Stanisław Marcin Badeni
 Portret autorstwa Kazimierza Pochwalskiego z 1903 | |
 herbu Bończa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Stanisław Marcin Badeni (ur. 9 sierpnia[1] lub 7 września[2] 1850 w Surochowie, zm. 12 października 1912 w Radziechowie) – polski prawnik i polityk. Pochodził z rodziny Badenich pieczętującej się herbem Bończa, właściciel dóbr Radziechów, hrabia.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1867 ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie[3].
Od 1883 był posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, od 1891 członkiem austriackiej Izby Panów, dwukrotnie marszałkiem krajowym Galicji (1895–1901 i 1903–1912). Uzyskał zwrot Wawelu od armii austriackiej.
W 1893 kupił majątek Koropiec nad Dniestrem na Podolu[4] gdzie wybudował neorenesansowy pałac, który odziedziczył jego syn Stefan (1885-1961).
W 1898 został odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Leopolda[5][6], a w 1893 otrzymał komandorię papieskiego Orderu św. Grzegorza[7].
Był członkiem dożywotnim Towarzystwa Szkoły Ludowej[8]. W 1878 otrzymał tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie[9].
Był żonaty z Cecylią z hr. Mierów, z którą miał dwóch synów Henryka[10] i Stefana[11].
Honorowy obywatel Rzeszowa (24 września 1895) i Lwowa (3 października 1895). Po tym jak w 1912 wskutek stanu zdrowia ustąpił z urzędu marszałka krajowego Galicji, Związek 30 Większych Miast Galicji w uznaniu jego zasług postanowił o przyznaniu jemu tytułu obywatelstwa honorowego, co większość z władz miast-członków potwierdziła przyznaniem takiego wyróżnienia (otrzymał m.in. honorowe obywatelstwo Sanoka 26 czerwca 1912)[12][13].
Znał doskonale język jidysz.
Zmarł 12 października 1912 w Radziechowie[14]. W tamtejszej rodzinnej kaplicy grobowej został pochowany[15]. Jego zwłoki balsamował prof. Henryk Kadyi, który w trakcie tych czynności zaciął się w palec, a następnie wskutek zakażenia krwi zmarł[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Marcin hr. Badeni h. Bończa (ID: 1.279.123)
- ↑ Starzyński, s. 209.
- ↑ Kronika. Zjazd koleżeński. „Kurjer Lwowski”. 167, s. 3, 16 czerwca 1892.
- ↑ Stanisław Nicieja, Kresowa Atlantyda, t. XII, 2018, s. 240, ISBN 978-83-61915-70-6.
- ↑ Odznaczenia jubileuszowe. „Nowa Reforma”, s. 5, Nr 277 z 3 grudnia 1898.
- ↑ Odznaczenia jubileuszowe. „Echo Przemyskie”, s. 1, Nr 97 z 4 grudnia 1898.
- ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski, Almanach Błękitny, Warszawa 1908, s. 197.
- ↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1912, Kraków 1913, LXXVII.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1069.
- ↑ Zaślubiny hr. Badeniego z hr. Plater Zyberżanką. „Nowości Illustrowane”. Nr 48, s. 8, 25 listopada 1905.
- ↑ Bracia Kazimierz i Stanisław Badeni [online], Nowy Kurier Galicyjski, 9 kwietnia 2022 [dostęp 2022-10-30] (pol.).
- ↑ Z Rady Miejskiej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 26 z 30 czerwca 1912.
- ↑ Kronika. Z kraju. Sanok, 1 lipca 1912. „Krakus”, s. 5, Nr 27 z 7 lipca 1912.
- ↑ † Stanisław hr. Badeni. „Kurjer Lwowski”. 474, s. 2, 15 października 1912
- ↑ Pogrzeb hr. Stanisława Badeniego. „Nowości Illustrowane”. Nr 43, s. 7, 26 października 1912.
- ↑ Zgon działacza ukraińskiego. „Nowości Illustrowane”. Nr 44, s. 13, 2 listopada 1912.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leon Gustaw Dziubiński: Poczet prezydentów, wiceprezydentów i obywateli honorowych miasta Lwowa. Lwów: 1896, s. 23.
- Stanisław Starzyński: Badeni Stanisław Marcin hr. (1850—1912). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 1: Abakanowicz Abdank Bruno - Beynart Wojciech. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 209-211.
- † Stanisław hr. Badeni. „Kurjer Lwowski”. 473, s. 4, 14 października 1912.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Marcin Badeni: O satyrze : studium literackie (1870) w bibliotece Polona
|
