Tibor Harsányi (ur. 27 czerwca 1898 w Magyarkanizsa, zm. 19 kwietnia 1954 w Paryżu[1][2][3]) – węgierski kompozytor i pianista.
Studiował w Akademii Muzycznej w Budapeszcie, gdzie jego nauczycielami byli Zoltán Kodály (kompozycja) i Sándor Kovács (fortepian)[1][2][3]. W 1923 roku osiadł w Paryżu[1][2][3]. Wspólnie z m.in. Aleksandrem Tansmanem, Aleksandrem Czeriepninem i Marcelem Mihalovici tworzył grupę zwaną École de Paris, skupiającą kompozytorów obcego pochodzenia[1][3]. Koncertował w krajach europejskich, wykonując muzykę własną i innych członków grupy[1]. Był też animatorem założonego przez Pierre’a-Octave Ferrouda stowarzyszenia Triton, propagującego współczesną muzykę kameralną[1][3]. Podczas II wojny światowej przebywał na południu Francji[1]. Po 1945 roku wznowił działalność koncertową[1]. Jego utwory wykonano na festiwalach Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Londynie (1946) i Salzburgu (1952)[1]. W 1950 roku otrzymał Prix Italia za operę radiową lllusion[1].
Tworzył muzykę osadzoną w tradycjach francuskich, o klarownej formie[1]. W niektórych utworach wykorzystywał elementy węgierskiego folkloru muzycznego, które jednak nie odgrywały roli decydującej w budowaniu tematów[1]. W swoich kompozycjach opierał się na drobnych formach motywicznych o ostrych konturach, posługiwał się dysonansową harmoniką, choć ujętą w ramy tonalne[1]. Od początku lat 20. XX wieku w niektórych utworach wprowadzał elementy zaczerpnięte z muzyki jazzowej[1].
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory orkiestrowe
- Suita (1927)
- Uwertura symfoniczna (1929)
- Aria, cadence et rondo na wiolonczelę i orkiestrę (1930)
- Concertstück na fortepian i orkiestrę (1930)
- La joie de vivre (1933)
- Suite hongroise (1935, nowa wersja 1940)
- Koncert skrzypcowy (1941)
- Concertino na 2 skrzypiec i orkiestrę kameralną (1941)
- Sérénade na trąbkę i orkiestrę smyczkową (1943)
- Figures et rythmes (1945)
- Danses variées (1945)
- Divertissement français (1946)
- Rhapsodie burlesque (1948)
- Symphonie en ut (1951)
Utwory kameralne
- Sonatina na skrzypce i fortepian (1918)
- 2 kwartety smyczkowe (I 1925, II 1935, nowa wersja 1943)
- 3 pièces na skrzypce i fortepian (1926)
- Sonata na skrzypce i fortepian (1926)
- Trio fortepianowe (1926)
- Duo na skrzypce i wiolonczelę (1926)
- Nonet na 5 instrumentów dętych i kwartet smyczkowy (1927)
- Sonata na wiolonczelę i fortepian (1928)
- Concertino na fortepian i kwartet smyczkowy lub orkiestrę smyczkową (1931)
- Trio smyczkowe (1934)
- Rapsodia na wiolonczelę i fortepian (1938)
- koncert poranny Piquenique na 2 skrzypiec, wiolonczelę, kontrabas, fortepian i perkusję (1951)
- Sonata na altówkę i fortepian (1954)
Utwory fortepianowe
- 4 morceaux (1924)
- La semaine (1924)
- Rapsodia (1924)
- Novelette (1925)
- Sonata (1926)
- 2 burlesques (1927)
- 5 préludes brefs (1928)
- Rythmes (1929)
- Suite brève (1930)
- 5 études rythmiques (1934)
- Pastorales (1934)
- 3 pièces lyriques (1944)
- 3 impromptus (1952)
Utwory wokalno-instrumentalne
- Cantate de Noël na chór, flet i orkiestrę smyczkową (1939)
Opery
- opera kameralna Les Invités (wyst. Gera 1930)
- opera radiowa Illusion (wyst. Paryż 1949)
Balety
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 81. ISBN 83-224-0453-0.
- ↑ a b c d Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1469. ISBN 978-0-02-865528-4.
- ↑ a b c d e The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 360. ISBN 0-674-37299-9.