Stożkówka owłosionotrzonowa

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Stożkówka owłosionotrzonowa
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gnojankowate

Rodzaj

stożkówka

Gatunek

stożkówka owłosionotrzonowa

Nazwa systematyczna
Conocybe velutipes (Velen.) Hauskn. & Svrček
Czech Mycology 51(1): 68 (1999)

Stożkówka owłosionotrzonowa (Conocybe velutipes (Velen.) Hauskn. & Svrček) – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae).

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Conocybe, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1940 r. Josef Velenovský, nadając mu nazwę Galera velutipes. W 1999 r. Anton Hausknecht i Mirko Svrček przenieśli go do rodzaju Conocybe[1]. Synonimy[2].

  • Conocybe kuehneriana Singer 1969
  • Galera velutipes Velen. 1940

Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 roku[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

O średnicy 17–24 mm, wysokości 16–20 mm, stożkowaty. Powierzchnia wilgotna, gładka, początkowo brązowopomarańczowa, potem szarożółta, brzeg nieregularny, pękający w okresie dojrzałości, prążkowany. Skórka nie dająca się oddzielić. Brak resztek osłony[4].

Blaszki

Wycięte, równe, gęste, wąskie, o szerokości do 15 mm, początkowo bladożółtawe, potem brudnoróżowawe w okresie dojrzałości, kruche[4].

Trzon

Wysokość 30–52 mm, grubość 1 mm, grubość 5–7 mm, centralny, cylindryczny, z bulwiastą podstawą, pełny. Powierzchnia biała z sinobrązowym odcieniem, włókienkowata[4].

Miąższ

Cienki, nie zmieniający barwy po przecięciu, bez wyraźnego zapachu i smaku[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 9,3–12,7 × 6,8–8,5 μm, Qe = 1,52, elipsoidalne, ze szczelinowatymi porami rostkowymi, grubościenne, gładkie, brązowożółte. Podstawki 19,5–30,5 × 10–13,6 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe, cienkościenne, bezbarwne ze sterygmami o długości 2,5–3,4 µm. Cheilocystydy 17–22 × 5–7,6 µm, w kształcie kręgli, cienkościenne, bezbarwne z główką o szerokości 2,5–3,4 µm. Pleurocystyd i pseudoparafiz brak. Skórka kapelusza z rozproszonymi pileocystydami; komórki 15,3–27,3 × 8,5–13,5 µm, maczugowate, cienkościenne, szkliste; pileocystydy 20,4–47,6 × 1,7–8,5 µm, różnokształtne, wydłużone, nitkowate, cylindryczne lub kręglowate, cienkościenne, słabo ziarniste. Skórka trzonu z niekręglowatymi kaulocystydami. Strzępki w miąższu trzonu biegnące wzdłużnie, cienkościenne, szkliste, o szerokości 3,4–18,7 µm; kaulocystydy 15,3–41 × 1,7–12 µm, różnokształtne, nitkowate, maczugowate, cylindryczne lub butelkowate, cienkościenne, szkliste. Sprzążki obecne w strzępkach miąższu trzonu[4].

Gatunki podobne

Bardzo podobna jest stożkówka sześciokątnozarodnikowa (Conocybe hexagonospora), ale odróżnia się wyraźnie sześciokątnymi zarodnikami[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Podano stanowiska w Ameryce Północnej i Południowej, Europie i Azji, najwięcej w Europie[5]. W Polsce do 2003 r. podano jedno stanowisko, podane w 1986 r. przez W. Wojewodę w dolinie Głęboczanki w Beskidzie Sadeckim[3], ale w późniejszych latach podano wiele następnych. W internetowym atlasie grzybów znajduje się na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6].

Grzyby saprotroficzne[3] oraz grzyby koprofilne. Roy Watling opisał ich występowanie w Szkocji na końskim łajnie, również w Indiach podano ich występowanie na łajnie bydła[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2025-01-24] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-01-24] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 144, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f g K. Amandeep, N.S. Atri, K. Munruchi, Diversity of species of the genus Conocybe (Bolbitiaceae, Agaricales) collected on dung from Punjab, India, „Mycosphere”, 6 (1), 2015, s. 32–34, DOI: 10.5943/mycosphere/6/1/4 (ang.).
  5. ↑ Występowanie Conocybe velutipes na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-01-24] (ang.).
  6. ↑ Conocybe velutipes (stożkówka owłosionotrzonowa) [online], grzyby.pl [dostęp 2025-01-24].