Włodzimierz Tetmajer

Włodzimierz Tetmajer
Włodzimierz Przerwa-Tetmajer
Ilustracja
Włodzimierz Tetmajer (przed 1911)
Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1861
Harklowa

Data i miejsce śmierci

26 grudnia 1923
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Gwiazda Górnośląska Odznaka pamiątkowa „Stanęli w Potrzebie 1920”
Włodzimierz Tetmajer wraz z synami, w tym Janem Kazimierzem
Panteon Wielkich Polaków, polichromia na sklepieniu kaplicy królowej Zofii pw. św. Trójcy, katedra na Wawelu
Alegoria Polski umarłej (1909), katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu
Polichromia na sklepieniu prezbiterium kościoła Bożego Ciała w Bieczu
Cmentarz Bronowicki.
Grób Włodzimierza Tetmajera i jego żony Anny oraz grób i pomnik ich syna Jana Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
Włodzimierz Tetmajer z rodziną
Dworek Tetmajera w Bronowicach od 1903 w wyremontowanym dworku pofranciszkańskim powyżej Rydlówki (fot. 2011)
Portret Tetmajera autorstwa Stanisława Wyspiańskiego (1899)

Włodzimierz Przerwa-Tetmajer (ur. 31 grudnia 1861 w Harklowej, zm. 26 grudnia 1923 w Krakowie[1]) – polski malarz i grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski[2]; polityk (działacz ludowy i niepodległościowy). Brat przyrodni poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się jako syn Adolfa Tetmajera i jego pierwszej żony, Leonii z Krobickich[3]. W latach 1875–1886 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, następnie krótko w Wiedniu, w latach 1886–1889 w Monachium i w Académie Colarossi w Paryżu oraz w latach 1889–1895 na Oddziale Kompozycyjnym, kierowanym aż do śmierci w 1893 roku przez Jana Matejkę[4][5][6].

W 1890 roku ożenił się z Anną Mikołajczykówną, córką chłopa z Bronowic, gdzie zamieszkali w drewnianym, krytym strzechą domu. Częstym gościem Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach był poeta Lucjan Rydel, który za żonę wybrał sobie siostrę Anny Tetmajerowej, Jadwigę Mikołajczykównę. Uroczystości weselne tej pary (20 listopada 1900 roku w domu Tetmajerów[7]) zostały przedstawione w dramacie Wesele Stanisława Wyspiańskiego; Tetmajer został w nim uwieczniony jako Gospodarz[8]. Na osobie Włodzimierza Tetmajera wzorowana była także postać głównego bohatera noweli Bajecznie kolorowa (1897) I. Maciejowskiego-Sewera[9]. Był członkiem Ligi Narodowej[10].

Był członkiem Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie w 1894[11]. W 1911 roku Włodzimierz Tetmajer został posłem do parlamentu austriackiego z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego. Członek tymczasowego zarządu Polskiego Skarbu Wojskowego w 1912[12]. W grudniu 1913 roku, w trakcie rozłamu w PSL opowiedział się po stronie orientacji solidarystycznej i niepodległościowej. Członek Wydziału Finansowego Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[13]. Był współzałożycielem PSL „Piast”. Był także współtwórcą „Strzelca” i organizował jego ćwiczenia w Bronowicach. W dniach 25–26 sierpnia 1912 roku uczestniczył w zjeździe irredentystów w Zakopanem. Wszedł do zarządu Polskiego Skarbu Wojskowego. W dniu 10 listopada 1912 roku przewodniczył obradom założycielskiego zebrania Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, a następnie uczestniczył w jej pracach.

Członek Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914 roku[14]. Po wybuchu wojny został delegowany do Naczelnego Komitetu Narodowego. W dniu 28 października 1918 roku wszedł w skład Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. W styczniu 1919 roku wyjechał na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie wraz z Mikołajem Reyem pośredniczył w negocjacjach między zespołem Romana Dmowskiego a przedstawicielami Józefa Piłsudskiego. W okresie wojny polsko-bolszewickiej działał w Komitecie Obrony Państwa na terenie Małopolski Zachodniej jako kierownik sekcji propagandy, pełnomocnik warszawskiej Rady, a wreszcie prezes[15]. Na początku kwietnia 1919 został mianowany przez Ministra Kultury i Sztuki delegatem przy Generalnym Delegacie w Krakowie[16].

Włodzimierz Tetmajer zaprojektował także odznakę oficerską Związków Strzeleckich (tzw. parasol)[17].

Najsłynniejszym czynem politycznym Włodzimierza Tetmajera była zgłoszona przez niego rezolucja uchwalona przez Koło Polskie w parlamencie wiedeńskim, a następnie 28 maja 1917 roku przez tzw. „Koło Sejmowe” w Krakowie stwierdzająca, że jedynym dążeniem narodu polskiego jest odzyskanie niepodległej zjednoczonej Polski z dostępem do morza[18][19][20][21].

Był naczelnikiem wydziału wojskowego Polskiej Komisji Likwidacyjnej w 1918 roku[22].

Na życzenie Józefa Piłsudskiego wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego w 1919 roku. Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami politycznymi i dyplomatycznymi[23]. Był przewodniczącym Komitetu Obrony Państwowej w Krakowie od 20 sierpnia 1920 roku[24].

W 1921 roku założył w Wąbrzeźnie Polski Instytut Narodowy, mający bronić spraw polskich na Pomorzu.

Aktem nominacyjnym z dnia 2 sierpnia 1921 roku naczelnik państwa Józef Piłsudski „na zasadzie art. 6 Ustawy z dn. 4 lutego 1921 r. o ustanowieniu Orderu Odrodzenia Polski” powołał Włodzimierza Tetmajera w charakterze członka do Kapituły tegoż Orderu[25].

Włodzimierz Przerwa-Tetmajer został pochowany w dniu 30 grudnia 1923 roku na cmentarzu na Pasterniku w Bronowicach Wielkich (obecnie w granicach administracyjnych Krakowa)[26][27]. Według relacji z przełomu 1923/1924 pogrzeb odbył się 29 grudnia 1923 w Bronowicach Małych (mszę żałobną odprawił ks. Czesław Wądolny, a nad grobem przemawiali Wincenty Wodzinowski i Bolesław Pochmarski)[28].

W 1890 ożenił się z Anną Mikołajczyk[29][30]. Anna Tetmajerowa była pierwowzorem postaci Gospodyni z Wesela autorstwa Stanisława Wyspiańskiego[31]. Mieli córki: Jadwigę (po mężu Naimska)[32], Juliannę Annę zwaną Hanką (1893–1985, od 1923 żona mjr. Stefana Felsztyńskiego)[33][34], najmłodszą Krystynę[35][36]. Podczas II wojny światowej jego żona i najmłodsza córka Krystyna wraz z mężem inżynierem leśnikiem, zostali deportowani przez sowietów w głąb ZSRR, a po odzyskaniu wolności żona i córka (mąż Krystyny i córeczka zmarli w ZSRR) przebywały w Persji, Indiach[35]. W późniejszych latach żona Tetmajera osiadła w krakowskich Bronowicach, gdzie zmarła[35]. Córka Krystyna wyszła powtórnie za mąż za Zbigniewa Skąpskiego[37], żyła w latach 1911–2009[35][38].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Malował głównie wiejskie sceny rodzajowe (Zaloty[39], Święcone w Bronowicach[40], Żeńcy, Orka), a także pejzaże, polichromie kościelne (m.in. w kaplicy królowej Zofii[41] w katedrze na Wawelu, w katedrze w Sosnowcu, w kaplicy Pod Orłami w katedrze św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu, kolegiacie Bożego Ciała w Bieczu, bazylice Matki Bożej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej, kaplicy św. Jana Nepomucena w kościele Mariackim w Krakowie)[42].

Od 1897 roku Włodzimierz Tetmajer był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, następnie grupy Zero, a także założycielem Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana. W 1892 roku Tetmajer otrzymał od grona profesorskiego Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie złoty medal dla wybitnych studentów oraz roczne stypendium do Włoch. W 1893 roku obrazy artysty wysłano wraz z innymi płótnami na Wystawę światową do Chicago, a w 1894 roku do San Francisco. Zostały wyróżnione srebrnymi medalami[43]. W 1897 roku Włodzimierz Tetmajer wstąpił do wiedeńskiego stowarzyszenia artystów Secesja[44]. W 1900 roku na Wystawie światowej w Paryżu Włodzimierz Tetmajer otrzymał jeden ze srebrnych medali przyznanych polskim malarzom (m.in. Jackowi Malczewskiemu i Leonowi Wyczółkowskiemu)[45][46]. W 1909 roku wspólnie z malarzem Józefem Uprką był inicjatorem zorganizowania wystawy sztuki polskiej i czeskiej w Hodoninie na Morawach[47]. Wraz z Wincentym Wodzinowskim i Kasprem Żelechowskim współtworzył komitet organizacyjny Pierwszej Wystawy Niezależnych, która miała miejsce w 1911 roku – była to jedna z ważniejszych wystaw malarza, jak i ówczesnego krakowskiego środowiska artystycznego. Włodzimierz Tetmajer napisał wstęp do katalogu tej wystawy, który oceniono wówczas jako „rewolucyjny”[48]. W 1911 roku Włodzimierz Tetmajer otrzymał od Akademii Umiejętności nagrodę za całokształt działalności artystycznej[49].

Włodzimierz Tetmajer, znany z zamiłowania do tematyki wiejskiej, współpracował z Janem Styką i Wojciechem Kossakiem przy tworzeniu Panoramy Racławickiej (przede wszystkim przy malowaniu postaci chłopów i scen rodzajowych wokół Dziemięrzyc)[50][51].

Działalność literacka Włodzimierza Tetmajera obejmuje m.in. tom utworów prozą Noce letnie[52] (wyd. 1902, m.in. opowiadanie W noc majową), poemat epicki Racławice (wyd. 1916), tom utworów publicystycznych Silva rerum (wyd. 1914), tom poezji Marsz Skrzyneckiego (wyd. 1916) oraz poświęcony pamięci porucznika 8 pułku ułanów Jana Kazimierza Przerwy-Tetmajera[53], który poległ 28 lipca 1920 pod Stanisławczykiem w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, tom poezji Przeznaczenie. Syna mojego pamięci (wyd. pośmiertnie, 1926). Dramat Tetmajera pt. Piast, drukowany we fragmentach w Epitaphium Ignacego Maciejowskiego Sewera (druk UJ 1902), został wystawiony w 1916 na scenie Teatru Miejskiego w Krakowie za dyrekcji L. Rydla[54].

Włodzimierz Tetmajer opracował Gody i Godnie Święta, czyli okres Świąt Bożego Narodzenia w Krakowskiem wydane w 1898 roku przez Komisję Antropologiczną Akademii Umiejętności w Krakowie oraz wydany w 1907 roku Słownik bronowicki (Zbiór wyrazów i wyrażeń używanych w Bronowicach pod Krakowem)[55].

Włodzimierz Tetmajer projektował scenografie do przedstawień Teatru Miejskiego w Krakowie: Złotej Czaszki, Kordiana (1899) i Snu srebrnego Salomei (1900) J. Słowackiego, Betlejem polskiego L. Rydla (1905), Rycerzy północy H. Ibsena (1907) i Kościuszki pod Racławicami W. L. Anczyca (1911)[56], a także robił ilustracje do książek m.in. do Galicji przedstawionej słowem i ołówkiem (1892) oprac. przez B. Limanowskiego[57], Biedronie Sewera (wyd. nakładem K. Grendyszyńskiego, Petersburg 1896), Poezyi Katulla (wyd. Druk W. L. Anczyca, Kraków 1898), Zawiszy Czarnego K. Tetmajera (wyd. Gebethner i Spółka, 1901), Betleem Polskiego L. Rydla (wyd. D. E. Friedlein, Kraków 1906).

Włodzimierz Tetmajer walnie przyczynił się do rozwinięcia talentu Antoniego Kucharczyka – wiejskiego poety-samouka. Napisał też przedmowę do jego książki.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Rysunek maski pośmiertnej Włodzimierza Tetmajera wykonał jego zięć Stefan Felsztyński[33].

Zorganizowano wystawą prac Włodzimierza Tetmajera, otwartą 1 lutego 1924 w salach pałacu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie[33].

Włodzimierz Tetmajer został patronem Szkoły Podstawowej nr 50 w Krakowie – Bronowicach Małych[58].

Fundacja im. Karola Eugeniusza Lewakowskiego, pierwszego prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego, ustanowiła Nagrodę im. Włodzimierza Tetmajera. Laureatami nagrody byli m.in. Elżbieta i Zbigniew Konstanty, Maria Rydlowa (kustosz Muzeum w Bronowicach) i Janusz Gmitruk (dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego)[59].

12 grudnia 2013 Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę[60] w sprawie uczczenia pamięci Włodzimierza Przerwy-Tetmajera w 90. rocznicę jego śmierci[61][62]. Uchwałą Senatu RP X kadencji z 29 listopada 2022, rok 2023 ustanowiono „Rokiem Włodzimierza Przerwy-Tetmajera”[63] w związku z 100. rocznicą jego śmierci[64].

Włodzimierz Tetmajer w filmie

[edytuj | edytuj kod]

W 1972 r. Andrzej Wajda zrealizował film Wesele, w którym w rolę Gospodarza (Włodzimierza Tetmajera) wcielił się Marek Walczewski.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Józef Dużyk, „Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze”, wydanie II poszerzone, Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 1998, s. 364, 366.
  2. Krystyna Jabłońska, „Ostygłe emocje”, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1987, s. 198–212.
  3. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  4. J. Dużyk, „Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze”, Wyd. II poszerzone, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 1998, s. 60, 63.
  5. M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer 1862–1923”, Wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 90–91.
  6. L. Pośpiechowa, „Twórczość literacka Włodzimierza Tetmajera”, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974, s. 16.
  7. „Dwory polskie. Najpiękniejsze posiadłości ziemskie”, tekst: M. Pielesz, redaktor prowadzący: D. Konior, wyd. II, Wydawnictwo Dragon Sp. z o.o., Bielsko-Biała 2011, s. 44–45.
  8. Tadeusz Boy-Żeleński, „Plotka o «Weselu» Wyspiańskiego”, w: „Boy o Krakowie”, opr. Henryk Markiewicz, wyd. II przejrzane i uzupełnione, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974, s. 379–395.
  9. Epoki literackie 8. Modernizm, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 249.
  10. Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 586.
  11. Pamiętnik Sokoła Krakowskiego 1885-1896, Kraków 1896, s. 38.
  12. Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, w: „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 84.
  13. Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, w: „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 94.
  14. Józef Musiałek, Rok 1914. Przyczynek do dziejów brygady Józefa Piłsudskiego, Kraków 1915, s. 20.
  15. R. Węgrzyniak, „Encyklopedia «Wesela» Stanisława Wyspiańskiego”, wyd. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Kraków 2001 r., s. 147.
  16. Mianowania przedstawicieli ministerstw przy Gen. delegacie w Krakowie. „Ilustrowany Dziennik Polski”, s. 5, nr 60 z 1919. 
  17. „Legenda Legionów. Opowieść o Legionach oraz ludziach Józefa Piłsudskiego”, opr. zbiorowe, wyd. Demart SA, Warszawa 2008, s. 14, 382.
  18. J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, „: Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998, wyd. II poszerzone, s. 310–313.
  19. „Powstanie II Rzeczypospolitej: wybór dokumentów 1866–1925” pod red. Haliny Janowskiej i Tadeusza Jędruszczaka, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1981, s. 340.
  20. Janusz Cisek, Marek Cisek, „Do niepodległości”, wyd. Świat Książki, Warszawa 2008, s. 22.
  21. Włodzimierz Tetmajer (Wspomnienie pozgonne), w: Tygodnik Illustrowany z 12 stycznia 1924, s. 23.
  22. Rok 1918 we wspomnieniach mężów stanu, polityków i wojskowych, Warszawa 1987, s. 32.
  23. Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 16, 25.
  24. Obrona państwa w 1920 roku, Warszawa 1923, s. 475.
  25. Włodzimierz Przerwa-Tetmajer „W noc wigilijną”, opracowanie i wstęp Józef Dużyk, Biblioteka Stowarzyszenia Autorów Polskich tom III, seria: Nieznane rękopisy, Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza „Exartim”, Bochnia – Kraków 1992, s. 14 (fotokopia aktu nominacyjnego).
  26. Stanisław A. Młodzianowski, „Pogrzeb ś.p. Włodzimierza Tetmajera” w: „Bronowickie zeszyty historyczno-literackie. Zeszyt 18. Numer poświęcony Włodzimierzowi Tetmajerowi z okazji 80 rocznicy śmierci”, Towarzystwo Przyjaciół Bronowic, Kraków listopad 2003 r., s. 44–45.
  27. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Włodzimierz Tetmajer. rakowice.eu. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  28. Pogrzeb śp. Włodzimierza Tetmajera. „Nowości Illustrowane”. Nr 1, s. 4, 5 stycznia 1924. 
  29. Stanisław Dziedzic. Włodzimierz Przerwa-Tetmajer : w dziewięćdziesięciolecie śmierci artysty i polityka. „Niepodległość i Pamięć”. Nr 21/3-4, s. 18, 2014. 
  30. Anna Tetmajer (Mikołajczyk). geni.com. [dostęp 2019-07-27].
  31. Stanisław Dziedzic. Włodzimierz Przerwa-Tetmajer : w dziewięćdziesięciolecie śmierci artysty i polityka. „Niepodległość i Pamięć”. Nr 21/3-4, s. 24, 2014. 
  32. Jadwiga Naimska (Tetmajer). geni.com. [dostęp 2019-07-27].
  33. a b c Uczczenie pamięci Włodzimierza Tetmajera. „Nowości Illustrowane”. Nr 6, s. 2, 9 lutego 1924. 
  34. Monika Śliwińska, Panny z Wesela, wyd. Kraków 2020, s. 492, 593.
  35. a b c d Maria Komornicka. Spotkanie z Panią Tetmajerową. „Wiadomości”. Nr 32 (1793), s. 3, 10 sierpnia 1980. 
  36. Rydel nie był pajacem. wyborcza.pl, 2001. [dostęp 2019-07-27].
  37. Zofia z Odrowąż-Pieniążków Skąpska: „Dziwne jest serce kobiece...” Wspomnienia galicyjskie. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 2019, s. 21, 191. ISBN 978-83-07-03451-5.
  38. Krystyna Tetmajer-Skąpska - Honorowym Członkiem Towarzystwa Przyjaciół Bronowic. bibliografia.malopolska.pl. [dostęp 2019-07-27].
  39. „Malarstwo polskie”, kierownik red. encyklopedii PWN Danuta Borowska-Mostafa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2009, s. 156.
  40. Beata Jankowiak-Konik, „Poznajemy. Malarstwo polskie”, wyd. Demart SA, Warszawa 2011, s. 46–49.
  41. Kazimierz Kuczman, „Wawel. Przewodnik z fotografiami Janusza Podleckiego”, Wydawnictwo „Karpaty” – Andrzej Łączyński, Kraków 1999, s. 103.
  42. Ks. Józef Andrzej Nowobilski, Sakralne malarstwo ścienne Włodzimierza Tetmajera, Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 1994.
  43. Anna M. Drexlerowa, Andrzej K. Olszewski, „Polish Participation in World Exhibitions 1851–2005”, wyd. Ministry of Culture and National Heritage, Warszawa 2008, s. 215, 216, 218.
  44. Magdalena Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]”, wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 91.
  45. Lidia Ciborowska, „Wystawa światowa w Paryżu w 1900 r.”, artykuł pochodzi z numeru 2 czasopisma „Wiadomości historyczne” (wydanie marzec/kwiecień 2010).
  46. Anna M. Drexlerowa, Andrzej K. Olszewski, „Polish Participation in World Exhibitions 1851–2005”, wyd. Ministry of Culture and National Heritage, Warszawa 2008, s. 248.
  47. „Malarstwo polskie. Modernizm”, studium wprowadzające napisał Wiesław Juszczak; noty biograficzne i katalog oprac. Maria Liczbińska, AURIGA, Oficyna Wydawnicza Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w Warszawie, Warszawa 1977 r., s. 351.
  48. Beata Pranke, „Nurt chłopomanii w twórczości Stanisława Radziejowskiego, Ludwika Stasiaka, Włodzimierza Tetmajera, Wincentego Wodzinowskiego i Kacpra Żelechowskiego”, Praca powstała w Zakładzie Historii Sztuki Nowoczesnej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2003, s. 23.
  49. M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]” w ramach serii „Kolekcja: ludzie, czasy, dzieła”, wyd. Edipresse Polska S.A., 2007 r., s. 91.
  50. Romuald Nowak, „Panorama Racławicka. The Racławice Panorama. Das Panorama von Racławice”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2008, s. 9.
  51. Beata Jankowiak-Konik, „Poznajemy. Malarstwo polskie”, wyd. Demart SA, Warszawa 2011 r., s. 44.
  52. kpbc.umk.pl. [dostęp 2011-09-22].
  53. J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, Kraków: Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998, wyd. II poszerzone, s. 342–348.
  54. J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1972.
  55. M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]”, w ramach serii: „Kolekcja. Ludzie, czasy, dzieła”, wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 85.
  56. R. Węgrzyniak, „Encyklopedia Wesela Stanisława Wyspiańskiego”, wyd. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Kraków 2001 r., s. 147.
  57. M. Czapska-Michalik, „Włodzimierz Tetmajer [1862–1923]”, w ramach serii: „Kolekcja. Ludzie, czasy, dzieła”, wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2007, s. 62.
  58. Wojciech Hausner „Włodzimierz Przerwa-Tetmajer – o patronie szkoły notatka dla ucznia” w „Bronowickie Zeszyty Historyczno-Literackie. Zeszyt 18. Numer poświęcony Włodzimierzowi Tetmajerowi z okazji 80 rocznicy śmierci”, Towarzystwo Przyjaciół Bronowic, Kraków, listopad 2003 r.
  59. muzeum-niepodleglosci.pl.
  60. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 – Monitor Polski [online], monitorpolski.gov.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
  61. sejm.gov.pl.
  62. Sejm uczcił pamięć Włodzimierza Przerwy-Tetmajera | dzieje.pl – Historia Polski [online], dzieje.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
  63. M.P. z 2021 r. poz. 1182.
  64. Senat ustanowił 2023 Rokiem Włodzimierza Przerwy-Tetmajera [online], dzieje.pl [dostęp 2022-11-29] (pol.).
  65. Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 157 z 19 lipca 1921. 
  66. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 14, 30.
  67. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 21.
  68. M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423.
  69. J. Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, Kraków: Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998, wyd. II poszerzone, wkładka przed s. 193 (fotokopia pisma Przewodniczącego Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości).
  70. „Stanęli w potrzebie”. „Nowości Illustrowane”. Nr 42, s. 3, 16 października 1920. 
  71. J. Dużyk, „Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze”, wyd. II poszerzone, Wydawnictwo Czuwajmy, Kraków 1998, ilustracja nr 31 (fotokopia dyplomu).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan Czernecki, Włodzimierz Tetmajer, seria: Współczesne malarstwo polskie, z. II, Kraków” Nakładem J. Czerneckiego w Wieliczce, Druk: W. L. Anczyca i Spółki, 1911.
  • Tadeusz Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo polskie, t. II, Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1960, s. 324–332.
  • Tadeusz Dobrowolski, Malarstwo polskie ostatnich dwustu lat, wyd. III, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 1989, s. 228–230.
  • Józef Dużyk, Sława, Panie Włodzimierzu. Opowieść o Włodzimierzu Tetmajerze, wyd. II poszerzone, Kraków: Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo „Czuwajmy”, 1998.
  • S. Dziedzic, Włodzimierz Tetmajer, [w:] Historia Literatury Polskiej, t. VII: Młoda Polska, cz. 2, red. dr A. Skoczek, Bochnia–Kraków–Warszawa: Wydawnictwo SMS, 2006, s. 339–362.
  • Julian Krzyżanowski, Neoromantyzm polski 1890–1918, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1980, s. 432.
  • Ks. Józef Andrzej Nowobilski, Włodzimierz Tetmajer, Kraków: Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo Czuwajmy, 1998.
  • Ks. Józef Andrzej Nowobilski, Sakralne malarstwo ścienne Włodzimierza Tetmajera, Fundacja im. Włodzimierza Tetmajera, Wydawnictwo Czuwajmy, Kraków 1994.
  • Leokadia Pośpiechowa, Twórczość literacka Włodzimierza Tetmajera, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: nakł. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1974.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]