Włodzimierz Tetmajer

Włodzimierz Tetmajer
Włodzimierz Przerwa-Tetmajer
Ilustracja
Włodzimierz Tetmajer (przed 1911)
Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1861
Harklowa

Data i miejsce śmierci

26 grudnia 1923
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Gwiazda Górnośląska Odznaka pamiątkowa „Stanęli w Potrzebie 1920”
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Włodzimierz Tetmajer wraz z synami, w tym Janem Kazimierzem
Panteon Wielkich Polaków, polichromia na sklepieniu kaplicy królowej Zofii pw. św. Trójcy, katedra na Wawelu
Alegoria Polski umarłej (1909), katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu
Polichromia na sklepieniu prezbiterium kościoła Bożego Ciała w Bieczu
Cmentarz Bronowicki.
Grób Włodzimierza Tetmajera i jego żony Anny oraz grób i pomnik ich syna Jana Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
Włodzimierz Tetmajer z rodziną
Dworek Tetmajera w Bronowicach od 1903 w wyremontowanym dworku pofranciszkańskim powyżej Rydlówki (fot. 2011)
Portret Tetmajera autorstwa Stanisława Wyspiańskiego (1899)

Włodzimierz Przerwa-Tetmajer (ur. 31 grudnia 1861 w Harklowej, zm. 26 grudnia 1923 w Krakowie[1]) – polski malarz i grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski[2]; polityk (działacz ludowy i niepodległościowy). Brat przyrodni poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się jako syn Adolfa Tetmajera i jego pierwszej żony, Leonii z Krobickich[3]. W latach 1875–1886 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, następnie krótko w Wiedniu, w latach 1886–1889 w Monachium i w Académie Colarossi w Paryżu oraz w latach 1889–1895 na Oddziale Kompozycyjnym, kierowanym aż do śmierci w 1893 roku przez Jana Matejkę[4][5][6].

W 1890 roku ożenił się z Anną Mikołajczykówną, córką chłopa z Bronowic, gdzie zamieszkali w drewnianym, krytym strzechą domu. Częstym gościem Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach był poeta Lucjan Rydel, który za żonę wybrał sobie siostrę Anny Tetmajerowej, Jadwigę Mikołajczykównę. Uroczystości weselne tej pary (20 listopada 1900 roku w domu Tetmajerów[7]) zostały przedstawione w dramacie Wesele Stanisława Wyspiańskiego; Tetmajer został w nim uwieczniony jako Gospodarz[8]. Na osobie Włodzimierza Tetmajera wzorowana była także postać głównego bohatera noweli Bajecznie kolorowa (1897) I. Maciejowskiego-Sewera[9]. Był członkiem Ligi Narodowej[10].

Był członkiem Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie w 1894[11]. W 1911 roku Włodzimierz Tetmajer został posłem do parlamentu austriackiego z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego. Członek tymczasowego zarządu Polskiego Skarbu Wojskowego w 1912[12]. W grudniu 1913 roku, w trakcie rozłamu w PSL opowiedział się po stronie orientacji solidarystycznej i niepodległościowej. Członek Wydziału Finansowego Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[13]. Był współzałożycielem PSL „Piast”. Był także współtwórcą „Strzelca” i organizował jego ćwiczenia w Bronowicach. W dniach 25–26 sierpnia 1912 roku uczestniczył w zjeździe irredentystów w Zakopanem. Wszedł do zarządu Polskiego Skarbu Wojskowego. W dniu 10 listopada 1912 roku przewodniczył obradom założycielskiego zebrania Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, a następnie uczestniczył w jej pracach.

Członek Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914 roku[14]. Po wybuchu wojny został delegowany do Naczelnego Komitetu Narodowego. W dniu 28 października 1918 roku wszedł w skład Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. W styczniu 1919 roku wyjechał na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie wraz z Mikołajem Reyem pośredniczył w negocjacjach między zespołem Romana Dmowskiego a przedstawicielami Józefa Piłsudskiego. W okresie wojny polsko-bolszewickiej działał w Komitecie Obrony Państwa na terenie Małopolski Zachodniej jako kierownik sekcji propagandy, pełnomocnik warszawskiej Rady, a wreszcie prezes[15]. Na początku kwietnia 1919 został mianowany przez Ministra Kultury i Sztuki delegatem przy Generalnym Delegacie w Krakowie[16].

Włodzimierz Tetmajer zaprojektował także odznakę oficerską Związków Strzeleckich (tzw. parasol)[17].

Najsłynniejszym czynem politycznym Włodzimierza Tetmajera była zgłoszona przez niego rezolucja uchwalona przez Koło Polskie w parlamencie wiedeńskim, a następnie 28 maja 1917 roku przez tzw. „Koło Sejmowe” w Krakowie stwierdzająca, że jedynym dążeniem narodu polskiego jest odzyskanie niepodległej zjednoczonej Polski z dostępem do morza[18][19][20][21].

Był naczelnikiem wydziału wojskowego Polskiej Komisji Likwidacyjnej w 1918 roku[22].

Na życzenie Józefa Piłsudskiego wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego w 1919 roku. Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami politycznymi i dyplomatycznymi[23]. Był przewodniczącym Komitetu Obrony Państwowej w Krakowie od 20 sierpnia 1920 roku[24].

W 1921 roku założył w Wąbrzeźnie Polski Instytut Narodowy, mający bronić spraw polskich na Pomorzu.

Aktem nominacyjnym z dnia 2 sierpnia 1921 roku naczelnik państwa Józef Piłsudski „na zasadzie art. 6 Ustawy z dn. 4 lutego 1921 r. o ustanowieniu Orderu Odrodzenia Polski” powołał Włodzimierza Tetmajera w charakterze członka do Kapituły tegoż Orderu[25].

Włodzimierz Przerwa-Tetmajer został pochowany w dniu 30 grudnia 1923 roku na cmentarzu na Pasterniku w Bronowicach Wielkich (obecnie w granicach administracyjnych Krakowa)[26][27]. Według relacji z przełomu 1923/1924 pogrzeb odbył się 29 grudnia 1923 w Bronowicach Małych (mszę żałobną odprawił ks. Czesław Wądolny, a nad grobem przemawiali Wincenty Wodzinowski i Bolesław Pochmarski)[28].

W 1890 ożenił się z Anną Mikołajczyk[29][30]. Anna Tetmajerowa była pierwowzorem postaci Gospodyni z Wesela autorstwa Stanisława Wyspiańskiego[31]. Mieli córki: Jadwigę (po mężu Naimska)[32], Juliannę Annę zwaną Hanką (1893–1985, od 1923 żona mjr. Stefana Felsztyńskiego)[33][34], najmłodszą Krystynę[35][36]. Podczas II wojny światowej jego żona i najmłodsza córka Krystyna wraz z mężem inżynierem leśnikiem, zostali deportowani przez sowietów w głąb ZSRR, a po odzyskaniu wolności żona i córka (mąż Krystyny i córeczka zmarli w ZSRR) przebywały w Persji, Indiach[35]. W późniejszych latach żona Tetmajera osiadła w krakowskich Bronowicach, gdzie zmarła[35]. Córka Krystyna wyszła powtórnie za mąż za Zbigniewa Skąpskiego[37], żyła w latach 1911–2009[35][38].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Malował głównie wiejskie sceny rodzajowe (Zaloty[39], Święcone w Bronowicach[40], Żeńcy, Orka), a także pejzaże, polichromie kościelne (m.in. w kaplicy królowej Zofii[41] w katedrze na Wawelu, w katedrze w Sosnowcu, w kaplicy Pod Orłami w katedrze św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu, kolegiacie Bożego Ciała w Bieczu, bazylice Matki Bożej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej, kaplicy św. Jana Nepomucena w kościele Mariackim w Krakowie)[42].

Od 1897 roku Włodzimierz Tetmajer był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, następnie grupy Zero, a także założycielem Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana. W 1892 roku Tetmajer otrzymał od grona profesorskiego Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie złoty medal dla wybitnych studentów oraz roczne stypendium do Włoch. W 1893 roku obrazy artysty wysłano wraz z innymi płótnami na Wystawę światową do Chicago, a w 1894 roku do San Francisco. Zostały wyróżnione srebrnymi medalami[43]. W 1897 roku Włodzimierz Tetmajer wstąpił do wiedeńskiego stowarzyszenia artystów Secesja[44]. W 1900 roku na Wystawie światowej w Paryżu Włodzimierz Tetmajer otrzymał jeden ze srebrnych medali przyznanych polskim malarzom (m.in. Jackowi Malczewskiemu i Leonowi Wyczółkowskiemu)[45][46]. W 1909 roku wspólnie z malarzem Józefem Uprką był inicjatorem zorganizowania wystawy sztuki polskiej i czeskiej w Hodoninie na Morawach[47]. Wraz z Wincentym Wodzinowskim i Kasprem Żelechowskim współtworzył komitet organizacyjny Pierwszej Wystawy Niezależnych, która miała miejsce w 1911 roku – była to jedna z ważniejszych wystaw malarza, jak i ówczesnego krakowskiego środowiska artystycznego. Włodzimierz Tetmajer napisał wstęp do katalogu tej wystawy, który oceniono wówczas jako „rewolucyjny”[48]. W 1911 roku Włodzimierz Tetmajer otrzymał od Akademii Umiejętności nagrodę za całokształt działalności artystycznej[49].

Włodzimierz Tetmajer, znany z zamiłowania do tematyki wiejskiej, współpracował z Janem Styką i Wojciechem Kossakiem przy tworzeniu Panoramy Racławickiej (przede wszystkim przy malowaniu postaci chłopów i scen rodzajowych wokół Dziemięrzyc)[50][51].

Działalność literacka Włodzimierza Tetmajera obejmuje m.in. tom utworów prozą Noce letnie[52] (wyd. 1902, m.in. opowiadanie W noc majową), poemat epicki Racławice (wyd. 1916), tom utworów publicystycznych Silva rerum (wyd. 1914), tom poezji Marsz Skrzyneckiego (wyd. 1916) oraz poświęcony pamięci porucznika 8 pułku ułanów Jana Kazimierza Przerwy-Tetmajera[53], który poległ 28 lipca 1920 pod Stanisławczykiem w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, tom poezji Przeznaczenie. Syna mojego pamięci (wyd. pośmiertnie, 1926). Dramat Tetmajera pt. Piast, drukowany we fragmentach w Epitaphium Ignacego Maciejowskiego Sewera (druk UJ 1902), został wystawiony w 1916 na scenie Teatru Miejskiego w Krakowie za dyrekcji L. Rydla[54].

Włodzimierz Tetmajer opracował Gody i Godnie Święta, czyli okres Świąt Bożego Narodzenia w Krakowskiem wydane w 1898 roku przez Komisję Antropologiczną Akademii Umiejętności w Krakowie oraz wydany w 1907 roku Słownik bronowicki (Zbiór wyrazów i wyrażeń używanych w Bronowicach pod Krakowem)[55].

Włodzimierz Tetmajer projektował scenografie do przedstawień Teatru Miejskiego w Krakowie: Złotej Czaszki, Kordiana (1899) i Snu srebrnego Salomei (1900) J. Słowackiego, Betlejem polskiego L. Rydla (1905), Rycerzy północy H. Ibsena (1907) i Kościuszki pod Racławicami W. L. Anczyca (1911)[56], a także robił ilustracje do książek m.in. do Galicji przedstawionej słowem i ołówkiem (1892) oprac. przez B. Limanowskiego[57], Biedronie Sewera (wyd. nakładem K. Grendyszyńskiego, Petersburg 1896), Poezyi Katulla (wyd. Druk W. L. Anczyca, Kraków 1898), Zawiszy Czarnego K. Tetmajera (wyd. Gebethner i Spółka, 1901), Betleem Polskiego L. Rydla (wyd. D. E. Friedlein, Kraków 1906).

Włodzimierz Tetmajer walnie przyczynił się do rozwinięcia talentu Antoniego Kucharczyka – wiejskiego poety-samouka. Napisał też przedmowę do jego książki.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Rysunek maski pośmiertnej Włodzimierza Tetmajera wykonał jego zięć Stefan Felsztyński[33].

Zorganizowano wystawą prac Włodzimierza Tetmajera, otwartą 1 lutego 1924 w salach pałacu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie[33].

Włodzimierz Tetmajer został patronem Szkoły Podstawowej nr 50 w Krakowie – Bronowicach Małych[58].

Fundacja im. Karola Eugeniusza Lewakowskiego, pierwszego prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego, ustanowiła Nagrodę im. Włodzimierza Tetmajera. Laureatami nagrody byli m.in. Elżbieta i Zbigniew Konstanty, Maria Rydlowa (kustosz Muzeum w Bronowicach) i Janusz Gmitruk (dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego)[59].

12 grudnia 2013 Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę[60] w sprawie uczczenia pamięci Włodzimierza Przerwy-Tetmajera w 90. rocznicę jego śmierci[61][62]. Uchwałą Senatu RP X kadencji z 29 listopada 2022, rok 2023 ustanowiono „Rokiem Włodzimierza Przerwy-Tetmajera”[63] w związku z 100. rocznicą jego śmierci[64].

Włodzimierz Tetmajer w filmie

[edytuj | edytuj kod]

W 1972 r. Andrzej Wajda zrealizował film Wesele, w którym w rolę Gospodarza (Włodzimierza Tetmajera) wcielił się Marek Walczewski.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Józef Dużyk, „Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze”, wydanie II poszerzone, Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 1998, s. 364, 366.
  2. ↑ Krystyna Jabłońska, „Ostygłe emocje”, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1987, s. 198–212.
  3. ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  4. ↑ J. Dużyk, „Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze”, Wyd. II poszerzone, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 1998, s. 60, 63.
  5. ↑ M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer 1862–1923”, Wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 90–91.
  6. ↑ L. Pośpiechowa, „Twórczość literacka Włodzimierza Tetmajera”, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974, s. 16.
  7. ↑ „Dwory polskie. Najpiękniejsze posiadłości ziemskie”, tekst: M. Pielesz, redaktor prowadzący: D. Konior, wyd. II, Wydawnictwo Dragon Sp. z o.o., Bielsko-Biała 2011, s. 44–45.
  8. ↑ Tadeusz Boy-Żeleński, „Plotka o «Weselu» Wyspiańskiego”, w: „Boy o Krakowie”, opr. Henryk Markiewicz, wyd. II przejrzane i uzupełnione, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974, s. 379–395.
  9. ↑ Epoki literackie 8. Modernizm, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 249.
  10. ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 586.
  11. ↑ Pamiętnik Sokoła Krakowskiego 1885-1896, Kraków 1896, s. 38.
  12. ↑ Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, w: „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 84.
  13. ↑ Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, w: „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 94.
  14. ↑ Józef Musiałek, Rok 1914. Przyczynek do dziejów brygady Józefa Piłsudskiego, Kraków 1915, s. 20.
  15. ↑ R. Węgrzyniak, „Encyklopedia «Wesela» Stanisława Wyspiańskiego”, wyd. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Kraków 2001 r., s. 147.
  16. ↑ Mianowania przedstawicieli ministerstw przy Gen. delegacie w Krakowie. „Ilustrowany Dziennik Polski”, s. 5, nr 60 z 1919. 
  17. ↑ „Legenda Legionów. Opowieść o Legionach oraz ludziach Józefa Piłsudskiego”, opr. zbiorowe, wyd. Demart SA, Warszawa 2008, s. 14, 382.
  18. ↑ J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, „: Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998, wyd. II poszerzone, s. 310–313.
  19. ↑ „Powstanie II Rzeczypospolitej: wybór dokumentów 1866–1925” pod red. Haliny Janowskiej i Tadeusza Jędruszczaka, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1981, s. 340.
  20. ↑ Janusz Cisek, Marek Cisek, „Do niepodległości”, wyd. Świat Książki, Warszawa 2008, s. 22.
  21. ↑ Włodzimierz Tetmajer (Wspomnienie pozgonne), w: Tygodnik Illustrowany z 12 stycznia 1924, s. 23.
  22. ↑ Rok 1918 we wspomnieniach mężów stanu, polityków i wojskowych, Warszawa 1987, s. 32.
  23. ↑ Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 16, 25.
  24. ↑ Obrona państwa w 1920 roku, Warszawa 1923, s. 475.
  25. ↑ Włodzimierz Przerwa-Tetmajer „W noc wigilijną”, opracowanie i wstęp Józef Dużyk, Biblioteka Stowarzyszenia Autorów Polskich tom III, seria: Nieznane rękopisy, Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza „Exartim”, Bochnia – Kraków 1992, s. 14 (fotokopia aktu nominacyjnego).
  26. ↑ Stanisław A. Młodzianowski, „Pogrzeb ś.p. Włodzimierza Tetmajera” w: „Bronowickie zeszyty historyczno-literackie. Zeszyt 18. Numer poświęcony Włodzimierzowi Tetmajerowi z okazji 80 rocznicy śmierci”, Towarzystwo Przyjaciół Bronowic, Kraków listopad 2003 r., s. 44–45.
  27. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Włodzimierz Tetmajer. rakowice.eu. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  28. ↑ Pogrzeb śp. Włodzimierza Tetmajera. „Nowości Illustrowane”. Nr 1, s. 4, 5 stycznia 1924. 
  29. ↑ Stanisław Dziedzic. Włodzimierz Przerwa-Tetmajer : w dziewięćdziesięciolecie śmierci artysty i polityka. „Niepodległość i Pamięć”. Nr 21/3-4, s. 18, 2014. 
  30. ↑ Anna Tetmajer (Mikołajczyk). geni.com. [dostęp 2019-07-27].
  31. ↑ Stanisław Dziedzic. Włodzimierz Przerwa-Tetmajer : w dziewięćdziesięciolecie śmierci artysty i polityka. „Niepodległość i Pamięć”. Nr 21/3-4, s. 24, 2014. 
  32. ↑ Jadwiga Naimska (Tetmajer). geni.com. [dostęp 2019-07-27].
  33. ↑ a b c Uczczenie pamięci Włodzimierza Tetmajera. „Nowości Illustrowane”. Nr 6, s. 2, 9 lutego 1924. 
  34. ↑ Monika Śliwińska, Panny z Wesela, wyd. Kraków 2020, s. 492, 593.
  35. ↑ a b c d Maria Komornicka. Spotkanie z Panią Tetmajerową. „Wiadomości”. Nr 32 (1793), s. 3, 10 sierpnia 1980. 
  36. ↑ Rydel nie był pajacem. wyborcza.pl, 2001. [dostęp 2019-07-27].
  37. ↑ Zofia z Odrowąż-Pieniążków Skąpska: „Dziwne jest serce kobiece...” Wspomnienia galicyjskie. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 2019, s. 21, 191. ISBN 978-83-07-03451-5.
  38. ↑ Krystyna Tetmajer-Skąpska - Honorowym Członkiem Towarzystwa Przyjaciół Bronowic. bibliografia.malopolska.pl. [dostęp 2019-07-27].
  39. ↑ „Malarstwo polskie”, kierownik red. encyklopedii PWN Danuta Borowska-Mostafa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2009, s. 156.
  40. ↑ Beata Jankowiak-Konik, „Poznajemy. Malarstwo polskie”, wyd. Demart SA, Warszawa 2011, s. 46–49.
  41. ↑ Kazimierz Kuczman, „Wawel. Przewodnik z fotografiami Janusza Podleckiego”, Wydawnictwo „Karpaty” – Andrzej Łączyński, Kraków 1999, s. 103.
  42. ↑ Ks. Józef Andrzej Nowobilski, Sakralne malarstwo ścienne Włodzimierza Tetmajera, Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 1994.
  43. ↑ Anna M. Drexlerowa, Andrzej K. Olszewski, „Polish Participation in World Exhibitions 1851–2005”, wyd. Ministry of Culture and National Heritage, Warszawa 2008, s. 215, 216, 218.
  44. ↑ Magdalena Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]”, wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 91.
  45. ↑ Lidia Ciborowska, „Wystawa światowa w Paryżu w 1900 r.”, artykuł pochodzi z numeru 2 czasopisma „Wiadomości historyczne” (wydanie marzec/kwiecień 2010).
  46. ↑ Anna M. Drexlerowa, Andrzej K. Olszewski, „Polish Participation in World Exhibitions 1851–2005”, wyd. Ministry of Culture and National Heritage, Warszawa 2008, s. 248.
  47. ↑ „Malarstwo polskie. Modernizm”, studium wprowadzające napisał Wiesław Juszczak; noty biograficzne i katalog oprac. Maria Liczbińska, AURIGA, Oficyna Wydawnicza Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w Warszawie, Warszawa 1977 r., s. 351.
  48. ↑ Beata Pranke, „Nurt chłopomanii w twórczości Stanisława Radziejowskiego, Ludwika Stasiaka, Włodzimierza Tetmajera, Wincentego Wodzinowskiego i Kacpra Żelechowskiego”, Praca powstała w Zakładzie Historii Sztuki Nowoczesnej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2003, s. 23.
  49. ↑ M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]” w ramach serii „Kolekcja: ludzie, czasy, dzieła”, wyd. Edipresse Polska S.A., 2007 r., s. 91.
  50. ↑ Romuald Nowak, „Panorama Racławicka. The Racławice Panorama. Das Panorama von Racławice”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2008, s. 9.
  51. ↑ Beata Jankowiak-Konik, „Poznajemy. Malarstwo polskie”, wyd. Demart SA, Warszawa 2011 r., s. 44.
  52. ↑ kpbc.umk.pl. [dostęp 2011-09-22].
  53. ↑ J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, Kraków: Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998, wyd. II poszerzone, s. 342–348.
  54. ↑ J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1972.
  55. ↑ M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]”, w ramach serii: „Kolekcja. Ludzie, czasy, dzieła”, wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 85.
  56. ↑ R. Węgrzyniak, „Encyklopedia Wesela Stanisława Wyspiańskiego”, wyd. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Kraków 2001 r., s. 147.
  57. ↑ M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]”, w ramach serii: „Kolekcja. Ludzie, czasy, dzieła”, wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 62.
  58. ↑ Wojciech Hausner „Włodzimierz Przerwa-Tetmajer – o patronie szkoły notatka dla ucznia” w „Bronowickie Zeszyty Historyczno-Literackie. Zeszyt 18. Numer poświęcony Włodzimierzowi Tetmajerowi z okazji 80 rocznicy śmierci”, Towarzystwo Przyjaciół Bronowic, Kraków, listopad 2003 r.
  59. ↑ muzeum-niepodleglosci.pl.
  60. ↑ Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 – Monitor Polski [online], monitorpolski.gov.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
  61. ↑ sejm.gov.pl.
  62. ↑ Sejm uczcił pamięć Włodzimierza Przerwy-Tetmajera | dzieje.pl – Historia Polski [online], dzieje.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
  63. ↑ M.P. z 2021 r. poz. 1182.
  64. ↑ Senat ustanowił 2023 Rokiem Włodzimierza Przerwy-Tetmajera [online], dzieje.pl [dostęp 2022-11-29] (pol.).
  65. ↑ Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 157 z 19 lipca 1921. 
  66. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 14, 30.
  67. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 21.
  68. ↑ M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423.
  69. ↑ J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, Kraków: Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998, wyd. II poszerzone, wkładka przed s. 193 (fotokopia pisma Przewodniczącego Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości).
  70. ↑ „Stanęli w potrzebie”. „Nowości Illustrowane”. Nr 42, s. 3, 16 października 1920. 
  71. ↑ J. Dużyk, „Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze”, wyd. II poszerzone, Wydawnictwo Czuwajmy, Kraków 1998, ilustracja nr 31 (fotokopia dyplomu).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan Czernecki, Włodzimierz Tetmajer, seria: Współczesne malarstwo polskie, z. II, Kraków” Nakładem J. Czerneckiego w Wieliczce, Druk: W. L. Anczyca i Spółki, 1911.
  • Tadeusz Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo polskie, t. II, Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1960, s. 324–332.
  • Tadeusz Dobrowolski, Malarstwo polskie ostatnich dwustu lat, wyd. III, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 1989, s. 228–230.
  • Józef Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, wyd. II poszerzone, Kraków: Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998.
  • S. Dziedzic, Włodzimierz Tetmajer, [w:] Historia Literatury Polskiej, t. VII: Młoda Polska, cz. 2, red. dr A. Skoczek, Bochnia–Kraków–Warszawa: Wydawnictwo SMS, 2006, s. 339–362.
  • Julian Krzyżanowski, Neoromantyzm polski 1890–1918, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1980, s. 432.
  • Ks. Józef Andrzej Nowobilski, Włodzimierz Tetmajer, Kraków: Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo Czuwajmy, 1998.
  • Ks. Józef Andrzej Nowobilski, Sakralne malarstwo ścienne Włodzimierza Tetmajera, Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo Czuwajmy, Kraków 1994.
  • Leokadia Pośpiechowa, Twórczość literacka Włodzimierza Tetmajera, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: nakł. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1974.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]