Stożek Wielki (Beskid Śląski)

Stożek Wielki

Stożek Wielki (pod szczytem schronisko) ze stoków Kiczor, na ostatnim planie Czantoria Wielka
Państwo	Polska  Czechy
Położenie	Nawsie, Nydek, Wisła
Pasmo	Beskid Śląski, Karpaty
Wysokość	978 m n.p.m.
Położenie na mapie Beskidu Śląskiego Stożek Wielki
Położenie na mapie Karpat Stożek Wielki
49°36′20″N 18°49′23″E/49,605556 18,823056
Multimedia w Wikimedia Commons

Stożek Wielki (po prawej) od strony północnej, ze stoków Cieślara

Widok z Łabajowa

Stożek Wielki (cz. Velký Stožek 978 m n.p.m.^[1]) – szczyt w Paśmie Stożka i Czantorii w Beskidzie Śląskim. Pasmo to tworzy dział wodny między Wisłą i Odrą i biegnie nim granica polsko-czeska. Wielki Stożek znajduje się w nim pomiędzy Stożkiem Małym i Kyrkawicą i jest trzecim co do wysokości (po Wielkiej Czantorii i Kiczorach) szczytem tego pasma^[2].

Ukształtowanie

Zbocza szczytowej kopuły Wielkiego Stożka stromo opadają ku zachodowi, północy i wschodowi, jedynie ku południu jego grzbiet biegnie prawie poziomo ku Kyrkawicy. Góra, oglądana z sektora północnego, ma rzeczywiście formę dość regularnego stożka^[3]. Zbudowana jest z piaskowca godulskiego.

Szczyt Wielkiego Stożka jest zwornikiem dla tzw. „ramienia Łączki i Filipki” – najdłuższego grzbietu bocznego Pasma Stożka i Czantorii, odchodzącego od Stożka w kierunku północno-zachodnim^[2]. W kierunku północno-wschodnim opada ze szczytu Stożka krótki grzbiecik, zakończony kopczykowatym szczycikiem (ok. 730 m n.p.m.), oddzielający dolinę potoku Łabajów od dolinki jego lewobrzeżnego dopływu – potoku Jerzy^[1].

Pod samym szczytem góry od strony zachodniej znajduje się charakterystyczna wychodnia skalna z wywieszoną płytą^[2]. Ten ...duży cypel skalny nakształt czółna (...) opisał już Jan Galicz, jeden z czołowych polskich działaczy turystycznych na Śląsku Cieszyńskim, w relacji z wycieczki turystycznej odbytej w 1891 r.^[4] Położone tuż pod tą wychodnią urwisko ze skalnymi ściankami nie jest natomiast pochodzenia naturalnego, gdyż powstało w wyniku łamania kamienia do budowy pobliskiego schroniska^[5].

Rozległa wychodnia w formie muru skalnego, z licznymi basztami skalnymi i ambonami oraz rumowiskiem bloków skalnych u ich stóp ciągnie się na wysokości ok. 870–890 m n.p.m. wzdłuż zachodnich, bardzo stromych zboczy Wielkiego Stożka, już po stronie czeskiej. Wspomniany Jan Galicz pisał o niej, iż jest to ...próg skalny, długości kilkudziesięciu metrów. Próg ten kończy się w kierunku południowozachodnim olbrzymim, do 10 m wysokości dochodzącym, zwieszającym się blokiem skalnym, pod którym kilkanaście osób może znaleźć pomieszczenie.^[4]

Masyw Wielkiego Stożka porośnięty jest lasami, po stronie zachodniej głównie bukowymi i bukowo-świerkowymi, po wschodniej – w większości świerkowymi^[2].

Schronisko PTTK Stożek

Polskie stoki Stożka Wielkiego znajdują się w granicach miasta Wisła w województwie śląskim, powiecie cieszyńskim^[1]. Przed wejściem obu państw do strefy Schengen na Stożku Wielkim znajdowało się turystyczne przejście graniczne Stożek-Velký Stožek^[2].

Pod samym szczytem znajduje się schronisko PTTK Stożek oddane do użytku w 1922 r.^[6] (pierwsze wybudowane przez Polaków w polskim Beskidzie Śląskim – wcześniejsze budowała organizacja Beskidenverein) oraz węzeł szlaków pieszych, którymi dojść można m.in. na Przełęcz Kubalonkę, Czantorię Wielką, Soszów Wielki do Wisły, Wisły Głębce, Istebnej, Jaworzynki i Jabłonkowa. Przez szczyt przebiega także Główny Szlak Beskidzki^[2].

Ze szczytu rozciągają się fragmentaryczne widoki na Beskid Morawsko-Śląski, spod schroniska – szeroki widok na Beskid Śląski, a także na Beskid Żywiecki i Tatry^[2]. Na 10 ze skalnych bloków na zachodnim stoku Stożka, o wysokości 2–3 m, uprawiany jest bouldering. Poprowadzono na nich 21 baldów o trudności od 4 do 7a+ w skali francuskiej^[7].

Szlaki turystyczne

Po stronie polskiej:

czerwony z Wielkiej Czantorii przez Przełęcz Beskidek i Soszów Wielki – 2:10 godz., z powrotem 2:35 godz.

czerwony z Baraniej Góry przez Schronisko PTTK na Przysłopie i Przełęcz Kubalonkę – 5:25 godz., z powrotem 5:55 godz.

żółty i czerwony z Jaworzynki Trzycatek przez Kiczory – 4:10 godz., z powrotem 4:25 godz.

żółty z Wisły Dziechcinka przez Dolinę Dziechcinki – 2:05 godz., z powrotem 1:45 godz.

zielony z Głębiec przez dolinę Łabajowa – 1:30 godz., z powrotem 1:15 godz.

niebieski, zielony i czerwony z Baraniej Góry przez Schronisko PTTK na Przysłopie, Karolówkę, Istebną i Kiczory – 5:10 godz., z powrotem 5:20 godz.

niebieski z Głębiec przez Mraźnicę – 2:00 godz., z powrotem 1:30 godz.

niebieski z Wisły Dziechcinka przez Kobylą – 2:25 godz., z powrotem 1:55 godz.^[8]

Po stronie czeskiej

czerwony i żółty z Nýdku – 3:50 godz., z powrotem 2:35 godz.

żółty i niebieski z Jabłonkowa – 2:25 godz., z powrotem 1:50 godz.

niebieski szlak graniczny z Czantorii Wielkiej – 2:15 godz., z powrotem 2:40 godz.

Infrastruktura turystyczna

• schronisko PTTK Stożek
• na wschodnim zboczu Stożka znajduje się Ośrodek Narciarski Stożek z wyciągiem krzesełkowym, 2 wyciągami talerzykowymi, ponad 3 km tras narciarskich i snowparkiem.
• Na Stożku znajdują się trasy do uprawiania zjazdu rowerowego. Organizowane są tam też mistrzostwa i puchary Europy w tej dyscyplinie^[9].

Przypisy

1. Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-06] .
2. MirosławM. Barański MirosławM., Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 335–336, ISBN 978-83-89188-71-7 .
3. Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-05-22] .
4. Jan Galicz. Stożek. „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid Śląski” w Cieszynie”. II, s. 18-32, 1931. 
5. Jan Galicz. Skały i urwiska skalne w naszych górach. „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid Śląski” w Cieszynie”. V, s. 16-35, 1934. 
6. TomaszT. Biesik TomaszT., Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Mały i Beskid Śląski, Bielsko-Biała: Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik, 2013, s. 227–242, ISBN 978-83-925599-3-1 .
7. GrzegorzG. Rettinger GrzegorzG., Beskidy Zachodnie i Pogórze. Przewodnik wspinaczkowy, Kraków: wspinanie.pl, 2019, s. 48–52, ISBN 978-83-947825-2-8 .
8. Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3 .
9. Downhill Contest [online], downhillcup.eu [dostęp 2017-01-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-21] .