Teresa Lipowska

Teresa Lipowska

Data i miejsce urodzenia	14 lipca 1937 Warszawa
Zawód	aktorka
Współmałżonek	1) Aleksander Lipowski (rozwód) 2) Tomasz Zaliwski (1963−2006; jego śmierć)
Lata aktywności	od 1950
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Teresa Lipowska

8 lutego 2020

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Teresa Maria Lipowska-Zaliwska z domu Wittczak (ur. 14 lipca 1937 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.

Emil Karewicz i Teresa Lipowska w sztuce Teatru Nowego „Pułapka”. Warszawa, listopad 1979

Życiorys

Jest najstarszą córką urzędników, Marii z domu Niegowskiej i Eugeniusza Wittczaków^[1][2]. Pierwsze lata życia spędziła w Warszawie, po wojnie zamieszkała z rodziną w Łodzi^[3]. Wychowywała się z dwójką młodszego rodzeństwa, siostrą Elżbietą (1941–1990) i bratem Andrzejem (ur. 1945)^[4].

W dzieciństwie rozpoczęła naukę gry na fortepianie^[5], poza tym grała w przedstawieniach szkolnych i recytowała wiersze, a w wieku dziewięciu lat zadebiutowała na deskach teatru, grając królewnę-żabkę w spektaklu Za siedmioma górami wystawianym w Teatrze Lutnia w Łodzi^[6]. Mając 13 lat, debiutowała na ekranie jako statystka w filmie Pierwszy start Leonarda Buczkowskiego^[7].

W 1955 ukończyła średnią szkołę muzyczną w klasie fortepianu w Łodzi, dwa lata później ukończyła studia na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi^[8].

W latach 60. zaczęła występować w Teatrze Telewizji^[9], pracowała też w Teatrze Polskiego Radia^[10]. W latach 1957–1975 występowała w warszawskim Teatrze Ludowym, następnie do 1985 – w Nowym^[11]. Grała też w Teatrze Współczesnym^[12] i TM „Roma”^[13]. W latach 1985–1992 była etatową aktorką Teatru Syrena w Warszawie^[14], w którym kontynuowała pracę także po przejściu na emeryturę. Wiele lat była związana z kabaretem „Dudek”^[15].

Od 2000 występuje jako Barbara Mostowiak, nestorka rodu w serialu TVP2 M jak miłość^[16].

W 2007 obchodziła jubileusz 50 lat pracy zawodowej na scenie podczas benefisu w Teatrze Kwadrat w Warszawie^[17] oraz została jedną z bohaterek książki Siła codzienności Marzanny Graff^[18].

W 2010 została wyróżniona nagrodą Wielki Splendor przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia^[19].

W 2017 została uhonorowana Odznaką „Za Zasługi dla Miasta Łodzi”^[20]. Również w 2017 premierę miała książka pt. „Nad rodzinnym albumem”, będąca wywiadem z aktorką przeprowadzonym przez Ilonę Łepkowską^[21].

Życie prywatne

W 1957 poślubiła Aleksandra Lipowskiego^[22], operatora filmowego, z którym rozwiodła się po trzech latach małżeństwa^[23]. W grudniu 1963 wyszła za aktora Tomasza Zaliwskiego^[24]; ślubu udzielił im ks. Jan Twardowski^[25]. Byli małżeństwem aż do śmierci Zaliwskiego w 2006^[23]. Ma z nim syna Marcina^[26]. Mieszka na warszawskich Kabatach^[27].

Filmografia

Filmy

Rok	Tytuł	Rola	Uwagi
1950	Pierwszy start	junaczka	obyczajowy, reżyseria: Leonard Buczkowski
1956	Szkice węglem	pomocnica kucharki	obyczajowy, reżyseria: Antoni Bohdziewicz
	Nikodem Dyzma	kobieta towarzysząca złodziejowi w restauracji	komedia, reżyseria: Jan Rybkowski
1962	Spóźnieni przechodnie. Stary profesor	dziewczyna na rowerze	obyczajowy, reżyseria: Jerzy Antczak
1965	Piwo	barmanka we współczesności	krótkometrażowy, reżyseria: Stanisław Różewicz
	Sam pośród miasta	żona Pawła	psychologiczny, reżyseria: Halina Bielińska
1966	Sublokator	milicjantka Fredzia Kwaśniewska	komedia, reżyseria: Janusz Majewski
1967	Skok	kasjerka Anna Pielak	sensacyjny, reżyseria: Kazimierz Kutz
1968	Wniebowstąpienie	kobieta przed sklepem z wiadomością od Bukina	wojenny, reżyseria: Jan Rybkowski
	Hasło Korn	por. Krystyna Kacperska	szpiegowski, reżyseria: Waldemar Podgórski
1969	Rzeczpospolita babska	sierżant Danuta Pawlak	komedia, reżyseria: Hieronim Przybył
	Nowy	Barbara	komedia, reżyseria: Jerzy Ziarnik
1970	Przystań	Żeberkiewiczowa	obyczajowy, reżyseria: Paweł Komorowski
1971	Złote koło	porucznik Elżbieta Zalewska	sensacyjny, reżyseria: Stanisław Wohl
1972	Znak	żona	krótkometrażowy, reżyseria: Irena Kamieńska
1973	Profesor na drodze	Helena Grzegorkowa	komediodramat, reżyseria: Zbigniew Chmielewski
	Bułeczka	Szulcowa, matka Karola, sąsiadka Marczaków	dla dzieci, reżyseria: Anna Sokołowska
1974	Linia	Elżbieta Górczynowa	obyczajowy, reżyseria: Kazimierz Kutz
	Obrazki z życia. Dziewczyna i „Akwarius”	matka Bożeny	obyczajowy, reżyseria: Agnieszka Holland
1975	Noce i dnie	Stacha Łuczakówna	kostiumowy, psychologiczny, reżyseria: Jerzy Antczak
1978	Wśród nocnej ciszy	Helena Wańkowa	kryminał, reżyseria: Tadeusz Chmielewski
1979	Ty pójdziesz górą	Maria Konopnicka	biograficzny, reżyseria: Zygmunt Skonieczny
1980	Placówka	Jagna	obyczajowy, reżyseria: Zygmunt Skonieczny
	Dziewczyna i chłopak	ciocia Ola	przygodowy, reżyseria: Stanisław Loth
	Klucznik	żona klucznika	psychologiczny, reżyseria: Wojciech Marczewski
	Ballada o Januszku	Pola Karolakowa (sąsiadka Smoliwąsowej)[28]	etiuda, reżyseria: Ryszard Zatorski, Tomasz Snopkiewicz
1981	Kto ty jesteś	Halina, żona rencisty	cykl filmowy, reżyseria: Ryszard Filipski
1983	Podróż nad morze	dyrektorka pogotowia opiekuńczego	film drogi, reżyseria: Ryszard Rydzewski
	Marynia	Bigielowa	obyczajowy, reżyseria: Jan Rybkowski
	Katastrofa w Gibraltarze	Helena Sikorska	wojenny, reżyseria: Bohdan Poręba
1984	Alabama	matka Bożeny	obyczajowy, reżyseria: Ryszard Rydzewski
	Dłużnicy śmierci	gość na weselu „Wertepa”	dramat, reżyseria: Włodzimierz Gołaszewski
1986	A żyć trzeba dalej	żona kapitana Wenty[29]	psychologiczny, reżyseria: Roman Wionczek
1987	Zakole	pani Teresa	obyczajowy, reżyseria: Włodzimierz Olszewski
1988	Przeprawa	żona lubelskiego współpracownika Karola	wojenny, reżyseria: Wiktor Turow
1989	Qui vivra verra…	Maria Koszutska	biograficzny, reżyseria: Lucyna Smolińska
	Czarny wąwóz	gospodyni Ludwika (głos)	sensacyjny, reżyseria: Janusz Majewski
1990	Armelle	ciotka Jurka (głos)	obyczajowy, reżyseria: Jacek Lenczowski
1991	Kuchnia polska	dyrektorka szkoły	polityczny, reżyseria: Jacek Bromski
1993	Kraj świata	kobieta w kolejce po paszport	komedia, reżyseria: Maria Zmarz-Koczanowicz
1995	Tato	Jadwiga Fornalczyk	dramat, reżyseria: Maciej Ślesicki
1996	Pułkownik Bunkier	matka	dramat, reżyseria: Kujtim Çashku
1997	Sara	sprzedawczyni	sensacyjny, reżyseria: Maciej Ślesicki
	Przystań	matka Jana	dramat, reżyseria: Jan Hryniak
2009	Królowa śniegu	babcia	dramat obyczajowy, reżyseria: Maciej Michalski
2016	Za niebieskimi drzwiami	pani Cybulska	dla dzieci, reżyseria: Mariusz Palej
	Framed	matka (głos)	thriller, reżyseria: Piotr Śmigasiewicz
2023	Uwierz w Mikołaja	babcia Helenka[29]	film familijny, reżyseria: Anna Wieczur-Bluszcz

Źródło: Filmpolski.pl^[29].

Seriale telewizyjne

Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1964	Barbara i Jan	robotnica w zakładach im. Róży Luksemburg (odc. 1)	Hieronim Przybył, Jerzy Ziarnik
1970	Przygody psa Cywila	nauczycielka (odc. 7)	Krzysztof Szmagier
1973	Wielka miłość Balzaka	Olimpia Rossini (głos)	Wojciech Solarz
1973	Stawiam na Tolka Banana	kurator Turska (odc. 1, 5, 7)	Stanisław Jędryka
1974	Polizeiruf 110	Drau Fischer (odc. specjalny)	Heinz H. Seibert
1975	Dyrektorzy	siostra Szymanka (odc. 4)	Zbigniew Chmielewski
1976	Zezem Polskie drogi	żona właściciela nowego fiata kierowniczka szkoły podstawowej w Porytem	Janusz Zaorski Janusz Morgenstern
1977	Noce i dnie	Stacha Łuczakówna (odc. 4, 6)	Jerzy Antczak
1977	Lalka	Szperlingowa (odc. 1)	Ryszard Ber
1977	Dziewczyna i chłopak	ciocia Ola (odc. 2-3, 5-6)	Stanisław Loth
1978	Ślad na ziemi	Zofia Jasparska (odc. 5)	Zbigniew Chmielewski
1978	Rodzina Połanieckich	Bigielowa (odc. 1-2, 4-7)	Jan Rybkowski
1980	Tylko Kaśka	nauczycielka Piotrkowska (odc. 1-5)	Włodzimierz Haupe
1983–1986	Blisko, coraz bliżej	Teresa Pasternik-Wanota	Zbigniew Chmielewski
1984	Pan na Żuławach	Teosia Markowiczka	Sylwester Szyszko
1987	Ballada o Januszku	Pola Karolakowa (odc. 1-6, 8)	Henryk Bielski
1990	W labiryncie	pielęgniarka na oddziale doktora Kubiaka	Paweł Karpiński
1991–1992	Kuchnia polska	dyrektorka szkoły (odc. 1-3)	Jacek Bromski
1993–1994	Zespół adwokacki	Maria Malak (odc. 2-3, 9)	Andrzej Kotkowski
1995	Dom	pułkownikowa Poznańska (odc. 14)	Jan Łomnicki
1996–1998	Matki, żony i kochanki	Stefania Pawelec	Juliusz Machulski, Ryszard Zatorski
1997	13 posterunek	pani Lucynka, właścicielka psa Homera (odc. 5)	Maciej Ślesicki
1999–2000	Klan	mgr Helena Frączak (sezon 3)	różni
1998	Gosia i Małgosia	matka Gosi	Jerzy Gruza
2000–2001	Miasteczko	przyjaciółka babci Oli	Maciej Wojtyszko
2000, 2003	Miodowe lata	Hanna Halska z d. Kuczek (odc. 52, 116)
2000–nadal	M jak miłość	Barbara Mostowiak	różni
2003	Baśnie i bajki polskie	Czarownica / kruk (głos, odc. 3)	Artur Wrotniewski
2009	Na dobre i na złe	Jadwiga Białobrzeska (odc. 378)	Grzegorz Lewandowski
2010	Duch w dom	Krysia (odc. 6)	Maciej Dutkiewicz

Źródło: Filmpolski.pl^[29].

Słuchowiska radiowe

• 1964: Śpiąca królewna – wróżka #2
• 1973: O krasnoludkach i o sierotce Marysi – królowa Tatra

• 1976: Baśnie o Bolku i Lolku: Królowa Zima – Królowa Zima
• 1976: Pinokio – Wróżka
• 1978: Tomcio Paluch – Walentowa
• 1979: Calineczka – Chrabąszczowa
• 1984: Król Maciuś na wyspie bezludnej – nauczycielka (odc. 5)
• 1988: Los i łut szczęścia – Kobieta (odc. 2)
• 1988: Pies i wilk – Gospodyni
• 199?: Czarodziejski fikołek, czyli to nie moja sprawa – pani z jabłkami
• 199?: Doktor Żywago – Matka Borysa
• 1993−1994: Kajtuś czarodziej – Kobieta #1
• 1995: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
• 1996: Filip
• 1996: Fermenty
• 1997: Noc wigilijna – kuma II
• 1998: Chłopi – Wójtowa
• 1998: Nad Niemnem – Starzyńska, matka Janka Bohatyrowicza (odc. 12-13)
• 1999: Anna Karenina – Elżbieta Pietrowna (odc. 34)
• 1999: Złodziej – Matka
• 2000: Chata za wsią – Baba #1 (odc. 4)
• 2000: Maskarada
• 2001: Moralność pani Dulskiej
• 2002: Stara baśń – Jaga (odc. 2, 7)
• 2003: Przygody Dona Kichota – gospodyni (odc. 2-3, 23, 40)
• 2004: Przemiana – posługaczka
• 2008: Porządki – Sąsiadka
• 2010: Narrenturm – Megiera I
• 2011: Ostatnie życzenie – Babka (Kraniec świata)
• 2012: Boży bojownicy – Starucha
• 2016: Biblia Audio. Superprodukcja
• 2018-nadal: W Jezioranach – Stanisława Dobrowolska-Lepieszkowa^[30]

Polski dubbing

Spis sporządzono na podstawie materiału źródłowego^[29][31]:

• 1981–1990: Smerfy – Chlorinda
• 1983–1987: Fraglesy (druga wersja dubbingowa) – Wiedźma Ple-Ple
• 1986: Wielki mysi detektyw – pani Judson
• 1990: Pinokio – Wiedźma Rachela (odc. 6-7)
• 1990–1991: Muminki –
  • Filifionka,
  • mama Małej Mi
• 1990–1993: Zwariowane melodie
• 1990–1994: Super Baloo (pierwsza wersja dubbingowa) –
  • Luisa La Mur,
  • ciotka Luisa
• 1991: Czarnoksiężnik z Krainy Oz – Zła Czarownica z Zachodu
• 1991–1993: Powrót do przyszłości
• 1992: Kot w butach – różne głosy
• 1992: Nowe podróże Guliwera – Fozla
• 1992–1993: The Addams Family – Babcia
• 1992–1993: Goofy i inni (pierwsza wersja dubbingowa) – członkini jury w teleturnieju na najlepszą gospodynię domową
• 1992–1997: Kot Ik! – babcia (odc. 1)
• 1992: Kometa nad Doliną Muminków – Filifionka
• 1992: W 80 marzeń dookoła świata
• 1993: Tom i Jerry: Wielka ucieczka (pierwsza i druga wersja dubbingowa) – Ciotka Figg
• 1993: Pszczółka Maja – Klementyna (druga wersja dubbingu odc. 1-2)
• 1994: Niekończąca się opowieść III: Ucieczka z krainy Fantazji – żona Pożeracza Skał
• 1994: Przygody Myszki Miki i Kaczora Donalda (pierwsza wersja dubbingowa)
• 1994–1998: Spider-Man –
  • Anna Watson (pierwsza wersja dubbingowa),
  • Madame Web (pierwsza wersja dubbingowa),
  • Glory Grant (druga wersja dubbingowa, odc. 13, 42),
  • prezenterka telewizyjna (druga wersja dubbingowa, odc. 40)
• 1995: Tom i Jerry – Mamcia Dwa Buty
• 1995–1997: Freakazoid! – mama Dextera
• 1995: Babe – świnka z klasą – pani Hoggett
• 1996: 101 dalmatyńczyków – niania
• 1996–2000: W jeżynowym grodzie
• 1997: Zakochany kundel (druga wersja dubbingowa) – ciotka Sara
• 1997–2004: Johnny Bravo – pani Bravo
• 1997–1998: Przygody Olivera Twista
• 1997–1999: Tex Avery przedstawia – różne głosy
• 1998: Flintstonowie (trzecia wersja dubbingowa)
• 1998: Jetsonowie (druga wersja dubbingowa)
• 1998: Scooby Doo – organizatorka przyjęcia w Halloween (odc. 11)
• 1998: Eerie, Indiana: Inny wymiar – Matylda Lloyd
• 1998–2004: Atomówki – pani Malina
• 1998: Babe: Świnka w mieście – Esme Hoggett
• 1998: Dziewczynka z orzeszka – narrator
• 1998: Przygody Kuby Guzika – pani Miażdżący Ząb
• 1998: Mulan – babcia Fa
• 1998: Gargantua – Królowa Kiełbaska
• 1999–2002: Liga dżentelmenów
• 2000: Sali Mali – narratorka
• 2000: Uciekające kurczaki – Bunty
• 2000–2001: Przygody Kuby Guzika – pani Miażdżący Ząb
• 2000–2006: Kajtuś – narrator
• 2001: Zakochany kundel II: Przygody Chapsa – ciotka Sara
• 2001: Spirited Away: W krainie bogów – Zeniba
• 2001–2004: Samuraj Jack – jedno z żywiołów chroniących Kamień Neptuna
• 2002: Nowy Scooby Doo – Babcia Addams (odc. 3)
• 2004: Mulan II – babcia Fa
• 2005: Gwiazdka z Johnnym Bravo – pani Bravo
• 2006: Tom i Jerry: Piraci i kudłaci – Mama
• 2010: God of War: Duch Sparty – Tera
• 2010: Dom baśni – zła czarownica
• 2011: Koszmarny Karolek – Pani Kat-Toporska
• 2014: Pszczółka Maja – królowa
• 2017: Coco – prababcia Coco

Odznaczenia i nagrody

Odznaczenia

• 1977: Złoty Krzyż Zasługi
• 1984: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 2007: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[32]
• 2017: Odznaka „Za Zasługi dla Miasta Łodzi”^[33]
• 2023 Honorowy Medal 600-lecia Miasta Łodzi "za działania na rzecz rozwoju Łodzi przyznawane z okazji 600-lecia Miasta"^[34]

Nagrody

• 2004: nagroda „Tele Ekran” przyznana przez czytelników pisma „Tele Tydzień” za rolę Barbary Mostowiak w M jak miłość^[29]
• 2017: nagroda „Platynowa Telekamera 2017”^[35]

Przypisy

1. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 20–21.
2. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 55.
3. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 27.
4. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 24.
5. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 28.
6. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 30.
7. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 184.
8. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 72.
9. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 170–171.
10. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 169.
11. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 76.
12. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 155.
13. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 157.
14. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 160.
15. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 217.
16. Barbara Mostowiak – Teresa Lipowska. mjakmilosc.vod.tvp.pl. [dostęp 2021-01-28]. (pol.).
17. Warszawa. Teresa Lipowska 50 lat na scenie – e-teatr.pl.
18. Anna Ziółkowska: Rozmowa z nową mieszkanką ziemi płońskiej – aktorką, pisarką, dziennikarką, autorką bajek i spektakl. plonszczak.pl, 2008-04-08. [dostęp 2021-01-28]. (pol.).
19. Polskie Radio. Wielki Splendor – nagrody Teatru Polskiego Radia przyznane!. e-teatr.pl, 2010-12-06. [dostęp 2010-12-06].
20. Anna Gronczewska Nagrody dla łodzian. Rada Miejska przyznała Nagrody Miasta Łodzi oraz Odznaki „Za Zasługi dla Miasta Łodzi”. Wśród wyróżnionych znaleźli się m.in. Teresa Lipowska i raper Adam Ostrowski O.S.T.R. „Dziennik Łódzki” nr 112 (24553) wtorek 16 maja 2017 s. 5.
21. Michał Kurdupski: „Nad rodzinnym albumem” – nowa książka Ilony Łepkowskiej (fragment). wirtualnemedia.pl, 2017-05-13. [dostęp 2021-01-28]. (pol.).
22. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 82.
23. Teresa Lipowska w programie Krzysztofa Ibisza Zrozumieć kobietę, Polska, 2012, odc. 5.
24. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 98.
25. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 91.
26. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 38.
27. Łepkowska i Lipowska 2017 ↓, s. 116.
28. Ballada o Januszku (1987) – Pełna obsada – Filmweb. filmweb.pl. [dostęp 2016-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 sierpnia 2016)].
29. FilmPolski.pl – Teresa Lipowska. filmpolski.pl. [dostęp 2021-01-28]. (pol.).
30. W Jezioranach – Teatr Polskiego Radia – polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-02-19]  (pol.).
31. Teresa Lipowska. sfp.org.pl. [dostęp 2021-01-28]. (pol.).
32. 60-lecia Teatru Syrena w Warszawie. gazeta.pl, 2007-12-14. [dostęp 2012-12-16].
33. Redakcja, Nagrody Miasta Łodzi oraz Odznaki „Za Zasługi dla Miasta Łodzi” [ZDJĘCIA] [online], Łódź Nasze Miasto, 15 maja 2017 [dostęp 2020-12-29]  (pol.).
34. https://muzeum-lodz.pl/trwaja-rozdania-medali-z-okazji-600-lecia-lodzi/
35. Telekamery „Tele Tygodnia” 2017: oto zwycięzcy. kultura.onet.pl, 2017-01-30. [dostęp 2021-01-28]. (pol.).

Bibliografia

• Teresa Lipowska w bazie IMDb (ang.)
• Teresa Lipowska w bazie Filmweb
• Teresa Lipowska w bazie filmpolski.pl
• Teresa Lipowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
• Ilona Łepkowska, Teresa Lipowska: Nad rodzinnym albumem. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2017. ISBN 978-83-245-8266-2.
• Teresa Lipowska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Teresa Lipowska – relacja biograficzna. Ośrodek Karta
• Teresa Lipowska na zdjęciach w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 000000011150750X
• VIAF: 162130147
• LCCN: nr94000407
• GND: 1062190335
• PLWABN: 9810576048505606
• NUKAT: n2007151789

Encyklopedie internetowe:

• ETP: 620

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 111661