Teodor Narbutt

Teodor Narbutt
Data i miejsce urodzenia	8 listopada 1784 ; Szawry
Data i miejsce śmierci	26 listopada 1864 ; Wilno
Zawód, zajęcie	historyk
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Ejszyszkach

Teodor Mateusz Ostyk-Narbutt herbu Trąby (ur. 8 listopada 1784 w Szawrach, zm. 26 listopada 1864^[1] w Wilnie) – polski historyk, badacz dziejów Litwy, bibliofil, inżynier wojskowości w stopniu kapitana. Uczestnik walk armii rosyjskiej przeciwko Napoleonowi Bonaparte.

Życiorys

W 1803 r. został absolwentem Wydziału Matematyczno-Inżynieryjnego Uniwersytetu Wileńskiego. Następnie wyjechał do Petersburga gdzie pełnił służbę jako inżynier wojskowy. Uczestniczył w walkach pod Tylżą i Ostrołęką, gdzie został ranny (1807). W 1812 r. zwolniono go ze służby wojskowej. Powrócił do majątku w Szawrach, gdzie zajął się unowocześnianiem rozwiązań rolniczych oraz badaniami historycznymi. Następnie aresztowano go pod zarzutem napisania antyrosyjskiego paszkwilu (1831).

W latach 1846–1852 zaprojektował i wybudował kościół w Ejszyszkach pw. Wniebowstąpienia Pańskiego^[2].

Natomiast w 1864 r. został skazany na zesłanie na Syberię. Wyrok zapadł w związku z udziałem jego dzieci w powstaniu styczniowym (Ludwika, Bolesława i Teodory). Do wykonania wyroku nie doszło ze względu na chorobę, a następnie śmierć Narbutta.

Teodor Narbutt prowadził badania: historyczne (dotyczące Litwy) oraz archeologiczne (1810). Publikował artykuły w takich czasopismach jak m.in.: Atheneum, Biblioteka Warszawska i Tygodnik Petersburski.

Swoje opinie historyczne opierał m.in. na legendach. Fałszował również źródła historyczne, napisał m.in.:

kronikę litewską, tzw. rękopis raduński opatrując go data powstania w 1488 r. – dynastia Jagiellonów wywodziła się tam od Ja Gellona;
Dziennik poselstwa Krzyżaków do księcia Witolda.

Rodzina

Syn Joachima i Izabeli z Noniewiczów, ojciec Ludwika, Teodory, Ottona, Aldony, Aleksandra, Stanisława, Michała, Franciszka i Bolesława.

Nagrody i odznaczenia

Kawaler orderu św. Włodzimierza 4 stopnia;
Kawaler orderu św. Anny 4 stopnia;
Kawaler orderu św. Anny 2 stopnia (za budowę twierdzy w Bobrujsku w 1809 r.);
pamiątkowy sygnet cara Mikołaja I za twórczość literacką (historia litewskiej Rusi)^[3].

Twórczość

Rys historyczny ludu cygańskiego (1830)^[4]
Wyborowe ody i kantaty Jana Baptysty Rousseau / wierszem przetł. przez Teodora Narbutta (1832)
Horacego ody wszystkie / wierszem pol. przeł. przez Teodora Narbutta (1835)
Dzieje starożytne narodu litewskiego (t. 1–9, 1835–1841)
Pomniki do dziejów litewskich (1846)
Dzieje narodu litewskiego w krótkości zebrane z dołączeniem potoku pochodzeń ludów narodu litewskiego (1847)
Teodora Narbutta pomniejsze pisma historyczne szczególnie do historyi Litwy odnoszące się (1856)

Przypisy

↑ Maria Magdalena Blombergowa, Narbutt (Ostyk-Narbutt) Teodor Mateusz z Ziemi Lidzkiej. Historyk Litwy, inżynier i badacz starożytności oraz ojciec bohaterów-powstańców, Warszawa - Lida 2011
↑ Ejszyszki, Polskie Centrum Informacyjne na Litwie.
↑ Czesław Malewski, Rody i herby szlacheckie na Litwie, Nasza Gazeta.
↑ NarbuttN. Teodor NarbuttN., Rys historyczny ludu cygańskiego, polona.pl, 1830 [dostęp 2020-10-09] .

Bibliografia

Adrian Jusupovič, Najdalsza komandoria, w: Mówią Wieki, lipiec 2006
Teodor Mateusz Ostyk-Narbutt h. Trąby. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-17].
Teodor Narbutt w:Tygodnik Ilustrowany 1860 nr 26 (24 marca 1860), s.221-222. polona.pl. [dostęp 2021-03-21].

Linki zewnętrzne

[1] Maria Magdalena Blombergowa, Narbutt (Ostyk-Narbutt) Teodor Mateusz z Ziemi Lidzkiej. Historyk Litwy, inżynier i badacz starożytności oraz ojciec bohaterów-powstańców, Warszawa - Lida 2011

[2] Ejszyszki, Polskie Centrum Informacyjne na Litwie.

[3] Czesław Malewski, Rody i herby szlacheckie na Litwie, Nasza Gazeta.

[4] NarbuttN. Teodor NarbuttN., Rys historyczny ludu cygańskiego, polona.pl, 1830 [dostęp 2020-10-09] .

[1]

[2]

[3]

[4]