Stożkówka wielkozarodnikowa

Stożkówka wielkozarodnikowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gnojankowate

Rodzaj

stożkówka

Gatunek

stożkówka wielkozarodnikowa

Nazwa systematyczna
Conocybe macrospora (G.F. Atk.) Hauskn.
Öst. Z. Pilzk. 12: 64 (2003)
Multimedia w Wikimedia Commons

Stożkówka wielkozarodnikowa (Conocybe macrospora (G.F. Atk.) Hauskn.) – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae).

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Conocybe, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1918 r. George Francis Atkinson nadając mu nazwę Galerula macrospora. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Anton Hausknecht w 2003 r.[1]

Synonimy:

  • Conocybe ochracea f. macrospora (G.F. Atk.) Kühner ex Watling 1971
  • Conocybe pubescens var. macrospora (G.F. Atk.) E. Ludw. 2007
  • Conocybe rubiginosa Watling 1980
  • Conocybe tenera f. bispora J.E. Sass 1929
  • Galerula macrospora G.F. Atk. 1918[2].

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 1,5–4 cm, początkowo stożkowato wypukły, później lekko rozłożysty i prawie dzwonkowaty. Powierzchnia pozornie gładka i lekko puszysta, higrofaniczny, bladopomarańczowa do pomarańczowobrązowej lub jasnobrązowej, ciemniejsza na środku. Jest higrofaniczny; w stanie wilgotnym ma żłobkowane promieniście brzeg, w stanie suchym jest jaśniejszy[4].

Blaszki

Dość grube, szerokie i rzadkie, początkowo bladobrązowe lub pomarańczowe, później coraz bardziej brązowawe[4].

Trzon

Wysokość 5–10 (15) cm, grubość 2–4 mm, cylindryczny, przeważnie prosty, czasem lekko zakrzywiony, początkowo bladożółty w górnej części i jasnopomarańczowy poniżej, ale może być także jasnobrązowy lub pomarańczowy do brązowawego. Powierzchnia żłobkowana, oprószona i nieco ciemniejsza w kierunku podstawy[4].

Miąższ

W młodości kremowy, potem brązowawy, cienki i bardzo kruchy, bez charakterystycznego zapachu i smaku[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 13,5–20,5 × 7–11,5 µm, eliptyczne lub w kształcie cytryny, grubościenne i duże. Wysyp zarodników rdzawobrązowy[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Stożkówka wielkozarodnikowa występuje głównie w Ameryce Północnej, Europie i Azji, jej stanowiska podano także w Argentynie i na Nowej Zelandii[5]. W Polsce rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko na Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6].

Naziemny grzyb saprotroficzny i wypaleniskowy. Rośnie w lasach[3], na łąkach i pastwiskach, na starym oborniku, na glebach z dużą ilością substancji organicznej, także na spaleniskach. Dobrze rozwija się już wiosną, gdy trawa nie jest jeszcze wysoka. Owocniki tworzy pojedynczo lub w rozproszonych grupach od kwietnia do listopada[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-02] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-02] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f Miro Šerod, Conocybe macrospora, velikotrosna stožka [online], gobe.si [dostęp 2023-01-02] (słoweń.).
  5. ↑ Występowanie Conocybe macrospora na świecie (mapa) [online], gbif/ [dostęp 2023-01-02] (ang.).
  6. ↑ Aktualne stanowiska Conocybe macrospora w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-02] (pol.).