Uno Cygnaeus
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
pedagog |
Uno Cygnaeus (ur. 12 października 1810 w Hämeenlinna, zm. 2 stycznia 1888 w Helsinkach) – fiński pedagog, działacz oświatowy[1] i reformator szkolnictwa, kapelan[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył gimnazjum w Hämeenlinna (szw. Tavastehus) w 1827, następnie uczęszczał na Uniwersytet Helsiński, zdobywając tytuł magistra w 1836. Później spędził dwa lata jako asystent pastora i kapelana więziennego w Wyborgu, nauczając także w tym czasie w prywatnej szkole. W 1840 został kapelanem na Alasce, w kolonii handlowej Sitka, gdzie głębokie wrażenie wywarły na nim dysproporcje między handlowcami a ubogimi autochtonami, handlującymi m.in. futrami[2].
W 1845 powrócił do Europy i przez następne dwanaście lat był kierownikiem fińskiej szkoły w Sankt Petersburgu. W tym okresie prowadził badania nad dorobkiem Johanna Heinricha Pestalozziego oraz Friedricha Fröbla i ich doktrynami pedagogicznymi. Na ich bazie rozwinął własne pomysły edukacyjne[2].
W 1856, kiedy car Aleksander II zapowiedział całkowitą reorganizację szkół podstawowych w Wielkim Księstwie Finlandii, wykorzystał okazję na zrealizowanie swoich pomysłów. Przedstawił rozwinięty przez siebie projekt reformy szkolnictwa, którą później uosabiał, w krótkiej pracy Strodda Tankar. W 1863 został dyrektorem nowego seminarium fińskiego w Jyväskylä, które to stanowisko piastował aż do śmierci[2].
Koncepcje
[edytuj | edytuj kod]Skoncentrował swój program nauczania na pracach ręcznych, czerpiąc z pomysłu Fröebla na wprowadzenie do zajęć szkolnych takich czynności, jak tkanie, robótki ręczne, układanie form z papieru, praca z piaskiem, gliną, czy zabawy kolorem w przedszkolu. Rozszerzył jednak koncepcję froebelowską o prace rolnicze, ogrodnictwo, prace w metalu i drewnie oraz zbiorowe wyplatanie koszyków nazywane veisto lub sloyd (z języka szwedzkiego slöjd – prace ręczne). W wyniku starań Cygnaeusa autonomiczne władze fińskie w 1866 wprowadziły obowiązkowy system sloydów dla chłopców we wszystkich szkołach wiejskich i dla nauczycieli płci męskiej w instytucjach szkoleniowych. W 1872 rząd rozszerzył ten system na szkoły miejskie i utworzył w Naäs szkołę Sloyd, dla szkolenia kadr nauczycielskich. Druga szkoła, nazywana Sloyd Seminarium, została założona w 1875[2].
Pomysł szkolenia z zakresu robót ręcznych rozprzestrzenił się najpierw na Szwecję, potem na Francję, Niemcy, Anglię, Indie, Chile i Stany Zjednoczone, gdzie utrzymuje się do dziś wraz z ekonomią domową, jako część programu nauczania w niektórych szkołach[2].
W Polsce idee Cygnaeusa wykorzystał Władysław Przanowski w kształceniu nauczycieli prac ręcznych w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie[3][4][5][6][7][8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Cygnaeus Uno, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-01-26].
- ↑ a b c d e f Uno Cygnaeus, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
- ↑ slojd, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-12-13].
- ↑ W. Ambroziewicz, Władysław Przanowski i jego dzieło. Warszawa: PZWS, 1964, s. 89, 135;
- ↑ P. Gołdyn, Wkład Wielkopolan wschodnich w rozwój oświaty w Polsce w pierwszej połowie XX wieku. Wybrane przypadki. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” T. 35: 2016 nr 4, s. 172;
- ↑ T. Aleksander, Wykorzystanie pracy do stymulowania rozwoju dzieci i młodzieży w systemach wychowawczych XX wieku. „Horyzonty Wychowania” 2015 vol. 14 nr 30, s. 42;
- ↑ H. Thorbjörnsson, Swedish educational sloyd – an international success. „Tidskrift för Lärarutbildning och Forskning” 2006 nr 2/3, s. 24;
- ↑ K. Jakubiak, Społeczny i wychowawczy sens pracy oraz wychowania gospodarczego Polaków od XVIII wieku do początków XX wieku. „Labor et Educatio” 2013 nr 1, s. 10-11.