerek (od 1999) Damian Bryl (2013–2021) Szymon Stułkowski (2019–2022) Jan Glapiak (od 2021)

Biskupi diecezjalni	Romuald Jałbrzykowski (1926) Stanisław Kostka Łukomski (1926–1948) Czesław Falkowski (1949–1969) Mikołaj Sasinowski (1970–1982) Juliusz Paetz (1983–1996) Stanisław Stefanek (1996–2011) Janusz Stepnowski (od 2011)
Biskupi pomocniczy	Bernard Dembek (1930–1937) Tadeusz Paweł Zakrzewski (1938–1946) Czesław Rydzewski (1947–1951) Aleksander Mościcki (1952–1980) Tadeusz Zawistowski (1973–2006) Edward Samsel (1982–1992) Tadeusz Bronakowski (od 2006)

Przewodniczący	Edmund Dalbor (1919–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1953) Michał Klepacz (1953–1956) Stefan Wyszyński (1956–1981) Józef Glemp (1981–2004) Józef Michalik (2004–2014) Stanisław Gądecki (2014–2024) Tadeusz Wojda (od 2024)
Zastępcy przewodniczącego	Karol Wojtyła (1969–1978) Franciszek Macharski (1979–1994) Henryk Muszyński (1994–1999) Józef Michalik (1999–2004) Stanisław Gądecki (2004–2014) Marek Jędraszewski (2014–2024) Józef Kupny (od 2024)
Sekretarze generalni	Antoni Julian Nowowiejski (1918–1919) Henryk Przeździecki (1919–1925) Romuald Jałbrzykowski (1925–1926) Stanisław Kostka Łukomski (1926–1946) Zygmunt Choromański (1946–1968) Bronisław Dąbrowski (1969–1993) Tadeusz Pieronek (1993–1998) Piotr Libera (1998–2007) Stanisław Budzik (2007–2011) Wojciech Polak (2011–2014) Artur Miziński (2014–2024) Marek Marczak (od 2024)