Wilhelm Orlik-Rückemann

Wilhelm Orlik-Rückemann
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

1 sierpnia 1894
Lwów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

18 października 1986
Ottawa, Ontario, Kanada

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

1 Pułk Czołgów
23 Dywizja Piechoty
9 Dywizja Piechoty
Korpus Ochrony Pogranicza

Stanowiska

dowódca pułku czołgów
dowódca piechoty dywizyjnej
dowódca dywizji piechoty
zastępca dowódcy KOP
dowódca KOP

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Odznaka „Znak Pancerny”
Multimedia w Wikimedia Commons

Wilhelm Orlik-Rückemann (ur. 1 sierpnia 1894 we Lwowie, zm. 18 października 1986 w Ottawie) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wilhelm Orlik-Rückemann urodził się 1 sierpnia 1894 we Lwowie w rodzinie polskiej o korzeniach żydowskich[1]. Był synem Edmunda i Józefiny ze Stalkiewiczów[2].

W latach 1910–1911 organizował skautowy oddział „Zarzewia” w I Gimnazjum Realnym we Lwowie, które ukończył w 1912 zdając egzamin maturalny. Tego samego roku rozpoczął studia na wydziale budowy dróg i mostów Politechniki Lwowskiej. Studia te przerwała jednak I wojna światowa.

Przed wojną działał w Polskich Drużynach Strzeleckich[3] oraz w młodzieżowej organizacji Zakon Zbawienia Polski[4]. W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Był oficerem 1, następnie 6 pułku piechoty. Ranny 26 października 1914 w bitwie pod Laskami. Od 13 listopada do 26 grudnia 1915 pełnił obowiązki komendanta I batalionu, a od 15 marca do 4 kwietnia 1916 pełnił obowiązki komendanta III batalionu 6 pp LP[5]. W 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do armii austro-węgierskiej, gdzie pełnił służbę w 19 pułku strzelców. Ukończył też w 1918 szkołę oficerów rezerwy. Od maja 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.

4 listopada 1918 przeszedł do Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-ukraińskiej, po bitwie pod Mikulińcami 29 listopada trafił do niewoli, z której w czerwcu 1919 został zwolniony po podpisaniu sojuszu między Piłsudskim a Petlurą.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej wyróżnił się jako zdolny dowódca. 16 sierpnia 1920 otrzymał dowództwo nad 1 pułkiem czołgów i dowodził nim do 1921.

W 1921 uzyskał zezwolenie na przybranie do nazwiska rodowego „Rückemann” nazwiska „Kazimierz Orlik”[6].

W latach 1921–1922 był inspektorem czołgów w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. W okresie od 1922 do maja 1927 ponownie dowodził 1 pułkiem czołgów. Ukończył kurs dla dowódców czołgów we francuskiej Wyższej Szkole Wojennej. Z dniem 30 kwietnia 1927 został wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału Broni Pancernych Departamentu V Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych[7]. W styczniu 1928 wyznaczony został na stanowisko II dowódcy piechoty dywizyjnej 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty w Katowicach[8]. Od 6 grudnia 1930 do 31 lipca 1931 był słuchaczem V Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. Po ukończeniu kursu powrócił do 23 DP na stanowisko I dowódcy piechoty dywizyjnej.

27 lutego 1932 objął dowództwo 9 Dywizji Piechoty. 21 grudnia 1932 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 w korpusie generałów. W grudniu 1938 został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza, a 31 sierpnia 1939 objął dowództwo tej formacji.

Po agresji III Rzeszy na Polskę dowodził powierzonymi mu siłami w dozorowaniu granicy wschodniej. Po agresji ZSRR na Polskę Rückemann odparłszy pierwsze ataki Armii Czerwonej postanowił przebijać się wraz z podległymi mu wojskami w stronę Warszawy i jednostek Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. W dniach 20–22 września ześrodkował większość niezwiązanych walką oddziałów z dwustukilometrowego odcinka granicy polsko-sowieckiej i rozpoczął marsz w kierunku zachodnim. Jego zgrupowanie liczyło około 9000 ludzi, posiadało jedynie dwie baterie artylerii i nieznaczne rezerwy amunicji i żywności.

Nocą z 27 września na 28 września jego oddziały zbliżyły się do miasteczka Szack. Po poprowadzonym ataku miejscowość została zdobyta, a broniąca jej radziecka 52 Dywizja Strzelecka poniosła duże straty.

 Osobny artykuł: Bitwa pod Szackiem.

30 września mocno już okrojona jednostka Rückemanna przekroczyła Bug i podeszła pod Wytyczno. 1 października 1939 jednostki KOP zostały zaatakowane przez sowiecką 45 Dywizję Strzelecką. Po całodziennej obronie, gen. Rückemann wydał rozkaz o rozformowaniu jednostki i przedzieraniu się mniejszymi grupami. Część oddziałów zdolnych do walki przedarło się pod osłoną nocy lasami na tereny operacyjne SGO „Polesie”.

 Osobny artykuł: Bitwa pod Wytycznem.

Wilhelm Orlik-Rückemann przedarł się na Litwę i dalej do Szwecji. Stamtąd, dzięki pomocy polskiego konsulatu, dotarł w końcu października do Wielkiej Brytanii. Do końca wojny Orlik-Rückemann pełnił różne funkcje sztabowe. W latach 1945–1947 pełnił służbę w Generalnym Inspektoracie Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii.

Po wojnie w 1947 gen. Wilhelm Orlik-Rückemann przeszedł w stan spoczynku i pozostał na uchodźstwie. Początkowo mieszkał w Londynie, a w 1972 przeniósł się do rodziny do Kanady. Zmarł 18 października 1986 w Ottawie[4][9][10][11]. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Notre-Dame.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Od 7 sierpnia 1924[3] był żonaty z Różą Wandą Fajans (1903[12]–1971), która pochodziła ze znanej warszawskiej rodziny Fajansów, właścicieli m.in. „Żeglugi na Wiśle” i działaczy społeczności żydowskiej[13][14]. Generał miał z nią syna Kazimierza Jerzego (ur. 1925)[15].

Awanse

[edytuj | edytuj kod]
  • podporucznik – 9 sierpnia 1915
  • porucznik – 11 października 1915
  • kapitan – 1919
  • podpułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 164. lokatą w korpusie oficerów piechoty
  • pułkownik – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 32. lokatą w korpusie oficerów piechoty
  • generał brygady – 21 grudnia 1932 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 2. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ zob. Ignacy Bukowski: Z minionych lat. Wspomnienia oficera sztabu. Warszawa 1974, s. 172
  2. ↑ H. Korczyk, Rückemann (Orlik-Rückemann) Wilhelm, Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIII/2, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1991. s. 273
  3. ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 222. [dostęp 2021-08-25].
  4. ↑ a b Wilhelm Ruckemann-Orlik [online], Muzeum Polskich Formacji Granicznych [dostęp 2021-08-25] (pol.).
  5. ↑ Odprawa Nr 44 Komendy Legionów Polskich 17 lutego 1917 roku w Warszawie, Centralne Archiwum Wojskowe sygn. I.120.1.295a, s. 96.
  6. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 40 z 23.11.1921 r., poz. 1852.
  7. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 05.05.1927 r.
  8. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 28 z 23.12.1927 r.
  9. ↑ a b Gen. bryg. inż. Wilhelm Orlik-Rückemann (1894–1986) | Instytut Naukowy im. Oskara Haleckiego w Kanadzie [online], halecki.org [dostęp 2021-08-25].
  10. ↑ biogram na stronie strazgranicznawks.hostit.pl
  11. ↑ Inna data śmierci: 8 listopada 1986 - Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 52, s. 56, Styczeń 1987. Koło Lwowian w Londynie. 
  12. ↑ Wilhelm Orlik-Rückeman [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-08-25].
  13. ↑ Więcej zob. Reychman
  14. ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 21, s. 115, Grudzień 1971. Koło Lwowian w Londynie. 
  15. ↑ H. Korczyk, Rückemann Wilhelm (Orlik-Rückemann) Wilhelm, Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIII/2, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1991. s. 274
  16. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3453 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 10)
  17. ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  18. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  19. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 237.
  20. ↑ Wilhelm Rückemann (Orlik-Rückemann, Orlik Rückeman), ipsb.pl
  21. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Kazimierz Reychman: Szkice genealogiczne, Serja I. Warszawa: Hoesick F., 1936, s. 61–67.
  • Andrzej Kralisz, Na straży wschodnich rubieży (biografia).
  • Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 816. ISBN 83-211-1096-7.
  • Henryk Korczyk, Rückemann (Orlik-Rückemann, Orlik Rückemann) Wilhelm, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 33, 1991, Wrocław Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, s. 273–275.
  • Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
  • Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159.