Tyniec Mały

Ten artykuł dotyczy wsi w gminie Kobierzyce. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Tyniec.

Tyniec Mały

wieś
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wrocławski
Gmina	Kobierzyce
Wysokość	148 m n.p.m.
Liczba ludności (2023)	2040[2]
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	55-040[3]
Tablice rejestracyjne	DWR
SIMC	0875610
Położenie na mapie gminy Kobierzyce Tyniec Mały
Położenie na mapie Polski Tyniec Mały
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Tyniec Mały
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego Tyniec Mały
51°01′13″N 16°55′11″E/51,020278 16,919722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Tyniec Mały (niem. Klein Tinz) – wieś w Polsce położona 14 km od Wrocławia. Leży w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Kobierzyce.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Demografia

Według Raportu o Stanie Gminy Kobierzyce z 2023 r. Tyniec Mały liczył 2040 mieszkańców. Jest czwartą co do wielkości miejscowością gminy Kobierzyce.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XII wieku. Kolejny zapis dotyczący wsi pochodzi z roku 1204, w którym Henryk Brodaty m.in. zwolnił posiadłości klasztoru Najświętszej Marii Panny na Piasku od daniny na prawie polskim iure polonico zwanej podworowem^[4]. Miejscowość została wymieniona w tym łacińskim dokumencie w staropolskiej, zlatynizowanej formie Tynech^[4]. W kolejnym dokumencie z 1217 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza miejscowość wymieniona jest w formie Tynec^[5], a w roku 1223 Thyncz^[6]. Wzmiankowana w łacińskim dokumencie z 1250 roku wydanym przez papieża Innocentego IV w Lyonie gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Tynec”^[7]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Tintz commenda^[8]. Nazwa pochodzi od wyrazu tyn, oznaczającego płot, ogrodzenie. Nazwa Tyniec symbolizowała osadę obronną ogrodzoną ostrokołem z drzewa (pale sosnowe).

24 stycznia 1945 we wsi zatrzymała się kolumna więźniów w trakcie Marszu śmierci Fünfteichen - Gross Rosen. Niemieccy strażnicy zamordowali tu kilkadziesiąt osób. Zwłoki 51 ofiar ekshumowano w roku 1975 i przeniesiono na Cmentarz Żołnierzy Polskich we Wrocławiu, a w miejscu mordu postawiono pomnik.

W czasach Polski Ludowej, do połowy lat 80. przez miejscowość przebiegała droga międzynarodowa E83^{[9][10][11][12]}.

W 2006 roku miejscowość obchodziła 800-lecie istnienia.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[13]:

• kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jednonawowy, murowany, zbudowany w 1516 r. - XVI w. w stylu gotyckim, wnętrze barokizowane w 1752 r. - drugiej połowie XVIII w. (np. ambona, ołtarz główny). Z czasów budowy pochodzi późnogotyckie sakramentarium datowane na 1516 r. Na ołtarzu głównym najstarsza w Polsce figura Matki Boskiej Fatimskiej z 1936 roku - fundator - baronowa Maria Josefha von Ruffer, ostatnia właścicielka majątku ziemskiego w Tyńcu Małym, ul. Kościelna 5

inne zabytki:

• monolitowa kapliczka słupowa, późnośredniowieczna, na skwerze przed kościołem^[14]
• tablica pamiątkowa na cmentarzu w Tyńcu Małym
• nieistniejący krzyż z Chrystusem malowanym na blasze^[15]

• 
  Tablica pamiątkowa na cmentarzu w Tyńcu Małym

Przemysł

W pobliżu wsi są fabryki LG Group (LG Display, LG Electronics, LG Chem, LG Innotek), Dong Seo Display, Dong Yang Electronics, Toshiby i wielu innych firm, głównie z branży elektronicznej i AGD.

Zobacz też

• Tyniec
• Tyniec Legnicki
• Tyniec nad Ślęzą

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142150
2. Raport O STANIE gminy kobierzyce [online], ugk.pl [dostęp 2024-04-26] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1323 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Grünhagen 1866 ↓, s. 69.
5. Grünhagen 1866 ↓, s. 98.
6. Grünhagen 1866 ↓, s. 117.
7. Grünhagen 1866 ↓, s. 280.
8. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 181. ISBN 978-83-910595-2-4.
9. Atlas samochodowy Polski 1:500 000. Wyd. IV. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1965, s. 93.
10. Atlas samochodowy Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 94. ISBN 83-7000-017-7.
11. Hegi Gyula, Domokos György: Europe L’Europe Europa Европа Road atlas Atlas Routier Autoatlas Атлас автомобильных дорог. Budapeszt: Cartographia Budapest, 1981. ISBN 963-350-412-0. Brak numerów stron w książce
12. Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. IX. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1984, s. 94.
13. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 233. [dostęp 2012-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
14. Michał Zalewski: Kamienna kapliczka słupowa w Tyńcu Małym koło Wrocławia. kapliczki.org.pl. [dostęp 2020-10-22].
15. Krzyż z Chrystusem z blachy w Tyńcu Małym. Kapliczki, krzyże i figury przydrożne, 2019. [dostęp 2020-05-10]. (pol.).

Bibliografia

• ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866  (niem.).
• Czesław Cetwiński, Zabytki architektury w województwie wrocławskim, Wyd. Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, 1987
• Marta Miniewicz, Dorota Waligóra, Marcin Wolny, Kobierzyce przewodnik po gminie, Kobierzyce 2006 ISBN 978-922-822-8
• M. Wieteska, 2008: Marsz Śmierci. 29 I 2008

Linki zewnętrzne

• Strona miejscowości